2019 ҫулта Чӑваш Енре вӗренекенсен хушшинче IX ҫуллахи Спартакиада пулӗ. Пирӗн республикӑра финал тупӑшӑвӗ спортӑн ҫичӗ тӗсӗпе иртӗ. Ҫамрӑксем маунтинбайк, ҫӑмӑл атлетика, сӗтелҫи теннис, триатлон, самбо, тхэквандо-ВТФ, шахмат енӗпе ӑмӑртӗҫ.
Палӑртмалла: Пӗтӗм Раҫҫейри ҫуллахи спартакиадӑна 2013 ҫултанпа ирттерме тытӑннӑ, ӑна икӗ ҫулта пӗр хутчен йӗркелеҫҫӗ. Ӑмӑрту спортӑн 42 тӗсӗпе виҫӗ тапхӑрпа иртет. 17-18 ҫулсенчи ҫамрӑксем финала лекес тесе малтан регион тата федераци тапхӑрӗсенче тупӑшаҫҫӗ.
ЧР Спорт министерстви палӑртнӑ тӑрӑх, финала пӗтӗмпе Раҫҫейри 18 пин ытла спортсмен хутшӑнать.
Самарта «Жигулевские просторы» шахмат фестивалӗ иртнӗ. Унта ачасем хутшӑннӑ.
Шупашкарти «Энергия» спорт шкулӗн вӗренекенӗ Ярослава Гурьева та Раҫҫей Кубокне каймалли путевкӑна ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. Палӑртма кӑмӑллӑ: пирӗн ентеш 11 ҫул тултарман хӗрачасен йышӗнче иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
Ҫак кунсенчех Яролавльте Пӗтӗм тӗнчери «Ярослав Мудрый» шахмат фестивалӗ иртнӗ. Унта та ҫӳлерех асӑннӑ шкулта ӑсталӑхне туптакан Антон Смирнов палӑрнӑ. Вӑл 13 ҫул тултарман ачасен ушкӑнӗнче виҫҫӗмӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Каласа хӑвармалла: икӗ ҫамрӑк спортсмсен Сергей Соколов тренер патӗнче ӑсталӑхне туптаҫҫӗ.
Шахматла вылякансен пурнӑҫ тӑршшӗ вӑтамран ахаль ҫынсенчен вӑрӑмрах, вӗсем ҫичӗ-сакӑр ҫул ытларах пурӑнаҫҫӗ. Хӑш-пӗр чухне ку виҫе 14 ҫул таранах пысӑк. Кун пирки ӑсчахсем нумай пулмасть PLoS One журналта статья пичетлесе пӗлтернӗ.
«Эпир шахматҫӑ-гроссмейстер пурнӑҫӗ кӗскерех пулни пирки калакан халапӑн тӗрӗсмарлӑхне кӑтартрӑмӑр. Чӑннипе вӗсем ахаль ҫынсенчен самай ытларах пурӑнаҫҫӗ — хӑш-пӗр чухне ку виҫе нормӑран 14 ҫултан та иртет. Ку уйрӑмах Раҫҫейре палӑрать — ҫынсен вӑтам пурнӑҫӗ кӗске чухне», — ҫапларах пӗлтерет статьяра Мельбурн (Австрали) университетӗнчи ӑсчах Филипп Кларк. Хӑйсен тӗпчевӗнче вӗсем 1200 шахматҫӑ-гроссмейстер пурнӑҫне тӗпченӗ. Ҫав шута пурнӑҫран уйрӑлма ӗлкӗрнисем те кӗнӗ.
Каникул вӑхӑтӗнче вӗрентекенсем ахаль лармаҫҫӗ. Ачасем каннӑ вӑхӑтра Красноармейски районӗнче вӗрентекенсен спартакиади иртнӗ.
Спорт уявӗ савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӑлнӑ. Тупӑшу темиҫе тапхӑрпа иртнӗ. Унта районти шкулсенче ӗҫлекен вӗрентекенсем хутшӑннӑ.
