Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +3.6 °C
Вӗренни йӑтса ҫӳрес ҫӗклем мар.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Валерий Алексин: Ҫыравҫӑсен тимсӗрлӗхӗ выговортан хӑтарчӗ

Валерий Алексин06.12.2016 20:385495 хут пӑхнӑ

Пилӗк-ултӑ ҫул каялла Шупашкарти пӗрремӗш типографин тимӗр хапхи кашни кунах чӗриклетсе уҫӑлса каятчӗ, унтан йывӑр тиенӗ КАМАЗсем мӗкӗрсе тухатчӗҫ, тин ҫапнӑ паха кӗнекесене Мускава, Чулхулана, Хусана тата ытти хуласене леҫсе паратчӗҫ. Чӑваш кӗнекеҫисене те полиграфистсем лайӑх продукципе савӑнтаратчӗҫ.

Уйрӑм ҫын аллине куҫсан та ҫак типографи пӗр хушӑ чиперех ӗҫлерӗ. Анчах хушӑран-хушӑ начар хыпарсем те илтӗнкелетчӗҫ, ун хуҫисем улшӑнсах тӑраҫҫӗ иккен. Вӗсенчен пӗри йывӑрлӑха кӗрсе ӳксен малалла тапӑлтатас темен, предприятине панкрута кӑларса ӑна хупма шутланӑ.

Тӑватӑ хутлӑ капмар ҫурт халь ишӗлес пек сулланса ларать. Тӗттӗмленсен ун чӳречисенчен сварка ялкӑшни курӑнать, Тимӗр касакан урапасем аҫтаха пек ҫулӑм сапаҫҫӗ. Кунти оборудование вакласа тимӗр-тӑмӑра ӑсатаҫҫӗ пулас...

Ҫӗршывра «прихватизаци» текен ҫил-тӑвӑл ҫӗкленсенех ҫак типографине куҫ хывакансем тупӑннӑччӗ. «Руҫ» фирма ертӳҫи В. Глебов Мускава ҫитнӗ те М. Полторанин министр унпа пит ӑшшӑн калаҫнӑ, кирлӗ хутсене ним мар алӑ пусса панӑ, типографине вӑл йӗркеленӗ фирмӑна пама хушнӑ. Мӗнлерех кӗрлерӗ ун чухне Шупашкар! Ку тӗкӗшӳ пирки хаҫатсем тӑтӑшах ҫыратчӗҫ. Чӑваш ҫыравҫисем те пухусем пухса вӗҫӗмсӗр тем сӳтсе тем яватчӗҫ, Чӑвашъен пуҫлӑхӗсем тата «Пурис патша» патне кӑпӑкланса ҫырусем яратчӗҫ.

Ҫав вӑхӑта аса илсен ҫыравҫӑсенчен хӑшӗсем паян лӗх-лӗх кулаҫҫӗ: «Кар тӑрса типографине ҫӑлса хӑвартӑмӑр ун чухне, маххӑ памарӑмӑр, влаҫсене хамӑра итлеттерме май килчӗ».

«Советская Чувашия» хаҫатра ӗҫленӗ май типографи шӑпине мӗнле татса пани пирки мана та кӑштах ҫырма тӳр килнӗччӗ. Ҫавӑн чухне ҫыравҫӑсем хаярланса кайрӗҫ те кӑштах сӑмах купи айне пулаттӑм. Хайхи маттур «мемуаристсем» каланӑ пек мар, пачах урӑхра ҫаврӑнса кайнӑччӗ ӗҫ-пуҫ.

Акӑ ман умра Чӑваш писателӗсен Союзӗн правлени председателӗн ҫумӗ В. Антипов, Союзри партбюро секретарӗ И. Лисаев алӑ пуснӑ ҫыру, ӑна Чӑваш рескомӗн пӗрремӗш секретарӗ В.С. Шурчанов тата «Советская Чувашия» хаҫат редакторӗ И.П. Кириллов ячӗпе 1991 ҫулхи июлӗн 18-мӗшӗнче 86-мӗш номер лартса ярса панӑ.

«Правление и партбюро Союза писателей ЧССР не раз выражал недовольство некоторыми грубыми публикациями некоторых сотрудников Вашей газеты о чувашской литературе, искусстве, истории, совершенно не знающих эти деликатные области жизни нашего народа.

В последнее время казалось, что редакцию покинули такие авторы. Но увы... В номере № 143 от 18.07. 1991 г. появляется материал В. Алексеева «Съест ли фирма чувашскую книгу.» (зачем нужна газете такой крикливый заголовок.), в котором имеется такой абзац, «Видимо, поэтому собрание писателей республики приняло, мягко говоря, оригинальное решение, где в первом пункте говорится об антиконституционности приказа министра, а во втором пункте содержится просьба к правительству республики пойти на уступку фирме, если она «сделает типографию образцовой». По мнению писателей, типография на 51 процент должна перейти в собственность республики, а на 49 — принадлежать фирме».

Этот абзац ставит все происходившее на партсобрании СП ЧССР, где присутствовали и приняли участие в обсуждении приказа Министра печати и массовой информации РСФСР наряду с писателями зам. Председателя Совмина ЧССР Данилов В.Д., председатель одной из Комиссий Верховного Совета ЧССР Хузангай А.П., зам. Председателя Госкомиздата ЧССР Лукин А.Л., директор фирмы «Русь» Глебов В.П., с головы на ноги, и где нет ни одного правдивого слова. Кстати, В. Алексеев не присутствовал на собрании, получил информацию по телефону и все услышанное перепутал или... специально решил «оригинальничать».

Посылаем текст решения собрания.

