Шупашкарта «Пирӗн вӑхӑтри паттӑр» астӑвӑм стенчӗ уҫӑлнӑ. Ӑна тӗп хулари 7-мӗш шкулта вӗреннӗ Олег Беспалова халалланӑ.
Салтак Афганистанра интернационалла тивӗҫе пурнӑҫласа пуҫ хунӑ. Стенда уҫнӑ ҫӗрте унӑн юлташӗсем, пӗрле вӗреннӗ тантӑшӗсем, ветерансем тата хула администрацийӗнче ӗҫлекенсем пулнӑ.
ШӖМӗн Шупашкарти уйрӑмӗн ӗҫченӗсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ салтакӑн ҫырӑвне вулама пулӑшнӑ. Виҫ кӗтеслӗ ҫыру хула ҫыннин килӗнче нумай ҫул упраннӑ. Анчах текст тӗсӗ пӗтме пуҫланӑ, вуланман. Полицейскисем ятарлӑ программӑпа усӑ курса ӑна вулама пулӑшнӑ.
Ҫырура И.В. Сустин хӗрлӗ армеец амӑшне ывӑлӗ 1944 ҫулхи утӑн 25-мӗшӗнче Эстонири Нарвы хулине ирӗке кӑларнӑ чухне вилнине пӗлтернӗ. Сустин пуҫ хунӑ салтакӑн япалисен хушшинче ҫыру тупнӑ: вӑл вилсен кун пирки ҫывӑх ҫыннисене пӗлтерме ыйтнӑ.
Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кӗрхи призыв пуҫланнӑ. Кӑҫалтан 30 ҫула ҫитнисене те ҫара илме пуҫланӑ.
ЧР ҫар комиссарӗ Бахтиер Холиков пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхи призыв 10 процент ытларах пулать - ҫара 1110 яша илме палӑртнӑ. Вӗсем службӑра 12 уйӑх пулӗҫ. Пӗрремӗш ушкӑна юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ӑсатӗҫ.
Сӑмах май, пӗлтӗр республикӑран салтака кайнӑ каччӑсен йышӗ 1 пинрен кӑшт ытларах
Тверь облаҫӗнчи Васькино яле ҫывӑхӗнче шыравҫӑсем 1941 ҫулта вилнӗ салтакӑн, Чӑваш Енре ҫуралнӑскерӗн, ӳт юлашкисене тупнӑ. Ҫак кунсенче вӗсем унӑн ывӑлӗпе тӗл пулса ашшӗн медальонне панӑ.
Ҫак салтак Иван Васильевич Волков Вӑрнар районӗнчи Мӑн Явӑш ялӗнчен пулнӑ, 1910 ҫулта ҫуралнӑ. Вӑл стрелоксен дивизийӗнче ҫапӑҫнӑ.
Ывӑлӗ Владимир Иванович ашшӗне астумасть. Анчах унӑн вӑл 1933 ҫулта ҫырнӑ ҫырӑвӗ пур. Ӑна тата медальон бланкне танлаштарнӑ та – пӗр почерках. Ҫапла салтак унӑн ашшӗ пулнине палӑртма май килнӗ.
Белгород облаҫӗнче Чӑваш Енрен килнӗ салтак-контрактник пӗрле служба тухакан ҫар ҫыннисене автоматран пени пирки пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: 29 ҫулти Алексей утӑ уйӑхӗн 11-мӗшӗнче каҫхине виҫӗ салтака автоматран пенӗ. Иккӗшӗ вилнӗ, пӗри аманнӑ. Алексей вырӑнтан тарса ҫухалнӑ. Малтан ун ҫумӗнче Калашников автомачӗ пур тесе пӗлтернӗччӗ, анчах ӑна кайран инҫех мар тупнӑ.
Алексея тытса чарнӑ. Ӑна Белгород облаҫӗнчех тупнӑ. Вӑл салтаксене мӗншӗн пенӗ-ха? Тӗп верси - хӑйне мӗскӗтлетнӗшӗн тавӑрнӑ-мӗн.
Белгород облаҫӗнче Чӑваш Енри ҫар ҫыннине шыранине пӗлтернӗччӗ. Вӑл пӗрле ҫар службине пурнӑҫлакансене автоматран пенӗ, кайран тарса ҫухалнӑ. Регионта «Перехват» план ирттересси пирки пӗлтернӗ.
