Паян – Совет Союзӗн икӗ хут Паттӑрӗ Андриян Григорьевич Николаев космоса пӗрремӗш хут вӗҫнӗ кун. Вӑл унта 1962 ҫулхи ҫурлан 11-мӗшӗнче ҫӗкленнӗ. Унтанпа 60 ҫул ҫитнӗ.
Ҫак пулӑма халалласа республикӑра меропряитисем иртӗҫ. Вӗсем Шупашкарта тата Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялӗнче пулӗҫ. Митинг, велочупу, курав тата ытти мероприяти иртӗ.
Паян республикӑра сумлӑ хӑнасем пулӗҫ: РФ Паттӑрӗ, летчик-космонавт Юрий Маленченко, РФ Паттӑрӗ, летчки-космонавт Олег Скрипочка, Мускаври чӑваш наци культурин автономийӗн председателӗ Анатолий Григорьев, Павел Попович космонавтӑн хӗрӗ Наталия Березная, ҫар ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Иван Николаев.
Шупашкарти 59-мӗш шкулта вӗренекен 12 ҫулти Игнат Михайлов пулла ҫӳреме юратать. Вӑл 5-ренпех вӑлта тытма пӗлет.
Ҫурлан 9-мӗшӗнче вӑл Етӗрне районӗнче пурӑнакан аслашшӗпе /е кукашшӗпе/ Сӑр юханшывне пулла кайнӑ. Вӗсен вӑлтине пысӑк ҫуйӑн ҫакланнӑ. Арҫын ача аслашшӗпе пӗрле ӑна туртса кӑларнах. Унпа вӗсем 1 сехет кӗрешнӗ.
Пулӑ 52 килограмм таять, 1,93 метр тӑршшӗ. Вӑл 12 ҫулти Игнатран та пысӑкрах. Ача унпа юнашар выртса сӑн ӳкерӗннӗ.
Ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен «Валдай» карапсен расписанийӗ ылмашӗ. Вӗсен каҫхи рейсӗсем пӗр сехет иртерех пулӗҫ.
Аса илтерер: хальхи вӑхӑтра карапсем Шупашкартан Хусана тата Хусантан Шупашкара килме 8 сехетре тата 16 сехетре тухаҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗ хыҫҫӑн «Валдайсен» каҫхи рейсӗсем улшӑнӗҫ, карапсем пӗр сехет маларах (хальхи 16 сехет вырӑнне 15 сехетре) хускалӗҫ.
Сӑмах май каласан, вырсарникунсерен ҫӳрекен «Свияжск–Шупашкар» маршрутра та улшӑну пулса иртӗ.
Шупашкар хулин кунне уявланӑ май республикӑмӑрӑн тӗп хулин историлле пайӗпе паллаштаракан тӳлевсӗр экскурсисем иртӗҫ. Ӑна хулари музейпа туризм центрӗ йӗркелӗ. Экскурсисем ҫурла уйӑхӗн 12-14-мӗшӗсенче пулӗҫ.
Ҫуран утакансен ҫулҫӳревӗсем 1,5-2 сехет тӑсӑлӗҫ. Унӑн маршручӗ ҫапларах: ««Шупашкар» пограничникпа хурал карапӗ – Юханшыв порчӗ – Хӗрлӗ тӳрем – Мускав ҫыранӗ».
Гид Шупашкарӑн историйӑпе тата культурипе паллаштарӗ, «Шупашкар» карап ҫине те кӗртсе кӑтартӗ.
Экскурсие юханшыв порчӗ патне пуҫтарӑнмалла. Ҫулҫӳреве 10, 13 тата 15 сехетре тухӗҫ.
Экскурсие 23-20-36 телефонпа (ирхи 8 сехетрен пуҫласа 16.30 сехетчен, кӑнтӑрлахи апат вӑхӑчӗ 12 сехетрен пуҫласа 13 сехетчен).
20 ҫулти каччӑ хваттер чӳречинчен кайӑксене перес тесе ҫынна лектернӗ. Ку ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Шупашкарти Дементьев урамӗнче пулнӑ.
Пуля хӗрарӑмӑн питҫӑмартине шӑйӑртнӑ, хулпуҫҫинчен лекнӗ. Вӑл пульницӑна кайса тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ.
Пӑшалтан перекен каччӑна часах тупса палӑртнӑ. Хӑй ӑнлантарнӑ тӑрӑх, вӑл чӳречерен кайӑксене пересшӗн пулнӑ, урамри хӗрарӑма вара асӑрхаман. Йӗрке хуралҫисем унӑн пӑшалне туртса илнӗ. Халӗ тӗрӗслев пырать.
Ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнче паллӑ офтальмолог, академик Святослав Фёдоров ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитрӗ. Мухтавлӑ тухтӑр — «Куҫ микрохирургийӗ» отрасльсем хушшинчи ӑслӑлӑхпа техника комплексне пуҫарса янӑ ҫын.
