Шупашкар хулинче пурӑнакан 71 ҫулти старик 11 ҫулти ачана куҫ хывнӑ. Пӑтӑрмахӗ кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче пулса иртнӗ. Йӗрке хуралҫисене ҫавӑн пирки хыпар тепӗр кунхине, кӑнтӑрла иртни 15 сехет тӗлӗнче, ҫитнӗ. Пакунлисем тӗлӗнтермӗш этеме часах тупса палӑртнӑ.

71 ҫулти арҫын Лакрей вӑрманӗнче уҫӑлса ҫӳренӗ чухне 11 ҫулти арҫын ача ҫумне ҫулӑхнӑ. Сак ҫинче пӗччен лараканскерпе вӑл сӑмах пуҫарнӑ. Ар хутшӑнӑвӗпе ҫыхӑннӑ темӑпа калаҫнӑ май килӗшӳсӗр япалана туса пӑхма сӗннӗ.

Арҫын ача ҫумне ҫулӑхнӑ этем 2016 ҫулта тӗрмерен тухнӑ иккен. Ҫул ҫитменнисене пӗрре кӑна мар ирӗксӗрленӗшӗн унта вӑл 17 ҫул ларнӑ. Ирӗке тухсан арҫын каллех хӑйӗн чун киленӗҫӗ патне таврӑнма шут тытнӑ курӑнать, анчах пакунлисен аллине ҫакланнӑ.

Ҫак инкек кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пулса иртнӗ. Ҫавӑн чухне унта 16 хутлӑ нумай хваттерлӗ ҫурт хӑпартма пуҫланӑ. Объектӑн ҫӳлти хутне хӑпарма строительсем валли картлашка евӗр вӑхӑтлӑх сооружени йӗркеленӗ. Ҫавӑн тӑрӑх рабочисем стенасене ӑшӑтмалли хатӗрсем хӑпартнӑ. Шӑпах ҫав вӑхӑтра сооружени ишӗлсе аннӑ та 56 тата 44 ҫулсенчи икӗ арҫын ӳкнӗ. Ҫуллӗ ҫӗртен ҫӗре ишӗлсе аннӑскерсем хытах аманнӑ. 56 ҫултин сывлӑхне вӑтам сиен кӳнӗ тесе хакланӑ тухтӑрсем, 44-ринне — йывӑр сиен.

Инкек сӑлтавне РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн специалисчӗсем тӗпчеме пуҫланӑ та вӑхӑтлӑх сооружение йӗркеллӗ ҫирӗплетменни тата ытти кӑлтӑк ҫиеле тухнӑ. Уншӑн строительство организацийӗн тӗп инженерне явап тыттарма йышӑннӑ. Пуҫиле ӗҫе Ҫӗнӗ Шупашкарти суд ҫывӑх кунсенче пӑхса тухӗ.

Анатолий Карлин аналитик вӗренекенсен ҫитӗнӗвӗсене тишкернӗ хыҫҫӑн тӗпчевӗнче пичетленӗ.Чӑваш Енри IQ Раҫҫейри вӑтам кӑтартуран пысӑкрах. Кунта пурӑнакансен ку кӑтарту 100,2 балпа танлашать. Ку – Раҫҫейри вӑтам кӑтартуран пысӑкрах.

IQ Карелире, Архангельск облаҫӗнче, Коми Республикинче, Иваново, Тула, Сарӑту, Самар, Омск, Новосибирск облаҫӗсенче те 100 балран пысӑкрах. Ку кӑтартусене Китайпа тата Аслӑ Британипе танлаштарма пулать.

«Новые известия» (чӑв. «Ҫӗнӗ хыпарсем») пӗлтернӗ тӑрӑх, чи пысӑк кӑтарту – Мускавра (106,3 балл). Раҫҫейри вӑтам кӑтарту вара 98,8 балпа танлашнӑ.

Атӑл леш енчи физкультурӑпа спорт комплексӗн пуҫлӑхӗн ҫумне пӗлтӗр ҫын аманнӑшӑн кӑҫал айӑпласшӑн. Асӑннӑ комплекс Шупашкар хула администрацийӗн шутланать.

Пуҫлӑх ҫумне ҫынсен пурнӑҫӗшӗн тата сывлӑхӗшӗн хӑрушсӑрлӑх кӑларса тӑратмалла кану йӗркеленӗшӗн айӑпласшӑн. Вӑл ҫын Атӑлӑн сулахай енчи ҫыранӗнчи пляжри канушӑн пӗлтӗрхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗччен явапли шутланнӑ. Катерпа ҫыхӑнтарнӑ шыв аттракционӗпе ярӑннӑ чух пассажирсенчен пӗри шыва ӳксе сылтӑм хул калакне амантнӑ. Сурана тухтӑрсем сывлӑха вӑтам сиен кӳнӗ тесе хакланӑ.