Аса илтерер: ӗнер каҫхине 29 ҫулти ҫар ҫынни, Чӑваш Енрен килнӗскер, Белгород облаҫӗнчи ҫар дислокацийӗнче пеме тытӑннӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, икӗ ҫын вилнӗ, тепри аманнӑ.
Малтан вӑл пӗрле Калашников автоматне илнине пӗлтернӗ. Ӑна кайран инҫех мар тупнӑ.
«На связи» портал хыпарланӑ тӑрӑх, ку ӗҫе контракт службинчи рядовой Алексей Журавлев, 1995 ҫулта ҫуралнӑскер, тунӑ.
Куславккари юсанмалли 5-мӗш колонире ларакан хӗрарӑм ятарлӑ ҫар операцине хутшӑнакан савнийӗпе пӗрлешнӗ.
Вӗсем пӗр-пӗрне тахҫанах килӗштернӗ-мӗн. Пӗр-пӗринчен аякра чухне вара ҫакна тата лайӑхрах ӑнланнӑ. Арҫын отпуска килсен вӗсем пӗрлешнӗ.
Туй туй пекех иртнӗ: хӗр шурӑ кӗпе тӑхӑннӑ, пӳрнисене ылтӑн ҫӗрӗ тӑхантартнӑ, Мендельсон маршӗ янӑранӑ. Колоние чӗнсе илнӗ ЗАГС ӗҫченӗ мӑшӑра ҫырӑнтарнӑ.
Ака уйӑхӗнче Мускаври «Центр» шырав отрячӗн хастарӗсем Ржев хули ҫывӑхӗнче каска тата медальонри документсен пӗр пайне тупнӑ. Вӗсем тӑрӑх салтакӑн ятне-шывне палӑртнӑ. Вӑл - Вӑрнар районӗнчи Эпшик ялӗнче ҫуралнӑ Михаил Игнатьевӑн. 1942 ҫулта 19-ти Михаил фронта кайнӑ, тӳрех «Ржев мясорубкине» лекнӗ, унта пуҫ хунӑ.
Чӑваш Енри «Веда» отряд шыравҫисем салтак виллин юлашкине республикӑна илсе ҫитерме пулӑшнӑ. Ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗнче паттӑр салтака тӑван ялӗнче чыслӑн пытарнӑ. Палӑртмалла: Эпшик ялӗнчен 77 ҫын Тӑван ҫӗршывӑн вӑрҫине тухса кайнӑ. Вӗсенчен 38-шӗ каялла таврӑнман.
Халӗ чӑваш шыравҫисем Волгоград облаҫӗнче ӗҫлеҫҫӗ. Вӗсем 5 салтак юлашкине тупнӑ. Хальлӗхе вӗсен ятне-шывне палӑртайман-ха.
Республикӑра ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫурхи призыв пуҫланнӑ. Чӑваш Енри ҫар комиссарӗ Бахтиер Холиков «Советская Чувашия» хаҫата пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал республикӑран 1350 яш салтака каймалла. Каччӑсене ҫар чаҫӗсене ака уйӑхӗн варринче ӑсатма тытӑнӗҫ. Призыв утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнче вӗҫленӗ.
Хальхинче ҫӗнӗлӗх пур. Унччен 27 ҫултан аслисене ҫара илмен, халӗ вара ҫак ӳсӗм 30 ҫулпа танлашнӑ. Ытти – унчченхи пекех. Служба срокӗ – 1 ҫул. Салтаксене Раҫҫейӗн ҫӗнӗ регионӗсене ямӗҫ.
1989 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 15-мӗшӗнче 10 ҫул хыҫҫӑн Афганистанран совет салтакӗсене илсе тухнӑ. Паян интернационалист салтаксене асӑннӑ.
Совет салтакӗсене Афганистанран илсе тухнӑранпа 36 ҫул ҫитнӗ. Ҫав вӑрҫа Чӑваш Енри 4,5 пин салтак хутшӑннӑ, вӗсенчен 115-шӗ вилнӗ, тӑваттӑшӗ хыпарсӑр ҫухалнӑ. Салтаксене асӑнса Шупашкарти «Ҫӗнтерӳ» паркра палӑк лартнӑ. Шӑпах ҫавӑнта пухӑннӑ та паян тӳре-шара.
+3.3 °C