Спартакиадӑна хутшӑнас тесе педагогсем маларах хатӗрленме пуҫлаҫҫӗ. Спорт вӗсене ҫӗнӗ ӳсӗмсем тума пулӑшать.
Спартакиада программи пуян. Вӗрентекенсем шахматла, шашкӑлла, волейбола, теннисла, дартсла выляса вӑй виҫнӗ. Вӗрентекенсем каникула усӑллӑ ирттерни, сывлӑхне ҫирӗплетни вӗсене ҫӗнӗ чӗрӗке ҫӗнӗ вӑйпа пуҫлама май парать.
Трак тӑрӑхӗнчи вӗретекенсем кунашкал ӑмӑртӑва яланах хутшӑнма хатӗр. Малашне те вӗсем ҫакӑн пек спартакиада ирттерессе шанаҫҫӗ.
Ҫӗмӗрлери ача-пӑча пултарулӑх ҫуртне ҫӳрекен ачасем урайӗнче шахматла вылӗҫ. Ку вӑйӑ чылай ачана килӗшет. Сӗтел хушшинче шанк хытса лармалла мартан вӑл пӗчӗккисемшӗн уйрӑмах кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ.
Урайӗнче вылямалли кӳлепесем — 50-60 сантиметр тӑршшӗ. Айккинчен тем пысӑкӑш курӑннӑран пушшех те илӗртӳллӗн туйӑнаҫҫӗ. Калӑпӑшне кура мар вӗсем ҫӑмӑллӑн куҫаҫҫӗ. Пластикран хатӗрленӗскерсем ҫӑмӑл, пахалӑхӗпе чӑтӑмлӑхӗ аваннине кура вӗсем чылайлӑха пымалла. Шахмат кӳлеписене пӗр вырӑнтан тепӗр ҫӗре куҫарас тесен ачасен пӗр ҫӗртен тепӗр ҫӗре хускалма тивет.
Ҫӗмӗрлери ача-пӑча пултарулӑх центрне урайӗнчи шахматпа тивӗҫтернишӗн унта ӗҫлекенсем вырӑнти, хула администрацийӗнче тӑрӑшакан, тӳре-шарана тав тӑваҫҫӗ.
Чӑваш Енри шкулсенче ачасене шахмат выляма вӗрентме тытӑнӗҫ. Ҫывӑх вӑхӑтра ку урока кашни ача ҫӳреме тытӑнӗ.
Пӗтӗм тӗнчери шахмат федерацийӗн президенчӗ Кирсан Илюмжинов ТАССра иртнӗ пресс-конференцире ӗнер пӗлтернӗ тӑрӑх, «Шахматы в школе» (чӑв. Шкулти шахмат) ҫӗнӗ проекта иртнӗ ҫул Мускавра пуҫарнӑ. Малашне вӑл ҫӗршывӑн тӗп хулинчен регионсене куҫӗ. Проект ҫывӑх вӑхӑтра пирӗн республикӑна ҫитӗ. Кунсӑр пуҫне Саха Республикинче, Белгород тата Липецк облаҫӗсенче уроксенче шахмат вӑрттӑнлӑхӗпе паллаштарӗҫ.
Шахмата физкультурӑн хушма урокӗнче ӑша хывтарӗҫ. Вӑл ачасен ӑс-тӑнне, шухӑшлавне аталанма пулӑшать тесе шухӑшлаҫҫӗ. Шахмата программӑна кӗртнӗ шкулсенче ачасем унчченхинчен 40 процент лайӑхрах вӗренме тытӑннӑ тесе ӗнентереҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн колонийӗсенче айӑплава ирттерекенсем Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи Чикагори тӗрмере ларакансемпе шахматла выляссипе тупӑшӗҫ.
Пуҫа ватмалли вӑйӑ турнирӗ ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче иртмелле. Унта Питӗрти, Ленинград, Белгород, Аҫтӑрхан, Челепи, Чулхула облаҫӗсенчи тата Чӑваш Енри колонисенчисем хутшӑнӗҫ. Шахмат ӑмӑртӑвне видеоҫыхӑну мелӗпе йӗркелӗҫ.
