Кӗрекере туй кӗрленӗ чухне йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ те савӑнӑҫа пӑснӑ. Туй шилӗкӗ айӗнче ларакан 14-ри хӗр куляннипе йӗмех тытӑннӑ, унӑн пулас упӑшки те, 13 ҫулти каччӑ, пӑшӑрханса ӳкнӗ.
Ку пӑтӑрмах кинори пек туйӑнсан та, апла мар. Чӑн пурнӑҫранах. Туйӗ Алькешра пынӑ. Ҫухалнӑ хӗр пӗрчине шыраса (ун пирки ачан кукамӑшӗ кирлӗ ҫӗре пӗлтернӗ) ҫав вӑхӑтра йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ. Хӗрӗ Кострома облаҫӗнчен пулнӑ. Вӑл ӗнентернӗ тӑрӑх, каччӑпа халӑх тетелӗсенчен пӗринче паллашнӑ та юратса пӑрахнипе рейс автобусӗ ҫине ларса Чулхулана ҫитнӗ. Унтан ҫӑмӑл урапапа — Шупашкара. Каччӑ енчисем, вӗсем чикансем, каланӑ тӑрӑх, пулас кинӗн тӑванӗсене туя килме тесе укҫа та ярса панӑ имӗш.
Ку пӑтӑрмах тӗлӗшпе йӗрке хуралҫисем те халӗ ӗҫлеҫҫӗ, опекӑпа попечительство органӗ те, ахӑртнех, кӑсӑкланӗ. 14-ри хӗр амӑшне амӑш правинчен хӑтарнӑскер пулнӑ. Каччӑ енчисем хӗре хӑйсем усрава илме хатӗррине пӗлтернӗ иккен.
Шупашкарта, Алькеш поселокӗнче, ҫынна вӗлернӗ. Ку ӗҫе 80 ҫулти старик тума пултарнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Ку пӑтӑрмах пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫӗрле пулнӑ. Следстви версийӗ тӑрӑх, 80-ри арҫын килте 47-ри пӗлӗшӗпе хирӗҫсе кайнӑ. Тивӗҫлӗ канурискер ҫамрӑкраххине пуртӑпа тата турчӑкапа пуҫӗнчен, кӗлеткин ытти пайӗнчен ҫапнӑ.
Лешӗ ҫавӑнтах сывлама чарӑннӑ. Халӗ ку ӗҫе тӗпчеҫҫӗ, экспертизӑсем ирттереҫҫӗ. Арҫын айӑплине ӗнентерсен вӑл тӗрмене 6–15 ҫуллӑха ларма пултарать.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков халӑх валли «хӗрӳ лини» ирттернӗ. Ҫав вӑхӑтра Ладыковӑн пӳлӗмӗнчи телефон пӗр минутлӑха та шӑпланман.
Ку ыйту кӗтмен ҫӗртен пулнӑ пулӗ те… Вӑл шаурмапа политика пирки пулнӑ.
— Пирӗн хулара шаурма тӑвакан точка нумай. Чылайӑшӗ ҫине: «Шаурма — турккӑлла» тесе ҫырнӑ. Эпӗ вывескӑна илсе урӑххипе улӑштармашкӑн предписани пама сӗнетӗп. «Шаурма — хӗвелтухӑҫла» тесе ҫырмалла ҫеҫ. Эсир мӗн шухӑшлатӑр? — ыйтнӑ пӗр ҫын шӑнкӑравласа ҫитсен.
Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ хальхи лару-тӑрура ку тӗрӗс йышӑну пулнине пӗлтернӗ. Ку ыйтӑва Ҫӗнӗ ҫулччен татса пама шантарнӑ.
«Хӗрӳ линире» Алькешре ача пахчи тӑвас ыйтӑва та хускатнӑ. Ладыков ку ыйту малта пулнине палӑртнӑ. Хута яракан тепӗр садик шӑпах Алькешра пулӗ.
Алексей Ладыков 3 сехетре ҫынсен 50 ытла ыйтӑвне хуравланӑ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫынсене хӑйсен ыйтӑвӗсемпе йышӑннӑ.
Ун патне пыракансенчен кашниех тӗрлӗ ыйту хускатнӑ. Вӑрмар районӗнчи Энӗшпуҫ ял старости, Шалти ӗссен тытӑмӗнче ӗҫлесе тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ Юрий Петров ялта клуб ҫуккишӗн пӑшӑрханнине пӗлтернӗ.
Шупашкарӑн Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ микрорайонӗнче пурӑнакан хӗрарӑм Энтузиастсен урамӗнче пӗтӗмӗшле практика врачӗн офисне уҫтарттарасшӑн. Алькешра пурӑнакан хӗрарӑм хӑй пурӑнакан тӑрӑхра ача-пӑча нумай, вӗсене валли пахча кирлӗ тесе каланӑ.
