Современной исторической науке мало известно об активистах-чувашах, боровшихся за этнокультурные права своего народа, начиная со времен Казанского царства и вплоть до века ХХ-го. Сколько их было? Конечно много, ведь несмотря на неблагоприятные условия, чуваши, как этнос и нация, сохранились до нынешних времен. Но как о них узнать? Архивные документы практически не сохранились (к примеру, казанские архивы в XVIII веке начисто сгорели); народная память о лидерах подвергалась гонениям царской администрацией, а в ХХ веке опустошающему забвению.
Малалла...
Чӑвашлӑх хӑрушлӑхра тӑнине хӑш-пӗр ҫынсем глобализаципе ҫыхӑнтараҫҫӗ. Ӑна айӑплаҫҫӗ. Ҫав япалана пулах чӑваш чӗлхи ҫухалса пырать имӗш, чӑвашлӑх имшерленсе те имшерленсе пырать. Анчах глобализацине ҫапла айӑплани тӗрӗсех-ши?
Тӗнче пӗр вырӑнта тӑмасть. Вӑл аталансах пырать. Ҫавна май хальхи вӑхӑтра чылай пулӑм тӗнче шайӗнче вӑй илме пуҫларӗ. Енчен иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнче чӑваш пурнӑҫне тӗнчери вӑйсем пырса тивмен пулсан хальхи вӑхӑтра ку апла мар тесен пысӑк йӑнӑш пулӗччӗ.
Тӳрех палӑртса хӑварам — ку статьяпа эп чӑвашлӑхшӑн ҫунакансене, тӑван чӗлхин хӑватне ӳстерес тӗлӗшпе тӑрмашакансене пӗрре те сектантсем тесе каласшӑн мар, ҫак сӑмахӑн сивлек сӗмне пӗрре те вӗсем ҫине сарасшӑн мар.
Чи малтанах «секта» тата «сектант» пӗлтерӗшӗсене уҫӑмлатар. Тӗп ӑнлавӗ, паллах, тӗнпе ҫыхӑннӑ. Секта тесе пӗр-пӗр тӗнрен пайланса тухнӑ вӗренӗве калаҫҫӗ. Хӑй сӑмахӗ те латинла secare-рен пулнӑ, чӑвашла вӑл «кас(ӑлса тух), пайла(нса тух)» куҫать. Кӗскен каласан тӗнӗн тӗп вӗренӗвӗпе килӗшсех тӑмансен ушкӑнӗ, тӗп вӗренӗве улшӑнусем кӗртнӗ ушкӑн.
«Алӑри тӗкӗрпе те, «Эп вӑл эп пулатӑп» теекен Фихте майлӑ философ пулса та ҫын ҫуралмасть, ҫавӑнпа вӑл малтан, тӗкӗр ҫине пӑхнӑ пек, тепӗр ҫын ҫине пӑхать. Павӗл ҫын хӑй пек ҫын пулнине йышӑнсан кӑна Петӗр ҫын хӑйне хӑй ҫын пек йышӑнма пуҫлать. Ҫакӑнпа пӗрлех Павӗл хӑй те, пӗтӗм ун ӳчӗ-пӗвӗпе этем хапин (формин) палӑрӑмӗ пулса тӑрать» [Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т. 23. С. 62.].
Чӑваша ӑнланас ӗҫри танлаштару меслечӗ пирки йӗплесе ҫырнӑ хайлавне Aqabazar (йӗкӗлти, мӑшкӑлҫӑ, ҫынтан кулакан-тӑрӑхлакан… тролль-арҫури хӑраххи) «Кам — Ху?
Посчастливилось присутствовать на показе чувашского фильма 1930 г. «Священная роща» (Киремет кати) в кинотеатре Сеспель. Впечатления остались очень хорошие. Благодаря магии кино впервые увидел ожившую чувашскую историю! Раньше много видел старых фотографий и в музеях некоторые элементы деревенской культуры. Но это совсем не то!...
Хотелось отметить два момента…
Во-первых, старые образы ожили, появились эмоции и движения. Дышащие жизнью крестьянские дома, яркие массовки, реальные чувашские типажи и характеры… Ничто так не даст возможность окунуться в ту прошлую жизнь, как в кино снятом в то же время!
В Новочебоксарском художественном музее (НХМ) работает выставка «Улыбнитесь женщине!». Такой интересный смотр в Чувашии, кажется, впервые.
Прежде подобные выставки организовывала группа «Мир цвета глазами женщин», возглавляемая Светланой Кокель под эгидой Союза художников ЧР. В их группе участвует около десяти человек или чуть больше.
