Шупашкарти Кӑнтӑр поселокӗнче Магницкий урамӗнчи 20-мӗш ҫурт патӗнче — чӑн-чӑн ҫӳп-ҫап купи. Ӑхаль ӑпӑр-тапӑр йӑваланмасть унта. Чӳрече умӗнче «фанфурик» кӗленчисем сапаланса выртаҫҫӗ.
Кун пирки «Про Город» хаҫата Дмитрий Смирнов пӗлтернӗ. Ахӑртнех, ҫуртра пурӑнакансем кӗленчене пушатнӑ хыҫҫӑн ҫӳп-ҫап витрине ывӑтман — чӳречерен кӑна пенӗ.
Дмитрий Смирнов ҫав общежитие тӑванӗсем патне пӗрремӗш хут килнӗ-мӗн. Тӗлӗннипе йӑванса кайманни кӑна. Ара, кун пеккине нихӑҫан та курман-ҫке вӑл.
Димӑна халӑх ӗҫке ярӑнни пӑшӑрхантарать. Кун ҫине вара никам та ҫаврӑнса пӑхмасть имӗш. Ҫуртпа юнашарах аптека. Вӑл пуять, халӑх ӗҫсе пӗтет.
«Фанфурик» сутма чармаҫҫӗ вӗт. Пӗлтӗр ака уйӑхӗнче кӑна темиҫе аптека ӑна сутмасси пирки меморандум алӑ пуснӑ. Аптекӑра спирт сутнине хам та пӗрре мар асӑрханӑ. Вӑрттӑн хӑтланаҫҫӗ ҫакна, никам курмалла мар.
Ҫав аптекӑн заведующийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем 100 грамлӑ спирт настойкине 10 ҫул сутмаҫҫӗ. Сентре ҫинче 25 грамли кӑна пур-мӗн. Вӗсене вара ытлах туянмаҫҫӗ. Вӑл «фанфурика» Кӑнтӑр пасарӗнче туянаҫҫӗ тесе шутлать.
Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхра ӗҫлекенсем ҫак уйӑхӑн 15-мӗшӗнче професси уявне палӑртӗҫ. «Чӑваш Республикин ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх комплексӗн предприятийӗсен ассоциацийӗ» коммерцилле мар юлташлӑх вырсарникуна кӗтсе тӑрас темен, отрасльти маттур ӗҫченӗсене паянах хисеп паллипе чысланӑ. «Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхра тӳрӗ чунпа ӗҫленӗшӗн» хисеп паллине асӑннӑ ассоциаци хӑй ҫирӗплетнӗ.
Чыслава коммерцилле мар ҫав юлташлӑхӑн сӑнав канашӗн ертӳҫи Валентин Афанасьев, ассоциацин ӗҫ тӑвакан ертӳҫи Валерий Алексеев, Шупашкар хулин ҫурт-йӗр фондне тытса тӑракан управленин (вӑл муниципалитетӑн хысна предприятийӗ шутланать) пуҫлӑхӗ Валерий Григорьев хутшӑннӑ.
Хисепе республикӑри ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхри 111 ӗҫчен тивӗҫнӗ. Хиспе паллипе отрасльте 15 ҫул ытла тӑрӑшакансене палӑртнӑ. Вӗсен хушшинче сантехник та, ҫивитти витекен те, электрик та, рабочи те, газоэлектросварщик та, бухгалтер та пур.
Сӑнсем (21)
Шупашкарти Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурт йӑтӑнма тытӑнсан пӗр хушӑ шавларӗҫ те халӗ кӑшт лӑпланчӗҫ. Ара, унти ҫынсене урӑх ҫӗре пурӑнма куҫарчӗҫ, ҫурта ишсе антарса ҫӗннине хӑпартма йышӑнчӗҫ.
Кунашкал лару-тӑру кӗтмен ҫӗртен сиксе тухнӑран унти ҫынсен хӑварт кӑна пӳлӗмсенчен тухса кайма тивнӗ. Ара, ҫурт ишӗлме пуҫласса никам та кӗтмен вӗт. Ҫынсен япали-мӗнӗ йалтах унта юлнӑ. Пӗр хушӑ вӗсен пурлӑхне бомжсем «тапӑнни» пирки те пӗлтернӗччӗ-ха. Ара, хуҫасӑр япала кама ан илӗрттӗр? Юрать, ҫурт тавра хурал тӑратрӗҫ.
Халӗ Ленин район администрацийӗн сайчӗ кун пек хыпар пӗлтерет: Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫуртра пурӑннисене хаклӑ япалисене илсе тухма ирӗк панӑ. Чӳречесемпе алӑксене те кӑларса илме юрать-мӗн.
Ҫак ӗҫе пушӑн 14, 15, 21, 22-мӗшӗсенче 9–17 сехетсенче тума пулать. Анчах япаласене кашни хӑй тӗллӗн, пулӑшусӑр, илсе тухать. «Алӑксемпе чӳречесене кӑларса илсен ахаль те ҫирӗп мар ҫурт малалла йӑтӑнмӗ-ши?» — пӑшӑрханаҫҫӗ «Ҫыхӑнура» канашлури ҫынсем.
