Республикӑн тӗп хулинчи 62-мӗш шкулта вӗренекен Максим Смирнов тӗнче шайӗнчи Google Science конкурсӑн регионти тапхӑрӗнче финала тухнӑ.
Унта 120 ҫӗршыври пин ача хутшӑннӑ. «Тӗнчене ылмаштарма пултаракан 90 ҫӗнӗ шухӑш» каланӑ 90 ача хушшинче пирӗн ҫӗршыв ачисем тӑххӑрӑн иккен. Сумлӑ ҫак йышра Шупашкар хулинчи Максим та пурри, чӑннипех те, савӑнтарать. Ҫӗнтерӗве вӑл хӑй епле йышӑнни пирки калама йывӑр. Мӗншӗн ҫапларах калатӑп тетӗр-и? Ара, тӗрлӗ конкурсра ҫӗнтересси Максимшӑн ҫӗнӗлӗх мартан ҫапла каларӑм-ха. Хӑй шухӑшласа кӑларнӑ япаласемпе вӑл кӑҫал кӑна темиҫе хутчен мала тухнӑ. Акӑ, сӑмахран, «Архимед–2013» конкурсра. Тепӗр тесен6 ку конкурсӑн сумӗ тата пысӑкрах ӗнтӗ.
Хальхи конкурса ача транспорта хӑрушсӑр тӑвассипе проект сӗннӗ. Вӑл машинӑна 180 градус таран ҫаврӑнса ларма май килекен хатӗрпе тивӗҫтересшӗн иккен. Проекта шухӑшласа кӑларнӑ чух Максима ашшӗпе амӑшӗ — Петр Васильевичпа Надежда Петровна — тата аслӑ пиччӗшӗ Алексей пулӑшнӑ иккен. Тата асӑннӑ шкулта физика вӗрентекен Борис Васильев та самай тӗрев кӳнӗ-мӗн.
Ҫӗнтернӗ ятпа ачана ЧР вӗрентӳ министрӗ Владимир Иванов саламланӑ.
Тӑвайри ача-пӑча ӳнер шкулӗнче вӗренекенсем ҫӗршывӑн тӗп хулинчен ҫитӗнӳпе таврӑннӑ. Вӗсем ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче Мускавра иртнӗ «Ачалӑх адресӗ — Раҫҫей» конкурса хутшӑннӑ. Унта ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчи 150 ытла коллектив пуҫтарӑннӑ. Чӑваш Ен чысне Тӑвайри ӳнер шкулӗн «халӑх юррисен «Забава» ансамблӗ, «Тайна» вокал ансамблӗ тата Мария Кирилловӑпа Анастасия Козлова солистсем хӳтӗленӗ.
Конкурсран «Тайна» ансамбль виҫҫӗмӗш степеньлӗ дипломпа тата «Пултаруллисен парачӗ» Пӗтӗм Раҫҫейри фестивале хутшӑнма ирӗк паракан сертификатпа таврӑннӑ. Юлашкинчен асӑннӑ мероприяти Хура тинӗс хӗрринче, Анапа хулинче, иртмелле.
Екатеринбург хулинче хальхи вӑхӑтри драматургин «Коляда-Plays» пӗтӗм тӗнчери VII фестиваль иртнӗ. Ӑна паллӑ драматург, актер, сценарист Николай Коляда пуҫарса янӑ иккен.
Унта хутшӑнакансем чи кӑсӑклӑ та ҫӗнӗ пьесӑсемпе сцена ҫине тухнӑ иккен. Унта Раҫҫейри тата Польшӑри, Молдавинчи, Кӑркӑстанри тата Казахстанри 20 коллектив хутшӑннӑ, ҫав шутра — Константин Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ те. Фестивальте вӑл Гран-прие тивӗҫнӗ. Унта вӑл асӑннӑ драматург пьесипе лартнӑ «Шанель пике» спектакльпе кайнӑ.
Республикӑн Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, жюри членӗсемпе критиксем Валерий Яковлев сценографине пӗр шухӑшлӑн пулса лайӑх енчен палӑртнӑ.
Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ Л.П. Сергеев «Чувашский язык: диалектологический аспект. Том 1, 2» (Шупашкар: Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ, 2008) кӗнекешӗн Чӑваш Республикин 2012 ҫулхи патшалӑх премине илме тивӗҫлӗ пулчӗ. Ку кӗнекере Чӑваш Республикинче тата республика тулашӗнче пурӑнакан чӑвашсен пуплевӗн уйрӑмлӑхӗсене тишкернӗ, диалектологи карттипе ҫыхӑннӑ ыйтусене пӑхса тухнӑ.