На этот раз вместе с ними выставились ещё несколько дамских групп, тоже руководимые художницами и преподавателями: чебоксарская студия «Отражение» — руководитель Алла Ибрагим; группа «Творчество» при Новочебоксарской детской художественной школе — руководитель Лариса Калашникова; «Живописные дамы» при клубе друзей НХМ — руководитель Вера Кудимова.
Ҫамрӑксене яла илӗртмелле. Ҫапла калаҫҫӗ юлашки вӑхӑтра влаҫри ҫынсем. Яш-хӗр диплом илсен яла таврӑнтӑр, унта тӗплентӗр тесе майсем туса памалли пирки час-часах сӑмах хускатаҫҫӗ.
Илсе кӑтартам хамӑр яла. Ӑҫта ӗҫлемелле ҫамрӑксен? Фермӑра-и? Ялти ферма тахҫанах ишӗлсе аннӑ. Унччен унта ӗнесем, вӑкӑрсем тытатчӗҫ. Халӗ вите таврашӗ арканса пӗтнӗ. Кӳршӗ ялта ферма пур-ха. Вӑл йӗркеллех ӗҫлет. Анчах унта пурте вырнаҫаймаҫҫӗ. Ҫамрӑксен шкулта ӗҫлемелле-и? Ялта 9 класлӑ шкул та тахҫанах хупӑннӑ.
Шухӑшласа пӑхар-ха...
Кулӑш кустӑрмине кустаракансем нихҫан та ҫухалмаҫҫӗ. Кулӑш кустӑрмине хура халӑх та, ҫӳлти пусӑмри аристократи те яланах кустарнӑ. Кустарать те... Иртнӗ саманари чи йывӑр вӑхӑтсенче те пичет урлӑ шухӑшсӑр пулӑмсенчен тӑрӑхласа куласси ҫухалман. Ҫак ӗҫе ҫав тери пултаруллӑ, ҫивӗч ӑслӑ Иван Мучи пуҫласа янӑ чи малтан. Ҫынсен ҫӑткӑнлӑхне, ухмахлӑхне ҫав тери вичкӗн чӗлхепе тӑрӑхласа ҫыракансен ушкӑнӗ пӗчӗк пулман. Епле манса кайӑпӑр чӑваш халӑх поэчӗ Ҫемен Элкер ҫырса хӑварнӑ «Хыткукарсем», «Тамаша» ятлӑ сӑвӑлласа ҫырнӑ шӳтлӗ калавӗсене?
Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче 2017 ҫулхи акан 4-мӗшӗнче «Юптару каҫӗ» пулса иртрӗ. Унта Владислав Николаев ҫыравҫӑн виҫҫӗмӗш кӗнекине — «Дипломлӑ Тиха» ятлӑ юптарусен пуххине хӑтларӗҫ. Хӑтлава литературӑна юратакансем кӑна мар, Шупашкарти тата районсенчи чӑваш вӗрентекенӗсем, ҫыравҫӑсем, журналистсем, вулавӑшҫӑсем, таврапӗлӳҫӗсем пухӑннӑ. Вӗсен умӗнче юптаруҫӑ хӑйӗн ҫӗнӗ хайлавӗсене вуларӗ. Арсений Тарасов, Марина Карягина ҫыравҫӑсем, Василий Пушкин, Зоя Лукина педагогсем ҫӗнӗ талантӑн ҫӗнӗ кӗнекине тӗплӗ тишкерчӗҫ, ҫыравҫӑ пултарулӑхне пысӑка хурса хакларӗҫ.
Такой чести удостоился народный художник ЧР Владимир Агеев в парадном центральном зале Чувашского государственного художественного музея 24 марта 2017 года. Здесь торжественно открылась его Персональная выставка, посвящённая 85-летию автора.
В свои почтенные годы художник не только бодр и хорошо выглядит, но и продолжает творить. Чем не пример для других?
«За заслуги перед Чувашской Республикой» так называется орден, медалью которого награждён Агеев.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (16.10.2025 21:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 752 - 754 мм, 2 - 4 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 0-2 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
Вспоминаем имена забытых героев чувашского народа: Охадер Томеев (XVIII век)
Глобализаци пуҫтах-и е наци туйӑмӗ уксах-и?
Матери тыткӑнне лекнӗ паянхи чӑваша вырӑсла кӗвӗ, тен, ирӗке тухма пулӑшӗ…
На женском вернисаже в Новочебоксарске танцевали фламенко
Ялта ӑҫта ӗҫлемелле?
«Капкӑн» журнала кап! кӑна хупса лартмалла-ши?
«Халь пӗтӗм пурнӑҫ — юптару!»
+0.3 °C