«Ирӗклӗ сӑмах» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче чӑвашсем Митта Ваҫлейӗн ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ.
Мероприятин пӗр пайӗ Митта Ваҫлейӗн тӑван тӑрӑхӗнче, Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫ ялӗнче, иртнӗ. Унта ҫӑвана ҫитсе ҫыравҫӑн вилтӑпри ҫине чечексем хунӑ. Кун хыҫҫӑн ялти шкулта сӑвӑ вулавӗ иртнӗ.
Мероприятие поэтӑн тӑванӗсемсӗр пуҫне Митта фончӗн ертӳҫи Илле Иванов тата ыттисем килнӗ. Сӑвӑсене чӑвашла кӑна мар, турккӑла та (Али Акбаш куҫарӑвӗ) вуланӑ.
Ҫав кунах «Ирӗклӗх» общество Шупашкарта Митта Ваҫлейӗн асӑну хӑми патне чечексем хунӑ.
Аса илтермешкӗн: Митта Ваҫлейӗ 1908 ҫулта ҫуралнӑ. Пӗрремӗш сӑввине 16 ҫулта пичетленӗ. 1937 ҫулта ӑна националист тесе айӑпланӑ, 1954 ҫулта ҫеҫ ирӗке кӑларнӑ. Тепӗр 3 ҫултан Митта Ваҫлейӗ вилнӗ. 1993 ҫултанпа Илле Иванов пуҫарӑвӗпе Митта Ваҫлейӗ ячӗллӗ преми пама тытӑннӑ.
Ҫак кунсенче Чӑваш Ен тата Шупашкар паллисем Мускава ҫул тытнӑ. Мӗн тӗллевпе тетӗр-и? Чӑваш Республикин влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, «Арктика — 2015» проектпа килӗшӳллӗн унта Раҫҫей ялавӗсен парачӗ иртет.
Парада Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалланӑ. Проектпа килӗшӳллӗн, Раҫҫейри чи пысӑк ялава Ҫурҫӗр полюсне илсе кайӗҫ, ӑна «Барнео» станцире лартӗҫ. Ҫак станци Ҫӗр ҫинчи ҫурҫӗр точкинчен 100 ҫухрӑм аяккарах вырнаҫнӑ. Унпа пӗрле Раҫҫейри мӗн пур регионсен ялавне те вырнаҫтарӗҫ.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, «Арктика — 2015» проект экспедицийӗн пӗрремӗш ушкӑнӗ ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче ҫула тухӗ. Ку ушкӑн Раҫҫейри чи пысӑк ялава тата регионсен, хуласен, социаллӑ яваплӑ компанисен ялавӗсене Ҫӗр ҫинчи ҫурҫӗр точкисене илсе ҫитерӗҫ.
Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗн уявӗ кунсерен ҫывхарать. Кӑҫал вӑл 70 ҫул тултарнӑ май ӑна анлӑ паллӑ тума хатӗрленеҫҫӗ.
Чӑваш наци музейӗн официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта Ҫӗнтерӗве халалласа Ҫар махтавӗн музейӗнче «Пӗтӗм пурнӑҫ — паттӑрлӑх» курав уҫӑлнӑ. Ӑна Тӑван ҫӗршыва хӳтӗленӗ хӗрарӑмсене халалланӑ.
Курава Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ умӗн уҫни те ахальтен мар.
Официаллӑ информаци палӑртнӑ тӑрӑх, «Пӗтӗм пурнӑҫ — паттӑрлӑх» куравра — 70 япала. Вӗсен йышӗнче — сӑнӳкерчӗксем, чыслав хучӗсен копийӗсем, вӑрҫӑ ветеранӗсен кун-ҫулне ҫутатакан кӗнекесем, хаҫатсем…
Ҫавӑн пекех куравра II степень Тӑван ҫӗршыв орденне, «Ӗҫри хастарлӑхшӑн» медале тивӗҫнӗ медицина сестрин япалисем пур. Унтах Чӑваш Ен хӗрӗсен, сывлӑш сӑнавӗн батальонӗн 101 уйрӑмӗн боецӗсен, харпӑр материалӗсемпе паллашма пулать.
Хула тӑрӑх ҫӳресен шӑп та лӑп ҫакнашкал ыйту ҫуралать. Ара чарӑнусенче пур вырӑнта та ҫитес уявпа хӗрсемпе хӗрарӑмсене вырӑсла кӑна саламлаҫҫӗ-ҫке. Чӑвашла салам ҫук-тӑк — ку Шупашкар хула администрацийӗ (баннерта вӗсен логотипӗ пурри ҫак ӗҫе вӗсем явӑҫни пирки пӗрре те иккеленме ҫук) вырӑс хӗрӗсемпе хӗрарӑмӗсене кӑна хисепленине кӑтартать мар-и?
Пирӗн шутпа пӗтӗм тӗнче уявлакан уявра ытти халӑхсенни пекех чӑваш хӗрарӑмне те пӗрешкелех хисеплемелле, пӗрешкелех юратмалла.
