Шӑмӑ чирӗпе аптӑракансем малашне Шупашкартах сипленме пултарӗҫ. Унпа 50 ҫултан аслӑраххисенчен кашни виҫҫӗмӗш хӗрарӑм тата кашни пиллӗкмӗш арҫын аптӑрать иккен.
Асӑннӑ сывлӑх сиплев учрежденийӗнче ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, Остеопороз центрне хута янӑ. Чире малтанхи паллӑсем тӑрӑхах тупса палӑртма унта ҫӗнӗ йышши оборудовани вырнаҫтарнӑ. «Центрта тӳлевсӗрех йышӑнатпӑр, ӑна валли район пульнцисенчи терапевт ҫырса панӑ направлени кӑна кирлӗ», — тесе пӗлтернӗ диспансер ертӳҫи Татьяна Маркелова.
Тӗленмелле эпир ҫынсем... Пепке ҫураласса пӗлсен вӗҫӗ-хӗррисӗр савӑнатпӑр: кӗтетпӗр, хатӗрленетпӗр. Анчах та ача тинех кун ҫути курсан — хӑш-пӗрисем тискерленеҫҫӗ. Тӑван ашшӗсемех урӑлла-ӳсерлӗ хӑйсен шӑпӑрланӗсене «чышкӑлама» тытӑнаҫҫӗ, тен упӑшкисен тыткалӑшне тӗслӗхе хурса ачан амӑшӗсем те нимпе кая юлмаҫҫӗ.
Канаш хулинчи йӗрлӗв органӗ 26 ҫулхи хӗрарӑма хирӗҫ пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫӗн тӗпчевне туллин вӗҫленӗ. Хайхискере вара тимлӗ пулмасӑр хӑйӗн 9 уйӑхри пепкен пурнӑҫне татнишӗн айӑплаҫҫӗ.
Йӗрлевҫӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх 2012 ҫулхи раштавӑн 14–28-мӗш кунсем хушшинче хӗрарӑм хӑйӗн шӑпарланӗ йывӑр чирленине пӗлнӗ пулин те сыватма васкаман. 9 уйӑхри пепке вара тип пыр пневманине пула ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.
Паянхи кун йӗрлев органӗсемпе ҫирӗпленнӗ айӑплав пӗтӗмлетӗвне Канаш районӗн судне янӑ. Ҫакӑн пек тискерлӗхшӗн хӗрарӑма 2 ҫуллӑх термене хупма пултараҫҫӗ..
Унсӑр пуҫне йӗрлев органӗсем ҫакӑн йышши тискер пулӑмсем малашне ан тухччӗр тесе Канаш хулин администрацийӗн тата Канашри медицина центрӗн пуҫлӑхӗсене ятарлӑ асӑрхаттару хутне ярса панӑ.
Улатӑр районӗнче пурӑнакан хӑш-пӗр хӗрсен ҫемьеллӗ пулас кӑмӑлӗ ытла та вӑйлӑ пулнӑ-тӑр ҫав. ЗАГСра хӑвӑртрах ҫырӑнтарччӑр тесе вӗсем тухтӑр патне справка патне кайнӑ. Кун пек тӗслӗх пӗрре 2011 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче пулса иртнӗ, тепри — кӑҫалхи ака уйӑхӗнче. Качча кайма васкакан хӗрсене тав сӑмахӗлле кӑна ҫырса паман-ха вӑл справкӑна, укҫалла. Анчах вӗрен темле явӑнсан та вӗҫӗ пулатех тенӗ евӗр, гинеколог ҫапла хӑтланни кӗҫех ҫиеле тухать.
Халӗ суя справкӑсем ҫырса панӑ тухтӑра 25 пин тенкӗлӗх штрафлама тата сиплев ӗҫӗпе икӗ ҫул ӗҫлеме чарнӑ. Приговор хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗреймен-мӗн-ха.
Панулмири эпикахетин полифенол иккен, юн ҫаврӑнӑшне те лайӑхлатать, иммунитета та ҫирӗплетет, чӗрене те ҫамрӑклатать. Ҫакнашкал пӗтӗмлетӳсем патне Норвичри (Британи) ӑсчахсем тухнӑ пулать. Панулмине кашни кун ҫисен вара ҫын пурнӑҫне 17 ҫула вӑрӑмлатма пулать. Ӑсчахсен тӗпчевӗ кӑтартнӑ тӑрӑх панулми сӗткенне куллен — пурнӑҫ тӑршшӗпе — ӗҫекенсен чӗрепе юн тымарӗн системи ыттисенчен 17 ҫул ҫамрӑкрах пулнӑ иккен.
Чӑн та, панулми питӗ усӑллӑ улма. Тутлипе кӑна ҫеҫ мар палӑрать, вӑл пирӗн кӗлеткешӗн кирлӗ витаминсемпе тата микроэлементсемпе пуян: С, В1, В2, Р, Е, марганец, калий. Панулми ӑшӗнче тимӗр (пирӗн кӗлетке валли кирли) нумаййи пирки пӗчӗк ачасем те пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Хуппи те усӑллӑ — унта клетчатка нумай пулнипе хырӑм ӑна часах ирӗлтереймест, ҫапла май ҫын хӑвӑрт выҫмасть. Панулми пӗвер, пӳре, пыршӑ ӗҫне те лайӑхлатать.