Инккекшӗн пуҫлӑх ҫумӗ айӑплӑ тесе шухӑшлакан ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна тӗпчесе пӗтернӗ хыҫҫӑн Шупашкар хулин Мускав район судне ярса панӑ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи Опытнӑй ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ иккӗмӗш сыпӑкри тӑванӗн упӑшкине патшалӑх шучӗпе хваттерлӗ тунӑ.

Иккӗмӗш сыпӑкри аппӑшӗн е, тен, йӑмӑкӗн-ши (РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн сайтӗнче сестра тесе ҫырнӑ) упӑшки сӳтмелли ҫуртра пурӑннӑ пек суя хутсем хатӗрленӗ. Вӗсене 2013 ҫулта Ҫӗрпӳ район администрацине тӑратнӑ. Ҫавӑн тӑрӑх 2014 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче арҫын 1,3 миллиона яхӑн тӑракан хваттерлӗ пулнӑ. Тепӗр ҫулхи кӑрлачра ӑна вӑл приватизациленӗ.

Опытнӑй ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне 2017 ҫулхи раштавра чӑрӑш кастарнӑшӑн та айӑпласшӑн. Пӗр йывӑҫа пула вырӑнти ял тӑрӑхне 12 пин ытла тӑкак кӳнӗ.

Тӗпчев пынӑ вӑхӑтра пуҫлӑха ӗҫрен хӑтарнӑ. Пуҫиле ӗҫе тӗпчевҫӗсем суда ярса панӑ.

Шахматла вылякансен пурнӑҫ тӑршшӗ вӑтамран ахаль ҫынсенчен вӑрӑмрах, вӗсем ҫичӗ-сакӑр ҫул ытларах пурӑнаҫҫӗ. Хӑш-пӗр чухне ку виҫе 14 ҫул таранах пысӑк. Кун пирки ӑсчахсем нумай пулмасть PLoS One журналта статья пичетлесе пӗлтернӗ.

«Эпир шахматҫӑ-гроссмейстер пурнӑҫӗ кӗскерех пулни пирки калакан халапӑн тӗрӗсмарлӑхне кӑтартрӑмӑр. Чӑннипе вӗсем ахаль ҫынсенчен самай ытларах пурӑнаҫҫӗ — хӑш-пӗр чухне ку виҫе нормӑран 14 ҫултан та иртет. Ку уйрӑмах Раҫҫейре палӑрать — ҫынсен вӑтам пурнӑҫӗ кӗске чухне», — ҫапларах пӗлтерет статьяра Мельбурн (Австрали) университетӗнчи ӑсчах Филипп Кларк. Хӑйсен тӗпчевӗнче вӗсем 1200 шахматҫӑ-гроссмейстер пурнӑҫне тӗпченӗ. Ҫав шута пурнӑҫран уйрӑлма ӗлкӗрнисем те кӗнӗ.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Чӑваш Енри Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче «Чӑваш Республикинчи этнокультура аталанӑвӗн тата халӑхсен хутшӑнӑвӗн паянхи шайӗ» ятпа ирттернӗ социаллӑ тӗпчеве пӗтӗмлетнӗ.

Ӑна Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ кӑҫалхи юпа-чӳк уйӑхӗсенче ирттернӗ. Халӑхсен хутшӑнӑвӗ тӗлӗшпе республикӑра йывӑрлӑхсем ҫуккине ыйтӑма хутшӑннисен 90% каланӑ. Апла пулин те Чӑваш Енре пурӑнакансен ытларах пайӗ мигрантсене хирӗҫ пулнине палӑртнӑ. Ҫакӑ, ахӑртнех, халӑх, кунта килнӗ мигрантсем республика экономикине тӳпе хывнине лайӑх пӗлменнипе ҫыхӑннӑ.

Унсӑр пуҫне Чӑваш Енре пурӑнакансем тӑван чӗлхе, пӗрлехи ҫӗр тата истори, халӑхсен йӑли-йӗрки, тӗн, халӑх искусстви туслаштарнине асӑннӑ.