Чӑваш халӑх сайчӗ Шупашкар хула администрацийӗнчен тепӗр хут ыйтать — чӑваш чӗлхине хисеплесси хӑҫан пуҫланӗ? Хӑҫан ҫак тӗрӗсмарлӑха пӗтеретӗр?
Шупашкарти суту-илӳпе курав центрӗ ҫывӑхӗнче ҫӗр айӗн каҫмалли вырӑн тинех уҫӑлсан хула ҫынни тем пек савӑннӑччӗ. Нунмая пымарӗ савӑнӑҫ – кӑмӑлӑ хуҫаканни ҫийӗнчх тупӑнчӗ.
Пурнӑҫ ҫавнашкал пулса кайрӗ-ши — ҫамрӑксем (е урӑххисем?) мӗн ҫӗнни пур — ҫавна ҫӗмӗреҫҫӗ, варалаҫҫӗ. Ҫӗр айӗн каҫмалли вырӑна та ав каллех ҫырса-сӑрласа пӗтернӗ.
Йӗксӗксем маркерпа, аэрозоль сӑррипе усӑ курса чарӑнусене те, ҫурт умӗсене те сӑнсӑрлатнӑ. Халӗ ҫав вандалсене шыраҫҫӗ.
Ҫӗр айӗн каҫмалли вырӑна нарӑсӑн 24-мӗшӗнче ҫӗрле граффитчиксем сӑрласа пӗтернӗ. Чарӑнусене, ҫурт умӗсене шутласан пӗтӗмпе вӗсем 20 ҫӗрте ҫырса хунӑ. Тӗрӗссипе, унччен кӑшт маларах та ҫырнӑччӗ-ха ҫӗр айӗнчи каҫмалли вырӑнта. Анчах, хальхипе танлаштарсан, сахалрахчӗ.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак хура ӗҫе ҫамрӑксен ушкӑнӗ тунӑ.
Шывра ишме алӑ кирлӗ-и? Ҫук иккен. Ҫакна пӗр тӗслӗх ҫирӗплетет. Шупашкарти «Спартак» спорт шкулне шывра ура пулӑшнипе ҫеҫ ишме вӗренекен ача ҫӳрет.
Вӑл — 3-ри Кирилл. Хальлӗхе республикӑра ку пӗрремӗш опыт кӑна-ха, анчах витӗмӗ пур. Кирилл бассейна хӑрамасӑр, вӑтанмасӑр кӗме хӑнӑхнӑ ӗнтӗ. Амӑшӗ те унӑн кунтах, пӗчӗк ывӑлне ҫитӗнӳсем тума хавхалантарать.
Темиҫе уйӑх каялла пӗчӗк Кирилл бассейна кӗресси, ишме вӗренесси пирки никам та шухӑшлама пултарайман. Унӑн аллисем ҫук. Мӗн тӑвӑн — ҫапла ҫуралнӑ вӑл. Ашшӗ-амӑшне тухтӑрсем варти ачи кун пек ҫураласса систермен те.
Ашшӗ Евгений Александров каланӑ тӑрӑх, ывӑлӗ шывра ҫурӑм ҫинче выртса тытӑнса тӑма пултарать. Ку ҫурӑм шӑмминине ҫирӗплетет — ара вӑл йӑлтах урипе тӑвать-ҫке-ха.
Ҫемьене хула администрацийӗ пулӑшма тӑрӑшать. Халӗ ав ача бассейна тӳлевсӗрех ҫӳрет. Шыва ашшӗпе пӗрле чӑмать — кун пек шикленмест.
Специалистсем кунашкал ачасем хӑйсене спортра тӗрӗслеме пултарнине ҫирӗплетеҫҫӗ. Анчах спортпа пӗчӗкренех, нимрен хӑрама пӗлмен чухне, туслашмалла-мӗн.
Шупашкарти урамсенчи шӑтӑк-путӑка тӳре-шарасем хулари ҫул-йӗрҫӗсем пӗр уйӑхра сапласа пӗтерме шантарнӑ.
Хулан ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх тата хӑтлӑх кӳрессипе ӗҫлекен управленийӗ шӑтӑк-путӑклӑ лаптӑк калӑпӑшне те шутласа кӑларнӑ. Вӗсем ун пекки 2380 тӑваткал метрпа танлашнине пӗлтернӗ.
Юсав ӗҫне ҫул-йӗр рабочийӗсем пуҫӑннӑ ӗнтӗ. Пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗ тӗлне 1232,9 тӑваткал метр лаптӑка юсама ӗлкӗрнӗ те. Юсав ӗҫне «Доэкс» предприятин 3 бригади хутшӑннӑ.
Иртнӗ эрнере кӑна ҫул-йӗрҫӗсем 380 тӑваткал метр лаптӑк ҫинчи шӑтӑк-путӑка сапланӑ. Ҫак вӗҫӗччен хулари ҫул-йӗрсене юсаса пӗтерес тесен ӗҫе хӑвӑртламаллине те палӑртаҫҫӗ. Анчах васкаса ӗҫлени ӗҫ пахалӑхне витӗм кӳмессе шанаҫҫӗ, тӗплӗн юсӗҫ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Сӑнсем (9)
+9.2 °C