Ыран, раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, 14 сехетре, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Николай Свечин хальхи вӑхӑтри вырӑс ҫыравҫипе тӗл пулу иртӗ.
Николай Свечин – Николай Инкин литераторӑн, краеведӑн, историлле детективсен авторӗн псевдонимӗ.
Ҫыравҫӑ Горький (халӗ — Чулхула) хулинче ҫуралнӑ. Тӑван хулинче патшалӑх университетӗнче экономика факультетӗнче вӗреннӗ. Вӑл заводра та ӗҫленӗ, усламҫӑ та пулнӑ, банк служащийӗ те, финанс компанийӗсенче тӑрӑшнӑ. 2001 ҫулта ӗҫсӗр тӑрса юлсан алла калем тытнӑ. Тепӗр тӑватӑ ҫултан «Литера» издательство унӑн «Завещание Аввакума» тата «Охота на царя» повеҫӗсене пичетлесе кӑларнӑ. Паян унӑн паллӑрах ӗҫӗсем хушшинче ҫаксене асӑнма пулать: «Московский апокалипсис», «Шел по улице малютка…», «Скрытые улики», «Мертвый остров».
Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, «Тинӗсре», «Тинӗс хумханать», «Тинӗс хуралҫисем», «Адмирал мундирӗ», «Хӑнтӑрча таврашӗнче», «Ҫунатлӑ эскадрон», «Чапаев летчикӗсем», «Чапаев тӑванӗсем» тата ытти кӗнеке авторӗ Валентин Бурнаевский ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнӗ.
Пулас ҫыравҫӑ Самар облаҫӗнчи Кушка районне кӗрекен Ваҫлавкка ялӗнче ҫуралнӑ. М. Горький ячӗллӗ Литература институтӗнчен вӗренсе тухнӑ. Малтан вӑл Шупашкарти электроаппаратура заводӗнче рабочи пулса ӗҫленӗ. 1952-1961 ҫулсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче корректорта, 1961-1988 ҫулсенче «Ялав» журналта литература ӗҫченӗнче тӑрӑшнӑ.
Писатель тинӗс ҫинчен ҫырма юратнӑ. Ун пек кӗнекесем унӑн — 11. Василий Чапаев ҫинчен 7 кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ.
Василий Бурнаевский 2007 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Чӑваш кӗнекине юратакан, Чӑваш наци вулавӑшӗнчи «Варкӑш» клуба ҫӳрекен хастарсем паян Николай Ларионов ҫыравҫӑн «Анне пилӗ» кӗнекине хаклама пуҫтарӑнӗҫ.
Аса илтерер: «Анне пилӗ» кӗнеке Чӑваш кӗнеке издательствинче кӑҫал ҫулла пичетленсе тухнӑччӗ.
Кӗнекене «Анне пилӗ» повесть тата калавсем кӗнӗ. Повесть пултаруллӑ тата мал ӗмӗтлӗ чӑваш хӗрӗ Эрнеби Сетнерова пурнӑҫӗ ҫинчен каласа кӑтартать. Хӗр – марафонҫӑ-спортсменка. Кашни ӑмӑрту хыҫҫӑн вӑл тӑван амӑшӗ патне васкать, мӗншӗн тесен ӑна тек курас мартан хӑрать. Повеҫре амӑшӗн пилӗпе малалла талпӑнакан хӗрӗн пирвайхи юратӑвӗ, тренерӗ ҫинчен те каласа кӑтартнӑ.
Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, чӑваш ҫыравҫи, публицист, Раҫҫейри писательсен союзӗн членӗ, Раҫҫейри пултарулӑх ӗҫченӗсен союзӗн членӗ Людмила Сачкова 65 ҫул тултарнӑ.
Вӑл Патӑрьел районӗнчи Ҫӗнӗ Ахпӳрт ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш чӗлхипе литератури уйрӑмӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн пӗр вӑхӑт шкулта ӗҫленӗ. Унтан «Коммунизм ялавӗ», «Хыпар» хаҫатсенче, «Пике» журналта, Чӑвашрадиора тата ытти ҫӗрте вӑй хунӑ.
Людмила Сачкова пьесисемпе Чӑваш театрӗсем спектакльсем сцена ҫине кӑларнӑ.
Нумаях пулмсть Чӑваш кӗнеке издательствинче Николай Андреевӑн «Ӗмӗт хыҫҫӑн» ятлӑ кӗнеки пичетленсе тухнӑ. Кӑларӑма ҫыравҫӑн 2017–2020 ҫулсенче ҫырнӑ калавӗсемпе повеҫӗсем кӗнӗ.
Чӑваш кӗнеке издаельствинче пӗтернӗ тӑрӑх, автор Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Ҫӗнӗ Йӗлмел ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, унтах тӗпленнӗ. Унӑн хайлавӗсем «Тӑван Атӑл» журналта, «Ҫамрӑксен хаҫатӗнче» пичетленнӗ. «Шӑрӑх кунсем» пӗрремӗш кӗнеки Чӑваш кӗнеке издательствинче 2017 ҫулта тухнӑ. Вӑл ӗҫ Чӑваш наци библиотеки ирттерекен «Литературӑллӑ Чӑваш ен: чи нумай вуланакан кӗнеке» республика конкурсӗнче 2019 ҫулта ҫӗнтерчӗ.