Муркашри Колесниковсен ҫемйи йышӑнӑва ултӑ ачаран виҫҫӗшне ертсе пынӑ. Малтан вӗсем хӑйсене район центрӗнче 72 тӑваткал метрлӑ хваттер уҫҫине ҫывӑх вӑхӑтра парассине пӗлтерсе тав тунӑ. Аслисемпе йышӑнӑва пынӑ ачасем хӑйсене ЧР Элтеперӗн ёлкине билет пама ыйтнӑ та йышӑнура вӗсене билетлӑ тунӑ.
Сӑнсем (9)
Раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен Шупашкарти троллейбуссен хӑш-пӗр маршрутне улӑштарма палӑртнӑ. ЖКХ, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, раштав уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче комисси ларӑвӗ иртӗ.
Унта 1-мӗш тата 12-мӗш маршрутлӑ троллейбуссене пӗрлештерес ыйтӑва сӳтсе явӗҫ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, «Промтрактор — Университет» маршрутпа 1-мӗш номерлӗ 34 троллейбус ҫӳрӗ. Вӗсен хушши 4 минут пулӗ.
20-мӗш номерлӗ троллейбус маршручӗ те улшӑнӗ. Ӑна «Маштехникум» чарӑну таран тӑсма сӗннӗ. Ҫапла майпа кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнчи ҫынсем ҫӗнӗ кӑнтӑр районне пӗр троллейбуспах ҫитме пултарӗҫ. 20-мӗш номерлӗ троллейбуса 7-рен 17-е ҫитерӗҫ. Вӗсен хушши 6 минут пулӗ.
Ҫавӑн пекех 7-мӗш номерлӗ троллейбуса Алькеш поселокне ҫити тӑсма сӗнеҫҫӗ.
Алькешри Тукташ урамӗнче пурӑнакансен хӑйсен килне лекес тесен е ҫуран каймалла, е хирпе ҫаврӑнмалла. Урамӗ пур та ҫитме май ҫуккине телекурав журналисчӗсем кайса курнӑ.
Ҫӗр лаптӑкне ҫынсем ҫичӗ ҫул каялла илнӗ. Ун чухне вӗсене лайӑх урам, инҫех мар футбол уйӗ тата пӗве пулать тесе шантарнӑ-мӗн. Ҫӗнӗ урам тавра уйрӑм ҫын участокӗсем вырнаҫнӑ пирки лешӗсем ҫавсене карта тытса ҫавӑрнӑ. Анчах Тукташ урамӗнче пурӑнакансем карта хуҫисемпе калаҫса татӑлса ҫуран та пулин кӗрсе ҫӳресчӗ тесе ирӗк илнӗ. Анчах урапасемпе унта пырса кӗреймӗн, ҫавна май хирти урапа ҫулӗпе, ҫын ҫӗрӗ тӑрӑх, кайма тивет. Ҫынсем пӗрле пухӑнса ҫула сарма та хатӗр-мӗн. Ҫак шухӑшпа вӗсем темле шайри пуҫлӑх патне те ҫитнӗ. Анчах тӳре-шара ӗҫе хӑвӑрт пурнӑҫлама май килмест тесе хуравланӑ. Килес ҫул кадастр ӗҫне, хутсене хатӗрлесен 2017 ҫулта тин программӑна кӗрес шанчӑк пур тесе вырӑнти, Ҫӗньял ял тӑрӑхӗнче, пӗлтернӗ.
Республика кунне кашни ҫулах асра юлмалла ирттерме тӑрӑшаҫҫӗ. Кӑҫал та ҫаплах йӗркелесшӗн. Анлӑ мероприятисен шутӗнче Чӑваш тӗррин музейне уҫассине те кӗртнӗ. Тӑван халӑхӑмӑр тӗррин управҫи Шупашкарти халӑх управҫин ҫуртӗнче вырнаҫӗ.
Унта XIX ӗмӗрчченхи тӗрӗн пуянлӑхӗпе паллаштаракан экспозицисем вырӑн тупмалла. Тӗрӗ аталанӑвне музей каярахри тапхӑртине те кӑтартӗ. Апла тӑк унта XX-XXI ӗмӗрсенчи тӗрӗ-эрешлӗ япала та пулӗ.
Чӑваш тӗррин управҫинче Алькешри «Паха тӗрӗ» хапрӑкӑн (ҫапла, «Паха тӗрӗ» кун-ҫулӗ унтан пуҫланнӑ), Екатерина Ефремова тата ытти тӗрӗ ӑстин ӗҫӗ вырӑн тупӗ.