Республикӑра кун кунлакансен 40% халӑхӑн хӑйне евӗрлӗхӗ ҫухалса пынишӗн пӑшӑрханать. Чи ҫивӗч ыйту вара — чӑваш чӗлхине упраса хӑварассипе унпа усӑ курасси. Халӗ чӑвашсен пӗрре виҫҫӗмӗш пайӗ кӑна килте тӑван чӗлхепе калаҫать иккен, ӗҫре, вӗренӳре, халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенче чӑвашла пуплекен тата сахалрах.

Тӑван халӑхӑмӑрӑн вилӗмсӗр поэчӗн, Константин Ивановӑн, кӑк тымарӗпе ҫыхӑннӑ ҫӗнӗлӗхсене палӑртнӑ. Ку хыпара Станислав Убасси Фейсбукра паян пӗлтернӗ. Вӑл ҫакна В.П. Ивановпа М.Х. Сафин авторсен «МАЛАЯ РОДИНА АВТОРА «НАРСПИ» В СВЕТЕ НОВЫХ ДАННЫХ ПО ЕГО РОДОСЛОВИЮ» ӗҫӗпе сӑлтавланӑ. Асӑннӑ тӗпчеве Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн сайтӗнче паян пичетленӗ.

Поэтӑн аякри тымарӗ Хусан кӗпӗрнинчи Ҫӗрпӳ уесӗнчи Пайкилт ялӗнчен куҫса кайнӑ ҫын пулнине документсемпех ҫирӗплетнӗ-мӗн. Истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Виталий Иванов тата Мударис Сафин историк-таврапӗлӳҫӗ (вӗсем иккӗшӗ те Пушкӑртстанран) Слакпуҫ ялӗ, Пелепей хули тата вӗсен ҫывӑхӗнчи хӑш-пӗр ял пуҫланни ҫинчен калакан ҫӗнӗ ӗҫсене тишкернӗ.

Сӑмах май, ку ӗҫе гуманитари институчӗ 2010 ҫултах хӑйӗн кӑларӑмӗнче пичетленӗ-мӗн.

Оппозици активисчӗ Антон Кравченко ӗнер Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци службин республикӑри управленийӗн ҫурчӗ умне пикета тухнӑ. Унта вӑл икӗ сехет таран тӑнӑ теҫҫӗ. Ҫапла тума ӑна Ҫӗрпӳри следстви изоляторӗнче арҫын хай ҫине алӑ хуни хистенӗ иккен.

Аса илтерер, юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, ҫурҫӗр иртни 2 сехет те 5 минутра 2-мӗш следстви изоляторӗнче хуралҫӑ виллине асӑрханӑ. Кун пирки чӑваш халӑх сайчӗ ҫырнӑччӗ_. Арҫын хӑйне мӑйӗнчен персе вӗлернӗ. Инкек хурал пӳлӗмӗнче пулса иртнӗ. Ҫав вӑхӑтра арҫын талӑклӑх дежурствӑра тӑнӑ.

Пӗччен пикета тухнӑ Антон хӑй те ҫав тытӑмра ӗҫленӗ иккен. Вӑл ӗнентернӗ тӑрӑх, алӑ хунӑ хуралҫӑ кредитпа хваттер илнӗ, арӑмӗпе уйрӑлнӑ. Хӑй ҫине алӑ хуриччен унчченхи мӑшӑрӗпе хирӗҫнӗ пулать.

Пикета тухнӑ Антон Кравченко следстви изоляторӗнче кадр йывӑрлӑхӗ пуррине те палӑртнӑ.

Ҫӗрпӳри изолятор

Шӑп та лӑп талӑк каялла, юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, ҫурҫӗр иртни 2 сехет те 5 минутра Ҫӗрпӳри 2-мӗш следстви изоляторӗнче (учреждени ҫав хулари Совет урамӗнчи 81-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ) хуралҫӑ виллине асӑрханӑ. Инкек хурал пӳлӗмӗнче пулса иртнӗ. Ҫав вӑхӑтра арҫын талӑклӑх дежурствӑра тӑнӑ.

Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци службин республикӑри управленийӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, ку фактпа тӗпчев умӗнхи тӗрӗслев пуҫарнӑ.

Асӑннӑ службӑн официаллӑ сайтӗнче изолятор пирки хыпарлакан хыпарта палӑртнӑ тӑрӑх, учреждени ертӳҫи — Антон Федоров. Унта 312 ҫынна тытма май пур.

Маларах эпир Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев, Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци службин пуҫлӑхӗн ҫумӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Валерий Балан Лапсарта тӑвакан следстви изоляторӗнче пулнине, унта харӑсах пӗр 500 ҫын вырнаҫаяссине пӗлтернӗччӗ.