Вӑрнарти 2-мӗш вӑтам шкулта акӑлчан чӗлхине вӗрентекен Ольга Физер уроксенче Иван Яковлевпа паллаштарасшӑн.
«Чӑваш Енри ҫулталӑк учителӗ – 2019» конкурс ҫӗтерӳҫи тата лауреачӗ хӑйӗн педагогика опычӗпе паллаштарнӑ. Хӗрарӑм уроксенче чӑваш халӑхне ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлев ҫинчен каласа кӑтартать.
Педагог тата вӗрентекен шухӑшланӑ тӑрӑх, Иван Яковлев — наци паттӑрӗ. Чӑваш Енре ун ҫинчен пӗлеҫҫӗ-ха, анчах ун пирки республика тулашӗнче те пӗлмелле, ун ҫинчен ытти чӗлхепе те каласа кӑтартмалла тесе шухӑшлать Ольга Валериановна.
«Чӑваш халӑх сайчӗ» ӗҫлеме пуҫланӑранпа кӑҫал 18 ҫул ҫитрӗ.
Шӑп та лӑп авӑнӑн 7-мӗшне унӑн ҫуралнӑ кунӗ пек палӑртнӑ та ӗнтӗ. Паллах, ку портала, хальхи вӑхӑтра МИХ пек ӗҫлекенскере, пӗр кунра ӑсталаман. Малтан шухӑш ҫуралнӑ, кайран сайта хатӗрлеме пуҫланӑ, унтан ӑна вырнаҫтарма укҫа-тенкӗ шыранӑ… 2005 ҫулхи авӑнӑн 7-мӗшӗнче Портал шутне кӗрекен «Чӑваш халӑх канашлӑвӗ» ӗҫлесе кайнӑ. Хальхи вӑхӑтра вӑл ҫук ӗнтӗ, анчах ҫуралнӑ кун валли ҫав самантпа усӑ куратпӑр.
2005 ҫул тӗнче тетелӗнче чӑваш чӗлхине сарассишӗн уйрӑм палӑртмалли вӑхӑт. Шӑп ҫавӑн чухне Чӑвашла Википеди аталанма пуҫларӗ. 2004 ҫул вӗҫӗнче унта темиҫе статья кӑна пулнӑ пулсан, 2005 ҫулта вӗсен шучӗ пысӑк хӑвӑртлӑхпа ӳсме тытӑнчӗ. Википедине тултарнӑ май тӗнче тетелӗнче чӑвашла информаци ҫукки лайӑх курӑнчӗ. Ку ҫитменлӗхе пӗтерме малтан юмахсен сайтне хута янӑччӗ (ара, халӑх пултарулӑхӗ-ҫке, вӑл текстсене вырнаҫтарма никамран та ирӗк ыйтмалла мар), анчах вӑл чӑваш чӗлхине тӗнче тетелӗнче аталантарма май пултарайманни курӑнчӗ.
Марина Карягина ертсе пыракан «Ирхи тӗпел» кӑларӑмра (ӑна «Чӑваш Ен» ПТРК кӑтартать) Канаш районӗнчи Мӑкӑр ялӗнчи пултаруллӑ икӗ хӗрарӑм пулнӑ.
Марина Карягина халӑх тетелӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, студие Вероника Долматова баянпа, Вероника Иванова купӑспа пырса кӗнӗ.
Икӗ Вероника (вӗсем — иккӗмӗш сыпӑкри йӑмӑкӗпе аппӑшӗ) вырӑнти «Туслӑх» фольклор ушкӑнне ҫӳреҫҫӗ.
Вероника Ивановна профессилле купӑсҫӑ мар, анчах вӑл ҫак инструментпа ӑста калама пӗлет, ҫавна хӑй тӗллӗн вӗреннӗ.
Вероника Юрьевна виҫӗ ача амӑшӗ пулин те студие тухья тӑхӑнса пынӑ. Вӑл ӑнлантарса панӑ тӑрӑх, хитре чӑваш кӗпипе тухьяна аппӑшӗ, Вероника Ивановна, тӗрлесе панӑ, ҫавна кӑтартас тесе вӑл хӗр тумне тӑхӑннӑ.
Вероника Иванова вырӑнти фольклор ушкӑнне ертсе пырать, ушкӑнри хӑй тӗллӗн вӗреннӗ артистсене те чӑваш тумне тӗрлесе парать. Унсӑр пуҫне вӑл тӗрӗ ӑсталӑхне ачасене вӗрентет.
Шупашкар хулинче нумаях пулмасть пӗрлешнӗ мӑшӑрсенчен пӗри чӑвашла тумланса ҫемье ҫавӑрнӑ.
«Наци тумӗ – пирӗн асатте-асаннемӗрсен ламран лама куҫса пынӑ пуянлӑхӗсенчен пӗри», — ҫапла калаҫҫӗ Матвей тата Арина Лебедевсем.
Вӗсем авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Шупашкарти Калинин районӗнчи ЗАГСра пӗрлешнӗ. Унта вӗсем чӑвашла тумланса пынӑ.
«Эпир хамӑр халӑхӑмӑрӑн йӑли-йӗркине, унӑ ӑс0хакӑл пуянлӑхне асра тытса тата сума суса пурӑнасшӑн. Мӑшӑрӑмӑн тӗрлесе капӑрлатнӑ кӗпи утнӑ чухне илемлӗ сасӑ кӑларать», — мӑнаҫланса палӑртнӑ ҫамрӑк упӑшка.
Канаш районӗнче пурӑнакан хӗрарӑм вӗтӗ шӑрҫаран чӑваш эрешӗсем ӑсталать.