Кӗнекере учёнӑйӑн нумай енлӗ ӗҫӗн чи кӑсӑкланса тунӑ пайне пӗтӗмлетнӗ теме пулать, мӗншӗн тесен Леонид Павлович ӑслӑлӑх ҫулне диалектологирен пуҫланӑ, хӑйне яланах диалектолог тесе шутланӑ.
Диалектолог ӗҫӗ — чи йывӑр ӗҫ, мӗншӗн тесен яланах вӗҫӗмсӗр ҫӳревре пулмалла, пур ҫӗрте те ҫынсемпе калаҫмалла, ҫынсен калаҫӑвне итлеме тата илтме пӗлмелле, калаҫнине ҫырса илме ӗлкӗрмелле, мӗн ҫисе ӑҫта выртса-тӑрса пурӑнас пирки те шухӑшламалла. Тӗпчевҫӗ йывӑрлӑхсенчен хӑраман, ҫанталӑк юрлӑ е ҫумӑрлӑ пулнине пӑхман – район хыҫҫӑн района кайнӑ, ял хыҫҫӑн яла утнӑ. Кутамккара куллен кирлӗ япаласем пулнӑ, алӑра — пӑт ытла таякан магнитофон.
Ҫӗртмен 20–23-мӗшӗсенче Шупашкарти «Олимпийский» стадионта ҫӑмӑл атлетикӑпа япӑх илтекен спортменсем хушшинче чемпионат иртнӗ.
Ӑмӑрту пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх ҫӗнтерӳҫесем Болгари ҫӗршывӗн София хулинче иртекен XXII ҫуллахи Сурдлимп вӑййине хутшӑнӗҫ. Пирӗн 3 ентеш те — Анастасия Мамлина, Иван Пакин тата Андрей Андреев — иртнӗ кунсенчи ӑмӑрту пӗтӗмлетӗве тӑрӑх унта кайма ҫул уҫнӑ. Мамлина, Пакин, Андреев — олимп резервӗ йышне кӗрекен 1-мӗш ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗн вӗренекенӗсем.
Шупашкарта иртекен ҫӑмӑл атлетика ӑмӑртӑвне пурӗ Раҫҫейри 247 вӑйлӑ спортсмен хутшӑннӑ. Вӗсем хушшинче хастарлӑхпа палӑрма пултарнӑшӑн эпир хамӑр ентешсене чун-чӗререн саламлатпӑр!
«Общество укҫи-тенкине тытса пырассипе Раҫҫейри чи лайӑх ӗҫлекен муниципалитет пӗрлешӗвӗ» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Чӑвашран унта тӑватӑ муниципалитет хутшӑннӑ: Патӑрьел, Пӑрачкав, Муркаш районӗсем тата Шупашкар хули. Пӗтӗмпе вара 60 регионти 186 хула округӗ тата район тупӑшнӑ.
Конкурса йӗркелекенсем вырӑнтисен хысни пӗлтӗр епле тулнине, вӗсен нормативпа право базине, йӗркелӳпе кадр ӗҫ-хӗлне тишкернӗ. Пӗрремӗш степеньлӗ дипломпа виҫӗ муниципалитета чысланӑ: Владимир хулине, Алтай енӗнчи Барнаул хулине тата Муркаш районне.
Шупашкарти машин тӑвакан техникумра вӗренекен Виктор Петров ҫак кунсенче Пӗтӗм Раҫҫейри олимпиадӑран ҫӗнтерӳпе таврӑннӑ. Вӑл професси, теори тата практика пӗлӗвне кӑтартса иккӗмӗш вырӑна тухнӑ. Ку ҫӗнтерӳпе техникум тивӗҫлипех мӑнаҫланма пултарать. Ҫук, тахҫан та пӗрре ҫӗнтернипе мар. Асӑннӑ вӗренӳ заведенийӗнче пӗлӳ илекенсем Раҫҫейри олимпиадӑсенче ҫӗнтересси ырӑ йӑлана ҫаврӑннипе. 2011 ҫулта, акӑ, Дмитрий Иванов, 2009-мӗшӗнче Павел Вторкин пӗрремӗш мала тухнӑ. 2007-мӗш ҫулта Иван Сергеев, пӗлтӗр Прохор Чугунов иккӗмӗш вырӑн ҫӗнсе илнӗ, 2010-мӗшӗнче Екатерина Федорова виҫҫӗмӗш вырӑнпа таврӑннӑ.