Сообщаем также о том, что по данному вопросу от имени собрания писатели не стали обращаться к Президенту РСФСР, т.к. Президиум Верховного Совета и Совмин ЧССР решили об этом вопросе переговорить с главой исполнительной власти РСФСР Силаевым И.С.

Просим, чтобы в партийных изданиях была только правдивая информация. Что особенно важно в настоящее время». (Ним кӗскетмесӗр тата тӳрлетмесӗр пичетленӗ).

Ҫырупа пӗрле пуху мӗн йышӑннине протоколтан кӗскен илсе ярса панӑ. Унта ҫакна палӑртнӑ: пухӑва 64 ҫын хутшӑннӑ. Кун йӗрки: «Обсуждение приказа Министра печати и массовой информации РСФСР №82 от 5.07. 1991 г.». Пуху Пӗрремӗш типографин шӑпине тӗплӗн тишкерсе татса пама ултӑ ҫынран тӑракан комисси йышне ҫирӗплетнӗ. РСФСР Президенчӗ Б.Н. Ельцин тата ЧССР Правительстви ячӗпе ҫыру яма, ыйтӑва РСФСР тата ЧССР хушшинче алӑ пуснӑ договорпа килӗшӳллӗн татса пама ыйтнӑ.

Обкома ҫӑхав ярса писательсен Союзӗ ҫиҫӗм ҫиҫтерсе аҫа ҫаптарасшӑн пулнӑ-ши. «Хаяр» ҫырӑва тӗплӗн пӑхса тухса корреспондента «ӑшши» пама хаҫат редакторӗ хӑйӗн заместительне Н.М. Скока хушнӑччӗ. «Выговор лекет сана, кӗтсех тӑр, премисӗр юлатӑн, тен, ӗҫрен тухса вӗҫме те тивет», — терӗҫ пӗрле ӗҫлекенсем. Пытармастӑп, питӗ хӑраса пырса кӗтӗм пуҫлӑх пӳлӗмне. Николай Михайлович сӑмаха аякран пуҫларӗ, чи малтанах вӑл журналист яваплӑхӗ пирки аса илтерчӗ, фактсене ҫичӗ хут тӗрӗслемелли пирки асӑрхаттарчӗ Хивре калаҫу пуҫланиччен ҫӑхава вуласа пӑхас килчӗ. Николай Михайлович чармарӗ. Йӗркесем урлӑ чикеленсе каяс пек чупнӑ чух пӗр сӑмах ҫаврӑнӑшӗ тӳрех куҫа курӑнса кайрӗ: «Этот абзац ставит все происходившее на собрании СП ЧССР... с головы на ноги». Ак япала, ку мӗне пӗльерет. «Ку ҫырура мана вӑрҫман-ҫке, — тетӗп пуҫлӑха. — Кӑштах мухтаса илни те пур: пухура пуҫ хӗрлӗ тӑракан ӗҫ-пуҫа ура ҫине ҫавӑрса лартни пирки каланӑ». «Мӗн калаҫатӑн эс!», — терӗ тарӑхса Николай Михайлович. Ҫырӑва тимлӗн вуласа пӑхрӗ те ахӑлтатса кулса ячӗ: «Юрӗ, кӗске хурав паратпӑр, проектне хатӗрле те ҫакӑнпа вӗҫлӗпӗр».

Писательсен Союзӗнчен йӗркеллӗ вуласа тухмасӑр янӑ ҫыру мана хӑтарса хӑварчӗ, нимле выговор та лекмерӗ.

Ҫавӑн хыҫҫӑн «Коммунизм ялавӗ» хаҫатра П. Ялкир тата В. Эктель заметкисем тухрӗҫ, вӗсенче писательсен Союзӗ типографи ыйтӑвне ытла та «пӑркаланса» татса пама хӑтланни пирки хытӑ каланӑччӗ.

Ҫӳлерех асӑннӑ комисси хӑйӗн ӗҫне йӗркеллех пурнӑҫланӑччӗ пулмалла, Чӑваш правительстви ыйтнипе И.С. Силаев М.Н. Полторанин йышӑнӑвне пӑрахӑҫланӑччӗ. Анчах кӗҫех тепӗр пӑтӑрмах сиксе тухрӗ: республика бюджетӗнчен чаплӑ станоксем туянма чылай укҫа уйӑрчӗҫ, тепӗр ҫул типографине приватизаци программине кӗртсе йӳнӗллех сутса ячӗҫ.

 
Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

Комментариле

Сирӗн ятӑp:
Анлӑлатса ҫырни:
B T U T Ячӗ1 Ячӗ2 Ячӗ3 # X2 X2 Ӳкерчӗк http://
WWW:
ӐӑӖӗҪҫӲӳ
Пурӗ кӗртнӗ: 0 симв. Чи пысӑк виҫе: 1200 симв.
Сирӗн чӑвашла ҫырма май паракан сарӑм (раскладка) ҫук пулсан ӑна КУНТАН илме пултаратӑр.
 

Эсир усӑ курма пултаракан Wiki тэгсем:

__...__ - сӑмаха каҫӑ евӗр тӑвасси.

__aaa|...__ - сӑмахӑн каҫине тепӗр сӑмахпа хатӗрлесси («...» вырӑнне «ааа» пулӗ).

__https://chuvash.org|...__ - сӑмах ҫине тулаш каҫӑ лартасси.

**...** - хулӑм шрифтпа палӑртасси.

~~...~~ - тайлӑк шрифтпа палӑртасси.

___...___ - аялтан чӗрнӗ йӗрпе палӑртасси.

Orphus

Ытти чӗлхесем

Баннерсем

Шутлавҫӑсем