Чӑваш ҫыравҫисен хайлавӗсем «Современная литература народов России» (чӑв. Раҫҫей халӑхӗсен хальхи вӑхӑтри литератури) антологие каллех кӗнӗ. Унта валли хӑйсен тӑван чӗлхипе ҫыракан сумлӑ авторсен ӗҫӗсене суйласа илеҫҫӗ.
Асӑннӑ антологие пуҫласа 2016 ҫулта кун ҫути кӑтартнӑччӗ. Унччен ҫав ярӑмпа тӑватӑ кӗнеке пичетленсе тухнӑ: «Проза», «Поэзия», «Детская литература», «Драматургия». Вӗсене те чӑваш атворӗсен хайлавӗсем кӗме тивӗҫ пулнӑччӗ.
«Художественная публицистика» (чӑв. Илемлӗ публицистика) тома 134 авторӑн вырӑсла куҫарнӑ хатӗрленӗ ӗҫӗсем лекнӗ. Вӗсен оригиналӗсене юлашки чӗрӗк ӗмӗте 45 наци чӗлхипе ҫырнӑ.
Чӑвашсенчен Денис Гордеевӑн «Язык – не игра», Алексей Леонтьевӑн «Как уничтожалось чувашское кулачество…», Лидия Филиппован «Сеспель – это душа нации» тата Юрий Исаевӑн «Партизан» тата «Безмолвие бабушки» хайлавӗсем кӗнӗ.
Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта Илья Тукташ (Семёнов) ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалласа литература каҫӗ иртнӗ.
Илья Тукташ — поэт-лирик, проза ӑсти, литературовед, фольклорист, куҫаруҫӑ. Эпир ӑна Чӑваш Республикин гимнӗн авторӗ пулнӑран та пӗлетпӗр.
Илья Тукташ 1907 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшнче Элӗк районӗнчи Мӑн Тукташ ялӗнче ҫуралнӑ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче вӑл ҫар корреспонденчӗ пулнӑ. Пурнӑҫран 1957 ҫулта уйрӑлса кайнӑ.
Вӑрӑм мар ӗмӗрӗнче паллӑ йӗр хӑварнӑ поэта асӑнса тӑван тӑрӑхӗнче музей уҫнӑ, Шупашкарта ун ячӗпе урам хисепленет.
Авӑн уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче поэзие юратакансене «Литература беседкине» йыхравлаҫҫӗ. Унта пухӑннисем «Семь поэтов» (чӑв. Ҫичӗ поэт) сӑвӑсен пуххине кӗнӗ хайлавсен авторӗсемпе тӗл пулайӗҫ. Поэзие юратакансен каҫӗ 14 сехетре пуҫланӗ.
«Ҫичӗ поэт» проект авторӗсем ку ярӑма тӑватӑ ярӑмран йӗркелеме палӑртнӑ. Вӗсене кашнине ҫутҫанталӑкӑн тӗрлӗ вӑхӑтне халаллӗҫ. Тӑваттӑмӗш кӗнекене ҫулла ҫинчен ҫырнӑ сӑвӑсем кӗнӗ. Ӑна кӗҫех пичете ӑсатӗҫ.
Ҫуркуннене халалланӑ кӑларӑма Светлана Гордеева, Наталия Носова, Марина Туманова, Людмила Шадрина, Александр Шпаннагель, Светлана Берёзкина, Иван Вершинин сӑввисем кӗнӗ.
«Манӑҫми ят: Нелли Петровская 90-ра» - ҫакнашкал ятпа Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Пӑва вулавӑшӗнче калаҫу ирттернӗ. Унта ял тӑрӑхӗнчи депутатсене, вулавӑша тӑтӑшах ҫӳрекенсене ченнӗ.
Пухӑннисем Нелли Петровскаян пултарулӑхӗ, пурнӑҫӗ пирки калаҫнӑ, хӑйсем вуласа тухнӑ кӗнекесене сӳтсе явнӑ. Уйрӑмах Нелли Петровскаян юлашкинчен тухнӑ «Ылхан» кӗнекине тишкернӗ.
Нелли Андреевна ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалласа вулавӑшра курав та йӗркеленӗ. Унта унӑн биографийӗпе, хайлавӗсемпе паллашма пулать.
Палӑртмалла: Нелли Петровская 1932 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Тутарстанри Пӑва районӗнчи Альших ялӗнче ҫуралнӑ. 2001 ҫулта Звенигово хулинче пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Паян, ҫурла уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «Телей алӑ ҫупса тӑнӑ чух…» курав уҫӑлнӑ. Ӑна чӑваш халӑх писателӗ Анатолий Кипечӗн 85 ҫулхи юбилейне халалланӑ.
Анатолий Кипеч — поэт, писатель, педагог, философ, общество деятелӗ. 1937 ҫулхи ҫурлан 10-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Чулкӑмакара ҫуралнӑ.
Вӑл чылай ҫул ӑслӑлӑх тата педагогика енӗпе ӗҫленӗ, республикӑри аслӑ шкулсенче философи, эстетика, педагогика енӗпе лекцисем вуланӑ. Литература анине пурнӑҫ мӗнне тарӑнрах ӑнлана пуҫласан ҫеҫ, хӗрӗхсенелле, сухалама тытӑннӑ. Унӑн пӗрремӗш калавне «Капкӑн» журналта 1976 ҫулта пичетленӗ.
+9.3 °C