Раҫҫей тата ют ҫӗршыв тӗрмисенче ларакансем хушшинче шахмат турнирне унччен те йӗркеленӗ. Кӗркунне Швейцарири тӗрмерисемпе вылӗҫ.
Айӑпланнисен хушшинчи ҫак тупӑшӑва шахмат енӗпе темиҫе хутчен те тӗнче чемпионӗ пулса тӑнӑ Анатолий Карпов пуҫарнӑ.
Асӑннӑ службӑн Чӑваш Енри управленийӗн пресс-службин пуҫлӑхӗ Сергей Герасимов пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхи шахмат турнирне юсанмалли 1-мӗш колонире ларакан ҫын хутшӑнмалла.
Иртнӗ эрнекун Етӗрне райадминистрацинче районти ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсемпе канашлу иртрӗ. Канашлура кулленхи ӗҫсене сӳтсе явнӑ хыҫҫӑн Стрелецки ял тӑрӑх пуҫлӑхне Александр Недопивцева ҫуралнӑ кунпа саламласа малашне те ял тӑрӑхӗшӗн тӑрӑшса ӗҫлеме чӗнсе каланӑ.
Канашлу хыҫҫӑн пухӑннисем «Сӑрҫум» ВХСК ирттернӗ шахмат турнирне хутшӑннӑ. Хӗрарӑм ертӳҫӗсенчен чи ӑста шахматҫӑ ята Кӑкшӑм ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ Маргарита Кольцова ҫӗнсе илнӗ. 2-мӗш вырӑнта — Пушкӑрт ял тӑрӑх ертӳҫи Светлана Яковлева, 3-мӗшӗ — Мӑн Чураш ертӳҫи Любовь Соколова. Арҫынсем хушшинче 1-мӗш вырӑнта Етӗрне район администраци ертӳҫи Владимир Кузьмин, 2-мӗшпе 3-мӗш вырӑнсенче — Хучаш ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ Святослав Кузьмин тата Етӗрне хулин пуҫлӑхӗ Виталий Абрамов.
Шупашкарта шахмат енӗпе Пӗтӗм Раҫҫей ӑмӑртӑвне ирттерме палӑртнӑ. Кунашкалли пирӗн республикӑра 10 ҫул пулман.
Йӗркелӳ комитечӗ ирттернӗ пухӑва ЧР спорт министрӗ Сергей Шелтуков, РФ шахмат федераци правленийӗн председателӗн ҫумӗ Александр Ткачев, шахмат федерацийӗн регионти уйрӑмӗн президенчӗ Михаил Мельник хутшӑннӑ. Ӑмӑртӑва ака уйӑхӗн 10–13-мӗшӗсенче ирттерӗҫ. Вӑл Раҫҫейри Гран-прин 14 тапхӑрӗнчен пӗри пулӗ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, унта 200 спортсмен хутшӑнмалла.
Ӑмӑртӑва хӗрарӑмсем те, арҫынсем те хутшӑнма пултараҫҫӗ. Унта 10 VIP-гроссмейстер хутшӑнма палӑртнӑ. Ӑмӑрту «Шупашкар-Арена» пӑр керменӗнче иртӗ. Ӑна тӳрӗ эфирта тӗнче тетелӗнче курма май пулӗ.
Кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Пӗрҫырланти Культура ҫуртӗнче Етӗрне хулинчи, Муркаш тата Хӗрлӗ Чутай районӗнчен килнӗ шахмат ӑстисем тупӑшрӗҫ.
20 шахмастист хӑйсен ӑсталӑхӗпе палӑрчӗҫ. Йывӑр кӗрешӳре малти вырӑна Хӗрлӗ Чутай районӗнчен килнӗ Александр Альгешкин йышӑннӑ. Иккӗмӗш вырӑнта — Охандеров Николай, виҫҫӗмӗш вырӑнта — Семенов Александр.
Ҫӗнтерӳҫӗсене Хисеп хучӗпе тата пылак парнепе чысларӗҫ.
+1.3 °C