Сӑмах май, ҫурла уйӑхӗ ҫывхарса пырать — сывлӑха ҫирӗплетме панулми вӑхӑчӗпе туллин усӑ курма тӑрӑшӑр!
Эрех таврашӗ этем пуҫне минретни ҫинчен тата тӗрлӗ тискер ӗҫсем тума хӗтертни ҫинчен пӗрре мар илтнӗччӗ. Анчах та нивушлӗ ҫав сийӗнлӗ шӗвӗк ҫынна тӑван тӗпренчӗкӗ ҫине аллӑ йӑттарма пултарать? Пултарать ҫав иккен, унтан та тискерлӗ ӗҫ-пуҫсем тума та хӗтӗртет. Ҫакна ав кӑҫал пулса иртнӗ пулӑм та ҫирӗплетет.
Чӑваш Енӗн аслӑ сучӗ 35 ҫулхи Эдуард Иванова шӑпӑрлана вӗлӗрме тытнӑшӑн тата асӑрхануллӑ пулманнипе ҫын сывлӑхне йывӑр хавшатнӑ статьясемпе — «айӑплӑ» — тесе йышӑннӑ.
Ӗҫӗн материалӗ тӑрӑх, кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче ӳсӗр арҫын килте ахӑрма тытӑннӑ, вара шуйттан хӗтертнипе пулмалла алла тулли ҫур литр эрех кӗленчине тытса сасартӑк вӑл 7 уйӑхри шӑпӑрлана пуҫӗнчен ҫапнӑ. Хыҫҫӑн вара арҫын кӗленчесӗрех пӗчӗк ачана пуҫран тата ытти кӗлӗткен пайӗсенчен «чышкӑланӑ». Васкавлӑ пулӑшу урапи хӑвӑрт ҫитнипе кӑна тухтарсем тӗпренчӗк пурнӑҫне ҫӑлса хӑварнӑ. Арҫын тискӗрлӗхне пула ачан пуҫӗ хытах аманнӑ, кӗлетке ҫинче те сурансем чылай пулнӑ.
Йӗрлев ӗҫне ирттернӗ вӑхӑтра полици ӗҫченӗсем тата тепӗр кӑсӑклӑ пулӑма тӗпчесе пӗлнӗ. Пӗлтӗр, ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче иккен хайхи арҫын самай хӗренкеленӗскер хӑйӗн пӗчӗк ывӑлне ура валли упражнени тума шухӑш тытнӑ.
Паян Чӑваш Енре республикӑри пульницӑсен тӗп врачӗсен кунӗ иртнӗ. Канашлӑва ЧР сывлӑх сыхлав министрӗ Алла Самойлова хутшӑннӑ.
Эпидемиологи тӑрӑмӗ пирки калаҫнӑ май, министр ҫак лару-тӑрӑва ача-пӑча уйлӑхӗсенче уйрӑмах ҫирӗп тӑмалли пирки хытарсах каланӑ.
Чӑн та, чирленине сыватма вӑхӑт та кирлӗ, укҫа та. Ҫавӑнпа та амакран сирнине нимӗн те ҫитес ҫук. Халӗ вӑй питтисене пурне те диспансеризаци витӗр кӑлараҫҫӗ. Пӗтӗмпе 231 пин ытла ҫынна тӗрӗслемелле пулсан, унӑн пӗрремӗш тапхӑрне хальлӗхе 60 пин тыла ҫын тухнӑ иккен, иккӗмӗш тапхӑрне — 20 пин ытла ҫын.
Чӑваш Ен ҫыннисен кун-ҫулӗн тӑршшӗне тухтӑрсем сӑнанӑ та ҫакӑн пек пӗтӗмлетӳ патне ҫитсе тухнӑ. Ку вӑл — пӗлтӗрхине тишкерсен.
Ӗмӗре 100 ҫулпа шутланине асра тытсан тата ҫывӑх ҫыннӑмӑрсене май килнӗ таран ытларах пурӑнтарас килнине шута илсен, ҫичӗ теҫетке ҫула вӑрӑм тееймӗн. Ҫапах та 2011 ҫулхипе танлаштарсан республикӑра пурӑнакансен кун-ҫулӗ вӑрӑмланни савӑнтарать. Чӑвашра пурӑнакансен вӑтам ӗмӗрӗ пӗлтӗр 0,64 ҫул хутшӑннӑ иккен. Ҫапла пӗлтернӗ ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова республикӑн правительство ларӑвӗнче.
