Ыран, авӑн уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Чӑваш Енре Андриян николаев ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа мероприятисем иртӗҫ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлта ҫуралса ӳснӗ Андриян Николаев — икӗ хут Совет Союзӗн Геройӗ, СССР летчик-космонавчӗ, авиацин генерал-майорӗ, Чӑваш Республикин хисеплӗ ҫынни.
Паян пирӗн тӑрӑха Ярославль ҫӗрӗ ҫинчи хӑнасем килсе ҫитнӗ. Вӗсем В.В. Терешкован «Космомс» музейӗн директорӗ Игорь Зуб тата РФ Патшалӑх Думин дептучӗн В.В. Терешкован пулӑшуҫи Кира Крайнова.
Ҫавӑн пекех пирӗн тӑрӑха Раҫҫей Федерацийӗн Геройӗ, Раҫҫейӗн лётчик-космонавчӗ Сергей Авдеев килсе ҫитӗ.
Сӗнтӗрвӑрри округӗнче Совет Союзӗн космонавчӗ, Совет Союзӗн Геройӗн ятне икӗ хутчен тивӗҫнӗ Андриян Николаев космонавт ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа 1 пин ытла юман лартнӑ.
«Астӑвӑм сачӗ» космонавтӑн тӑван районӗнче ӳсӗ. Темиҫе ҫултан унта юман аллейи ешерӗ.
Шуршӑлти Николаев космонавтӑн асӑну комплексӗ ҫывӑхӗнче вара Крым хырӗсене лартнӑ. Вӑл та «Астӑвӑм сачӗ» акципе килӗшӳллӗн иртнӗ.
Пирӗн республикӑра Чапаевпа Николаев ячӗллӗ суйлав участокӗсем туса хунӑ. Ҫын ячӗпе хисепленекеннисем — пурӗ пилӗк участок. Ҫапла тума муниципалитетсен пуҫлӑхӗсем ыйтнӑ-мӗн.
Шупашкарти 1937-мӗш номерлӗ участок малашне Граждан вӑрҫин паттӑрӗн, Шупашкарта ҫуралнӑ Василий Чапаев ячӗпе хисепленет, Сӗнтӗрвӑрри муниципаллӑ округӗнчи Шуршӑлти 1130-мӗш округ — икӗ хут СССР Геройӗн Андриян Николаев ячӗпе.
Тата тепӗр виҫӗ участока ятарлӑ ҫар операцийӗнче пуҫ хунисен ятне панӑ. Улатӑр тӑрӑхӗнчи 117-мӗш участока Александр Старчков ячӗллӗ, Шупашкар тӑрӑхӗнчи 1744-мӗш участок — Дмитрий Семенов ячӗллӗ, Елчӗк тӑрӑхӗнчи 2402-мӗш участок — Николай Петров ячӗллӗ.
Кашни участокрах ятарлӑ стендсем йӗркеленӗ.
Чӑваш Енӗн Культура министерстви Андриян Николаев ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа килес ҫул туса ирттермелли ӗҫсен планне ҫирӗплетнӗ.
Сӗнтӗрвӑрри муниципаллӑ округӗнчи Шуршӑлти мемориал комплексӗнче самай мероприяти иртӗ. Ҫав шутра ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен конкурсӗ пулӗ, куравсем уҫӑлӗҫ,
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ «Андриян Николаев» спектакль лартма хатӗрленет. Шупашкарти Симфони капелли куракансене ҫӗнӗ концерт программипе савӑнтарӗ.
Паян Андриян Григорьевич Николаев ҫуралнӑранпа 94 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май велосипедпа ярӑнма кӑмӑллакансем йӑлана кӗнӗ старта тухнӑ: Ҫӗнӗ Шупашкартан Шуршӑла ҫитнӗ.
Ку старт - юбилейлӑ. Акцие кӑҫалхипе 20-мӗш хут ирттернӗ. Палӑртмалла: велосипедҫӑсен старчӗ 2004 ҫулта йӑлана кӗнӗ.
Паян акцие 25 спортменран кая мар хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче 70 ҫулти Любовь Федотова та пулнӑ. Вӑл велосипедпа ярӑнассипе - республика чемпионки. Спортменка ҫак акцие вуннӑмӗш ҫул хутшӑннине пӗлтернӗ.
Кӗҫех Чӑваш Ене пӗрремӗш хӗрарӑм космонавт Валентина Терешкова килмелле. Кун пирки РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков хӑйӗн телеграм-каналӗнче пӗлтернӗ.
Валентина Владимировна Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑла ҫитсе килӗ. Анатолий Аксаковпа вӗсем Андриян Николаев музейне реконструкцилесси пирки калаҫнӑ.