Ылтӑн алӑллӑскер Чакаҫри культура ҫуртӗнче ӗҫлет. Альбина Трофимова эрешсем ҫеҫ мар, тухья-хушпу тавраш те ӑсталать. Хӑйӗн ӑсталӑхӗпе пултарулӑ хӗрарӑм ыттисене те паллаштарать. Ҫав тӗллевпе вӑл ӑсталӑх лаҫҫисем ирттерет.
77 ҫулти Иван Николаев полковник кашни ҫыннӑн Иван Яковлев халалӗпе пурӑнмалла тесе шухӑшлать. Хӑй вӑл — Мускаври ҫар академийӗн профессорӗ, Раҫҫей хӳтӗлев министерствин премийӗн лауреачӗ, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗн хисеплӗ ҫынни. Вӑл Ҫӗрпӳ районӗнчи Куснарпуҫӗнче ҫуралса ӳснӗ. «Ун тӑван ҫурчӗ музея аса илтерет: кунта курса ҫӳренӗ май, сӑн ӳкерчӗксемпе алӑ пусса парнеленӗ кӗнекесем, асӑнмалӑх панӑ тӗрлӗ япаласемпе наградӑсем кил хуҫи ҫинчен нумай кӑсӑкли каласа параҫҫӗ», — тесе пӗлтернӗ полковникӑн тӑван ялӗнчи килӗнче пулса курнӑ «Чӑваш Ен» патшалӑх радиокомпанийӗн ӗҫченӗсем Марина Карягина тата Виктор Степанов.
«Кашни чӑвашӑн Иван Яковлев Аслӑ Вӗрентекенӗмӗр тӑван халӑха панӑ Халала ӑша хывмалла», — тет иккен ентешӗмӗр.
«Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «VK Места» пабликра ҫулҫӳревҫӗсемшӗн кӑсӑклӑ вырӑнсемпе паллаштараҫҫӗ. Ҫӗнӗ ушкӑна «Больше, чем путешествие» коммерцилле мар автономи организацийӗ Интернета аталантаракан институтпа пӗрле пуҫарса янӑ.
Халӗ асӑннӑ проект команди Чӑваш Ене килсе ҫитнӗ. Влад Левский блогер тата PLC музыкант, ҫавӑн пекех «Больше, чем путешествие» (чӑв. Ҫулҫӳрев ҫеҫ мар) программӑна хутшӑнакансем пирӗн тӑрӑхри илемлӗ вырӑнсем ҫинчен сюжет хатӗрлеҫҫӗ.
«VK Места» проект йӑлана кӗнӗ тревел-программӑсенчен ертсе пыракансем ҫуккипе, контента роликран йӗркеленипе уйрӑлса тӑрать. Унта медиаэкспедцие хутшӑнакансен кӑмӑл-туйӑмне уҫса параҫҫӗ.
Шупашкар хулинче чӑвашла эрешлетнӗ машина пур. Ӑна асӑрхакансем Телеграмри каналсенчен пӗрне пӗлтернӗ. Хитре автомобиле курнисем транспорта ӳкерсех илнӗ.
«Шупашкар урамӗсемпе кӑсӑклӑ автомобиль ҫӳрет. Вӑт ҫакна эпӗ ырлатӑп — Чӑваш Енпе унӑн культурине пропагандӑлани. Сывӑ пултӑр, Чӑваш Ен!» — хавхалантарса пӗлтернӗ пост авторӗ.
Чӑваш чӗлхине вӗрентмелли чи лайӑх меслет хатӗрленӗшӗн грант пама йышӑннӑ. «Ку вӑл — пирӗн ноу-хау», – тенӗ республика Элтеперӗ Олег Николаев.
Республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн тӑрӑхра педагогика ӗҫченӗсене пулӑшмалли 14 мера йышӑннӑ. Кашни сумми тӗрлӗрен: 50 пин тенкӗрен пуҫласа 250 пин тенкӗ таран. Виҫӗ вӗрентӳ организацине 500 пин тенкӗ пама палӑртнӑ.
«Уйрӑм педагогсене тата вӗрентӳ учрежденийӗсене хавхалантарма пӑхса хӑварнӑ укҫа-тенкӗ виҫине эпир пӗлтӗр ӳстертӗмӗр. Кунсӑр пуҫне тата чӑваш чӗлхине вӗрентме хатӗрленӗ чи лайӑх меслетшӗн хавхалантарма йышӑнтӑмӑр», — тенӗ Олег Николаев ҫӗнӗ вӗпентӳ ҫулӗ умӗн педагогсемпе ирттернӗ тӗлпулура.
Екатерина Малинина ҫамрӑк дизайнер этнотум хатӗрлет. Ҫак кунсенче вара Чӑваш тӗррин музейӗнче ҫав ӑстан «Хитре» брендпа ҫӗленӗ япалисен пӗрремӗш куравӗ уҫӑлнӑ.
«3 ҫул каялла пуҫа кӗнӗ шухӑшран курав таран ҫитме чылай тӑрӑшмалла пулнӑ ӑстан. Хӑйӗн ӗҫне чунпа тӑвакан ҫӗвӗҫе тупасси хӑех пӗр пысӑк ӗҫ. Апла пулин те «Хитре» бренд чӑвашсене кирлех пулнине туйса алӑ усман Екатерина. «Ҫӗвӗ ӗҫӗ — пирӗн йӑхра ӑруран-ӑрӑва куҫакан ӑсталӑх», — тет дизайнерӑн амӑшӗ», — хыпарлать «Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпани.
Екатерина Малинина хӑйӗн лавккине чӑваш эрешӗллӗ ҫи-пуҫ туянма пыракансене паллӑсен, эрешсен вӑрттӑнлӑхӗсене уҫса парать иккен.
Чӑваш тӗррин музейӗнчи курав юпа уйӑхӗччен ӗҫлӗ.
+9.3 °C