Иртнӗ уйӑхра Ирландин тӗп хулинче — Дублинта — кире пуканӗ йӑтассипе Европа чемпионачӗ тата ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Унта аслисемпе пӗрлех ҫамрӑксем те хутшӑннӑ. Раҫҫей ушкӑнне 8 хӗр кӗнӗ, ҫавсен шутӗнче иккӗшӗ Чӑваш Енрен пулнӑ. Вӗсем иккӗшӗ те Йӗпреҫ районӗнче ҫуралнӑ пикесем. Питӗрти аграри университетӗнче 5-мӗш курсра вӗренекен Джанита Павлова хӑйӗн виҫе категорийӗнче пӗрремӗш вырӑна тухса Европа чемпионӗ пулса тӑнӑ. Ҫакӑн пек титула асӑннӑ хулари вӑй-хал культурипе ҫар институтӗнче 2-мӗш курсра ӑс пухакан Марина Федорова та тивӗҫнӗ. Маринӑна ӑмӑртӑва Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тренерӗ Михаил Петров хатӗрленӗ.
Асамат Палтай ҫамрӑк ӳнерҫӗ — Микуҫ Палтай ывӑлӗ — 40 крона виҫеллӗ вак акҫа сӑнне ӑсталанӑ иккен. Ӗҫӗ-пуҫӗ иртнӗ кӗркуннех пулса иртнӗ пулин те кун пирки хыпар пирӗн тӑрӑха халь кӑна ҫитнӗ.
Асамат чылай конкурса хутшӑнса ҫӗнтернӗ, ҫапла май ӑна кунта чи ҫамрӑк пултаруллӑ ӳнерҫӗсен йышне кӗртеҫҫӗ.
Вак укҫа питӗнче Асамат вырӑнти икӗ кармана ӳкернӗ — Тройски тата Безьеж ятлисене. Хӑй каласа панӑ тӑрӑх икӗ карманӗ те ӑна пите килӗшеҫҫӗ, кунта, Чӑвашра, вӗсем юлманнишӗн питӗ куллянать иккен ӳнерҫӗ.
Хальхи вӑхӑтра Асамат Яблонец-над-Нисоу хулари ӳнерпе промышленность колледжӗнче вӗренет, иккӗмӗш курс студенчӗ вӑл. Пӗлӗвне малалла Питерти Штиглиц ячӗллӗ ӳнерпе промышленность академинче туптасшӑн.
Чӑваш ятне инҫетри ҫӗршывра ҫӗкленӗшӗн вӑл чӑн та мухтава тивӗҫ. Ӑнӑҫу сунар ӑна!
Нидерландире Эмероорде хулинче ҫӑмӑл атлетикӑпа Нидерланди уҫӑ чемпионат ӑмӑртӑвӗсем иртрӗҫ. Асӑннӑ чемпионат паралимпиец-спортсеменсем хушшинче пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнса тӑрать. Унта пирӗн ентешӗмӗрсем те хутшӑнни самаях савӑнтарать.
Ҫӑмӑл атлетика ӑмӑртӑвне пӗтемӗшлӗ 11 тӗрлӗ ҫӗршывран килнӗ 200 яхӑн спортсмен хутшӑннӑ, вӗсем шутӗнче — Раҫҫейӗн 30 спортсменӗ. Раҫҫей паралимп спортсменӗсем хушшинче пирӗн ентешӗмӗр, пӗлтерхи Лондон чемпионатӑн 3 хут ҫӗнтерӳҫи, Елена Иванова тата унӑн мӑшӑрӗ Владимир Свиридов, унсӑр пуҫне тата Анна и Александр Сорокинсем чӑвашран тухакан спортсменсем.
Чӑваш Енӗн спортминӗ пӗлтернӗ тӑрӑх пирӗн ентешӗмӗрсем ӑмӑртура хӑйсене тивиҫлипех кӑтартнӑ. Сӑмахран, Чӑваш Республикин паллӑ спортсменкӑн мӑшӑрӗ сикӗсипе тата йӗтре ывӑтассипе ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫне.
Елена Иванова вара 100 м чупура мала тухма пултарнӑ. Чӑвашсен тепӗр спортсменӗ ҫӳле сиккессипе мала тухнӑ, виҫӗлле сиккессипе вара виҫҫӗмӗш вырӑн ҫӗнсе илме пултарнӑ. Унӑн аппӑшӗ вара сӑнӑ ывӑтассипе мала тухма пултарнӑ.
Хӑйсен тӑрӑшуллӑхӗпе, чӑтӑмлӑхӗпе пирӗн ентешӗмӗрсем ӑмӑртусенче тивӗҫле вырӑн йышӑнаҫҫӗ.
-2.7 °C