Валентина Терешкова пирӗн ентешӗн Андриян Николаевӑн мӑшӑрӗ пулнӑ. Вӗсем 1963-1982 ҫулсенче пӗрле пурӑннӑ. Валентина Терешкова 1963 ҫулхи ҫӗртмен 16-мӗшӗнче космоса пӗччен вӗҫнӗ. Унта вӑл 2 талӑк та 22 сехет те 50 минут пулнӑ, Ҫӗр тавра 48 хут ҫаврӑннӑ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялӗнчи космонавтика музейне ҫӗнетсен унта 10 метр диаметрлӑ, 60 вырӑнлӑ планетари пулӗ. Ҫапла пӗлтернӗ ЧР Элтеперӗ Олег Николаев.
Тӳре-шара ҫак кунсенче проектпа смета документаци экспертиза витӗр тухасса, унтан федераци инвестици программине кӗрессе кӗтет.
Аса илтерер: Шупашкарти Николаев паркӗнче планетари тӑвасси пирки 2012 ҫултах калаҫнӑ. 2016 ҫулта ун валли 500 млн тенке яхӑн кирлине пӗлтернӗ, 2020 ҫулта 800 ытла млн тенкӗ каяссине каланӑ. Кайран планетари пирки вуҫех калаҫма пӑрахнӑ.
Николай Шупуҫҫыннин ячӗ чӑваш культуринче тарӑн йӗр хӑварнӑ. Ӑна чӑваш литературин никӗсне хывакансенчен пӗри тесен те йӑнӑш мар пуль ӗнтӗ. Чӑваш халӑхӗшӗн ҫӗнӗ тапхӑр пуҫланнӑ май литературӑна та аталантармалла пулнӑ. Чӑвашсен литератури пачах та пулман теме май ҫук ӗнтӗ, анчах вӑл темле пуян пулнӑ пулин те, ытларах енӗпе халӑх пултарулӑхӗ ҫинче никӗсленнӗскер пулнӑ. Юмахсем, юрӑсем, тата ытти енлӗ пултарулӑх. Шӑп та ҫав вӑхӑтри ҫынсем чӑваш литературин никӗсне хывнӑ та ӗнтӗ. Малтанах вӑл юмахсемпе халапсем ҫине таяннӑ, каярах вара хӑй тӗллӗн вӑй илнӗ. Анчах Николай Шупуҫынни, Константин Иванов тата ыттисем шӑп та шай литературӑн пуҫламӑшне амалантарнӑ.
Паянхи кун чылай чухне «чӑвашӑн вӑл ҫук, ку ҫук» теме юратаҫҫӗ. Анчах ҫапла сӑмахланӑ хыҫҫӑн малалли ӗҫе тӑвакансем ҫук. Ҫук япалана пур тума мехел ҫитермелле. Константин Иванов, Николай Шупуҫҫынни тата вӑл вӑхӑтри ытти ҫыравҫӑ-сӑвӑҫ шӑп та лӑп ҫук япалана пур тума пултарнӑ та ӗнтӗ. Чӑваш халӑхӗн поэмӑсем пулман-тӑк — вӗсем ӑна хайланӑ.
«Йӗп ҫинчи хӗвел» велоюхӑм хастарӗсем черетлӗ велосезона уҫнӑ. Туслӑ йыш велосипед ҫине ларса СССР лётчик-космонавчӗн Андриян Николаевӑн тӑван тӑрӑхне, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑла, ҫитсе килнӗ. Велочупӑва хастарсем Космонавтика кунне халалланӑ.
Велоюхӑм ертӳҫи Николай Плотников халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Шупашкар — Ҫӗнӗ Шупашкар — Шуршӑл» маршрутпа 200-е яхӑн ҫула тухнӑ. Вӗсенчен чи кӗҫенни 7 ҫулта пулнӑ, чи асли — 81-ре.
Велосипедпа ҫула тухнисене вырӑнти тӳре-шара кӗтсе илнӗ. Шупашкартан пырса ҫитнисене музейпа паллаштарнӑ, концерт кӑтартнӑ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлта ҫуралнӑ каччӑ Андриян Николаев космонавт хӳттипе Краснодар крайӗнчи Туапсе районӗнчи Джубга поселокне лекнӗ.
Ку вӑл 1962 ҫулта пулнӑ. Шуршӑл каччине Эдуард Лукина (йывӑр тӑпри ҫӑмӑл пултӑр, вӑл халӗ пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ ӗнтӗ) ҫав ҫулхине ҫара илнӗ. Вӑл Андриян Николаевпа пӗр ялтан пулнине пӗлсен призыв пунктӗнче каччӑна хӑй каяс тенӗ ҫар чаҫне суйлама ирӗк панӑ. Кун пирки арҫыннӑн арӑмӗ Зинаида Лукина Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрти музейпа курав центрӗнче пулнӑ чухне каласа кӑтартнӑ. Учрежденири музейра мухтавлӑ ентешӗмӗре халалланӑ «Чӑваш ҫӑлтӑрӗ» кӗтес пур. Ӑна Андриян Николаева халалланӑ.
+3.3 °C