Музее ҫӗртмен 23-мӗшӗнче 16 сехетре уҫмалла. Унта кӑмӑл пулсан пурте кайса курма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен уҫнӑ ҫӗре тӳлевсӗрех кӗртеҫҫӗ.
Республикӑра шӑрӑх ҫанталӑк тӑнӑ хыҫҫӑн аслатиллӗ ҫумӑр чылай ҫурӗ. Шупашкарта, Алькеш тата Ҫӗнӗ Лапсар поселокӗсенче, икӗ кун каялла пӑр та ҫунӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче вара пысӑк инкек пулнӑ. Аҫа-ҫиҫӗме пула унта ҫурт ҫунса кайнӑ. Телее, никам та пурнӑҫран уйрӑлман.
Ку инкек Ҫӗнӗ Атикасси ялӗнче ҫӗртме уйӑхӗн 4-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫав каҫ 73 ҫулти ҫыннӑн ҫурчӗ ҫунса кӗлленнӗ. Кун пирки МЧСӑн Чӑваш Енри управленийӗ хыпарлать.
Арҫыннӑн хӗрӗ тата мӑнукӗ каҫхи 6 сехет иртсен ӗне сума картишне тухнӑ. Аслатиллӗ ҫумӑр пуҫланнӑ. Вӗсен куҫӗ умӗнче ҫиҫӗм ҫурт тӑррине ҫапнӑ. Пӳрт ҫунма тытӑннӑ.
Каҫхи 7 сехет ҫурӑра пушара сӳнтернӗ. Унта Кивӗ Атикасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ те хутшӑннӑ. Ҫулӑм ҫурта тата хуралтӑ таврашне тӗп тунӑ.
Чӑваш Енре культура объекчӗсен йышӗ сахалланӗ. Кун пирки республикӑн культура министрӗ Вадим Ефимов пӗлтернӗ иккен.
Шупашкар районӗнчи Апашра хӑй вӑхӑтӗнче вырнаҫтарнӑ палӑка 1906 ҫулхи чӑваш хресченӗсен пӑлхавне асӑнса лартнӑ иккен. Патшалӑх хӳтлӗхӗнче вӑл 1974 ҫултанпа пулнӑ. Ефимов министр каланӑ тӑрӑх, палӑка чӑтӑмлах мар материалтан ӑсталанине пула ҫулсем иртнӗҫем вӑл ишӗлсе пӗтнӗ-мӗн. Ҫавна май ӑна культура эткерлӗхӗ шутӗнчен кӑларас тесе шут тытнӑ.
Асӑннӑ палӑксӑр пуҫне Шупашкар районӗнче регион пӗлтерӗшлӗ тата тепӗр тӑватӑ объект иккен. Ку шутра — 1821 ҫулта Шемшерте хута янӑ Успени чиркӗвӗ, 1917 ҫулта тунӑ Алькешри Хусан Турӑ амӑшӗн чиркӗвӗ, 1809 ҫулта Ҫӳлтикассинче уҫнӑ Улатимӗр Турӑ амӑшӗн чиркӗвӗ тата 19-мӗш ӗмӗрхи Мӑнал ялӗнчи Христос чӗрӗлнин чиркӗвӗ.
Тӗлӗнсе каймалла пек те, анчах юлашки вӑхӑтра йӗрке хуралҫисене тӳнккени пирки вӗҫӗмех пӗлтереҫҫӗ. Нумаях пулмасть ун пек тӗслӗх Шупашкар районӗнче пулнӑ-мӗн.
Асӑннӑ районти прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, пӑтӑрмахӗ пуш уйӑхӗн пӗр каҫхине Алькешри кафесенчен пӗринче сиксе тухнӑ. 21 ҫулхи пике унта хӑйӗн паллаканӗсемпе ӗҫсе ҫинӗ. Тем сӑлтава пула хайхин пӗлӗшӗсемпе кафене пынӑ тепӗр ҫынсен хушшинче тавлашу сиксе тухнӑ. Сӑмахпах лӑпланман лешсем — ҫапӑҫмах тытӑннӑ. Харкашакансем пирки кафе ӗҫченӗсем йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. Ҫапӑҫакансене тытса кайма тӑрсан пике полицейскисемпе ҫапӑҫма пуҫланӑ. Икӗ йӗрке хуралҫине те вӑл «тӑхӑнтартса янӑ».
Йӗрке хуралҫисемпе ҫапӑҫакан ӳсӗр пике тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Виҫӗмкун ун тӗлӗшпе суд пулса иртнӗ. Хӗр айӑпа пӗтӗмпех йышӑннине тата ун пирки лайӑх характеристика (ҫапла-ҫапла) пулнине кура суд ӑна 20 пин тенкӗ штраф панипе ҫырлахас тенӗ.
+14.3 °C