Тухтӑрсен тата 100 пин пуҫне миҫе ҫын вилнине тишкерес йӑла пур. Ку кӑтарту пӗлтӗр 13,3-пе танлашнӑ. Виҫӗм ҫулхинчен ҫакӑ 2,2 процент лайӑхланнӑ-мӗн. Вӑй питтисем вилесси 6,6 процент сахалланнӑ тесе пӗлтернӗ сывлӑх сыхлав министрӗ. Кунсӑр пуҫне вӑл чӗрен ишеми чирӗпе вилекенсен шучӗ 6,2 процент, инсульт пирки пурнӑҫран уйрӑлакансен хисепӗ 10,2 процент, тӗрлӗ шыҫҫа (кунта сӑмах рак пирки пырать-тӗр) пула куҫ хупакансен йышӗ 4,9 процент чакнине палӑртнӑ.
Кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта Чӑваш Енре 848 ҫын наркӑмӑшланнӑ. 100 ҫын пуҫне илсе пӑхсан кӑтарту 68,0 тӗслӗхпе танлашать иккен. Иртнӗ ҫулхи асӑннӑ тапхӑртинчен ку вӑл 2,6 процент пӗчӗкрех.
Тӗрлӗ ӗҫме-ҫимепе сиенлекенсен хушшинче такам та пур: ватти-вӗтти, арӗ-арӑмӗ. Наркӑмӑшланнин йышӗпе Куславкка, Красноармейски районӗсем, Шупашкарпа Канаш хулисем начаррисен шутӗнче.
Спиртлӑ шӗвексемпе 374 ҫын шар курнӑ, вӗсенчен 27-шӗ вилнӗ. Ҫапах та эрех-сӑрапа сиенленекенсен шучӗ пӗлтӗрхи ака-ҫӗртме уйӑхӗсенчинчен чакнине палӑртма кӑмӑллӑ. Инфекционитсенчен пулӑшу ыйтни тӑрӑх хакласан, хаяр шӗвекпе иртӗхме арҫынсем ытларах кӑмӑллаҫҫӗ тесе шухӑшлама май килет. Спиртлӑ шӗвеке пула наркӑмӑшланнисен шутӗнче 80,2 проценчӗ — шӑпах вӗсем. Ҫынна пульница койки ҫине суррогат кӑна мар, этил спирчӗ те илсе ҫитерет: 374 тӗслӗхрен 65 проценчӗ шӑпах ӑна пула аптӑранӑ та. Ҫулталӑк каяллахипе танлаштарсан эрех-сӑрапа наркӑмӑшланакансен шучӗ Вӑрнар, Йӗпреҫ, Куславкка, Шупашкар, Елчӗк районӗсенче тата Шупашкарпа Канаш хулисенче ӳснӗ.
Менингит та менингит тесе пӗр вӑхӑтра Раҫҫей шайӗнче хытах шавларӗҫ. Чире тӗрӗс палӑртайманнине кура диагноза тӗрӗс мар лартнӑ тесе шур халатлисене ӳпкелесе калаҫни асрах-ха. Чӑваш Енре еплерех лару-тӑру-ха? Ку ыйтӑва уҫӑмлатма пулӑшнӑ та республикӑн Сывлӑх сыхлавӗн министерстви паян йӗркеленӗ брифингра.
Кӑҫалхи кӑрлач–ҫӗртме уйӑхӗсенче пирӗн патра менингит паллиллӗ 6 ачана тупса палӑртнӑ иккен. Вӗсенчен пӗринне энтеровирус этилогине ҫирӗплетсе панӑ. Ҫак уйӑхра менингитпа чирлӗ икӗ ача тупӑннӑ. Шупашкарти 65-мӗш ача пахчинчи пӗр ушкӑнра карантин пирки пӗлтернӗ-мӗн.
Тухтӑрсен 100 пин ҫын пуҫне миҫе ҫын чирленине илсе парас йӑла пур та, ҫавӑн тӑрӑх хакласан, ку вӑл 0,5 тӗслӗх тенине пӗлтерет иккен. Раҫҫейре вара — 1,45 тӗслӗх-мӗн. Ҫапах ку кӑтарту пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен пӗчӗкрех иккен. Пӗлтӗр 100 пин ҫын пуҫне менингитпа чирленисен шучӗ 3,39 тӗслӗхпе танлашнӑ.
Эпидемиологсемпе ача-пӑча тухтӑрӗсем тӗрӗс апатлантарма тата гигиенӑна пӑхӑнма, чир паллине сиссенех тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтма сӗнеҫҫӗ.
Мускав облаҫӗн сывлӑх сыхлав министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ пулма Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ врачне шаннӑ. Ҫак должноҫе 43 ҫулхи Дмитрий Марков йышӑннӑ. Мускав облаҫӗнчи яваплӑ ҫав вырӑна куҫиччен вӑл Шупашкар хулин сывлӑх сыхлавӗпе социаллӑ политика управленийӗн пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ.
Дмитрий Сергеевич ҫак тарана ҫитсе 138 ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырма ӗлкӗрнӗ иккен. Вӑл Шупашкар хулинче ҫуралнӑ. 1994 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетне пӗтернӗ. Медицина ӑслӑлӑхӗсен докторӗ. 2009 ҫултанпа вӑл асӑннӑ аслӑ шкулӑн сиплев факультечӗн деканӗнче тӑрӑшнӑ.
+13.3 °C