Святослав Николаевич Шупашкарта пӗтӗмпе те виҫӗ ҫул: 1958—1961 ҫулсенче — пурӑннӑ. Апла пулин те хула историне ӗмӗрлӗхе кӗрсе юлнӑ.
1960 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 5-мӗшӗнче вӑл Шупашкарта куҫ шӑрҫине ылмаштарассипе ӑнӑҫлӑ операци ирттернӗ. Катарактӑпа ҫуралнӑ 12 ҫулти хӗрача ҫапла вара курма тытӑннӑ. Ҫав операци куҫ микрохирургине пуҫарса янӑ та.
Искусствӑлла куҫ шӑрҫине оргкантӑкран (плексикуҫ) Святослав Фёдоровӑн пӗчӗк хваттерӗнче Шупашкарти электроаппаратура завочӗн слесарӗпе Семён Мильманпа пӗрле хатӗрленӗ.
Шупашкарта Святослав Николаевич ун пек 4 операци тума ӗлкӗрнӗ. Унтан унӑн куҫса кайма тивнӗ. Апла пулин те Чӑваш Ене манӑҫа кӑларман. «Ромашка» операци тата диагностика конвейерӗсене хатӗрлеме вӑл Шупашкарти конструкторсене шаннӑ, 1987 ҫулта отрасльсем хушшинчи ӑслӑлӑхпа техника комплексӗн пӗрремӗш филиалне уҫнӑ.
Паян Шупашкарта Святослав Фёдоров урамӗ, скверӗ пур, бюст вырнаҫтарнӑ.
Тинех уҫӑлнӑ! Сӑмах – Шупашкарти «Кӗрӗк» патӗнчи ҫӳлтен каҫмалли кӗпер пирки.
Ҫак каҫӑн 2014 ҫултах уҫӑлмалла пулнӑ. Темиҫе подрядчик те улшӑннӑ. Юлашки 8 ҫулта тӳре-шарана куншӑн халӑхран мӗнле кӑна сӑмах тивмен-ши? Халӑха ку каҫҫа «коррупци палӑкӗ» тесе те ят панӑ.
Тинех унӑн алӑкӗ ҫинчи ҫакӑнса тӑракан ҫӑрана илнӗ. Халӗ ҫынсем Сӗнтӗрвӑрри ҫулӗ ҫинче ҫӑмӑллӑнах каҫса ҫӳреме пултараҫҫӗ. Сӑмах май, халӗ унти ҫула юсаҫҫӗ.
Шупашкар хулине пурӑнакан пӗр арҫын кредит илнӗ те ӑна вӑхӑтра тӳлесе татман. Ҫавна кура кӑҫалхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ун патне суд приставӗсем персе ҫитнӗ. Вӗсем арҫыннӑн машинине арестлеме тӑнӑ.
Ҫакӑ арҫыннӑн арӑмне тарӑхтарсах янӑ. Вӑл приставсене питрен тата мӑйран ҫапнӑ. Приставсен чӗрӗк тӑрса юлнӑ.
Хӗрарӑм тӗлӗшпе РФ Пуҫиле кодексӗн 318-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Суд хӗрарӑма 15 пин тенкӗ штраф хурса панӑ.
Шупашкар хулине пурӑнакан пӗр арҫын кредит илнӗ те ӑна вӑхӑтра тӳлесе татман. Ҫавна кура кӑҫалхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ун патне суд приставӗсем персе ҫитнӗ. Вӗсем арҫыннӑн машинине арестлеме тӑнӑ.
Ҫакӑ арҫыннӑн арӑмне тарӑхтарсах янӑ. Вӑл приставсене питрен тата мӑйран ҫапнӑ. Приставсен чӗрӗк тӑрса юлнӑ.
Хӗрарӑм тӗлӗшпе РФ Пуҫиле кодексӗн 318-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Суд хӗрарӑма 15 пин тенкӗ штраф хурса панӑ.
Чӑваш Енӗн тӗп хулинчен Ҫурҫӗре самолётсем вӗҫме тытӑнассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: «ЮВТ-Аэро» акционерсен обществи «Шупашкар-Сургут» авиамаршрута ҫирӗплетнӗ.
Асӑннӑ маршрутпа самолётсем ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен тытӑнса раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗччен вӗҫӗҫ тенӗччӗ. Анчах нумаях пулмасть Шупашкарти аэропорт урӑхларах пӗлтернӗ: самолётсем ҫурла уйӑхӗн 11-мӗшӗнчен ҫула тухӗҫ.
«Bombardier» самолётсем Шупашкартан Сургута кӗҫнерникунсерен тата шӑматкунсерен хутлӗҫ. Пирӗн патран самолёт 18 сехет те 25 минутра вӗҫсе кайӗ.
+15.7 °C