Шупашкарти тухтӑр укҫа Украинӑна пулӑшма каять тесе хӑраса ӳкнӗ те 1,7 миллион тенке темӗнле счет ҫине куҫарнӑ. Вӑл ултавҫӑсен аллине лекнӗ.
Хӗрарӑм тухтӑр патне палламан арҫын шӑнкӑравланӑ та хӑйӗнпе ФСБ ӗҫченӗ тесе паллаштарнӑ. Хайхискер каланӑ тӑрӑх, такам унӑн ячӗпе 6 миллилон тенкӗ кредит илме хӑтланать. Ҫапла ан пултӑр тесен 48 ҫулти хӗрарӑмӑн счечӗ ҫинчен укҫине илсе парӑма татмалла-мӗн. Унсӑрӑн укҫа-тенкӗ Украинӑна пулӑшма каять имӗш.
Банк ӗҫченӗ хӗрарӑма ултавҫӑсем пирки асӑрхаттарнӑ. Анчах тухтӑр хваттерте юсав ӗҫӗсем туни пирки суйнӑ. Вӑл банкран 1 миллион кивҫен илнӗ. Ку кӑна мар. Машинине салук хурса 700 пин тенкӗ илнӗ. Ӑна та ултавҫа куҫарса панӑ.
Шупашкарта пурӑнакан 30 ҫулти хӗрарӑм полицие пырса пулӑшу ыйтнӑ. Унӑн 9 ҫулти ывӑлӗ компьютерпа вӑйӑ вылянӑ та амӑшӗн карточки ҫинчи 65 пин тенке куҫарса панӑ. Куншӑн ӑна счет ҫине хушма «фишка» куҫарса парасса шантарнӑ. Анчах ача кӑлӑхах кӗтнӗ.
11 ҫулти арҫын ачан амӑшӗ те ҫапла шар курнӑ. Шӑпӑрлан вӑйӑра промокод илесшӗн пулнӑ, палламан ҫынсене амӑшӗн банк карттин реквизичӗсене пӗлтернӗ. Ҫапла счет ҫинчен 30 ытла пин тенкӗ ҫухалнӑ.
Шупашкарта пурӑнакан 39 ҫулти хӗрарӑмӑн харпӑр пурнӑҫӗ ӑнман. Вӑл хӑйне пӑснӑ, тухатланӑ тесе шутланӑ. Ҫавӑнпа тӗнче тетелӗнче астролог номерне тупса унпа канашланӑ.
Лешӗ ӑна чӑнах та пӑснине ҫирӗплетнӗ, пулӑшма шантарнӑ.
Хайхи астролог икӗ эрне темӗнле йӑла-йӗрке ирттернӗ, куншӑн укҫа ыйтсах тӑнӑ. Ҫапла хӗрарӑм ӑна 800 пин тенкӗ куҫарса панӑ. Укҫи пӗтсен тин вӑл кун пирки юлташне каланӑ. Лешӗ ӑна полицие кайса каласа кӑтартма сӗннӗ.
Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Етӗрнере пурӑнакан хӗрарӑм ҫуртсӑр, укҫасӑр тӑрса юлнӑ. Йӑлтах – ултавҫӑсене пула.
Ку пӑтӑрмах пирки полицие ҫак хӗрарӑмӑн риелторӗ каласа панӑ. 66-ри хӗрарӑм патне палламан ҫын шӑнкӑравланӑ та унӑн укҫине юттисем хапсӑнни пирки каланӑ. Хайхискер 130 пин тенкӗ кредит илсе темӗнле счет ҫине куҫарнӑ. Кун пирки никама та калама хушман – патшалӑх вӑрттӑнлӑхне пӗлтернӗшӗн яваплӑх тыттарассипе хӑратнӑ.
Тепрехинче ун патне ҫулла вӗҫӗнче шӑнкӑравланӑ. Хальхинче ӑна такам унӑн ҫуртне сутма хӑтланни пирки каланӑ. Ҫапла ан пултӑр тесен ҫурта часрах сутмалла та укҫана «хӑрушсӑр счет» ҫине куҫармалла-мӗн. Ку ӗҫе хӑвӑрт тума пулӑшакан риелторсене те сӗннӗ.
Хӗрарӑм ҫуртне сутса укҫине темӗнле счет ҫине куҫарсан палламан ҫын ҫыхӑнӑва тухма пӑрахнӑ. Ҫапла вӑл ҫуртсӑр, 1 миллиона яхӑн тенкӗсӗр юлнӑ.
Шупашкарта пурӑнакан 77 ҫулти киемее палламан ҫынсем улталанӑ. Вӑл вӗсене 70 пин тенкӗ куҫарса ӗлкӗрнӗ. Юрать-ха, суту-илӳ центрӗнче хуралҫӑ вӑл терминал умӗнче такампа телефонпа калаҫса укҫа куҫарнине асӑрханӑ. Ҫапла ун патне пырса ултавҫӑсем пирки ӑнлантарнӑ.
Ултавҫӑсем анлӑ сарӑлнӑ схемӑпах усӑ курнӑ: кинемейӗн счетне такамсем хапсӑнаҫҫӗ, укҫана хӑрушсӑр счет ҫине куҫармалла-мӗн. Кинемей вӗсене ӗненсе терминал патне пынӑ та.
Ку тӗслӗх тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Тӑвай районӗнче пурӑнакан 87 арҫын патне палламан ҫынсем темиҫе хут та шӑнкӑравласа счечӗ ҫинчи укҫи-тенкине «хӑрушсӑр счет» ҫине куҫарма ыйтнӑ. Ҫапла пӗр эрне тапӑннӑ ӑна.
Ватӑскер укҫана куҫарас тесе 3 ҫыхӑну салонне терминалпа усӑ курма килнӗ. Виҫҫӗшӗнче те унта ӗҫлекенсем ӑна ултавҫӑсем пирки асӑрхаттарнӑ – ку итлемен. Арҫын кайран Канашри ҫыхӑну салонне ҫитнӗ. Терминал патӗнче тӑпӑртатса тӑраканскере салон ӗҫченӗ пулӑшма пынӑ. Хайхискер ватӑ ҫын телефонпа мӗн калаҫнине итленӗ те лешсем ултавҫӑ пулнине тӳрех ӑнланнӑ, арҫынна вӗсем пирки ӑнлантарма тытӑннӑ. Тӑвай районӗн арҫынни каллех итлемен. Кун хыҫҫӑн салон ӗҫченӗ терминала сӳнтерсе хунӑ. Ҫапла вӑл ватӑ ҫынна ултавҫӑсен серепине лекесрен сыхланӑ.
Ҫак ҫыхӑну салонӗсен ӗҫченӗсене ШӖМӗн Канашри уйрӑмӗн тав хучӗпе чысланӑ.
Ӗнер республикӑра пӗрлехи информаци кунӗ иртнӗ. Районсенче киберхӑрушсӑрлӑх тата банк карттисемпе улталани пирки калаҫнӑ.
Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, пӗлтӗр Раҫҫейри кашни тӑваттӑмӗш преступлени ИТ-технологисем пулӑшнипе пурнӑҫланнӑ. 2022 ҫулта ҫӗршывра ҫынсене 91 миллиард тенкӗлӗх улталанӑ.
Кӑҫалхи статистика мӗнлерех? Чӑваш Енре кӑҫал 8 уйӑхра 2935 киберпреступлени пулнӑ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 28% ытларах. Кӑҫал республика ҫыннисене ултавҫӑсем 567,5 миллион тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ. Пӗлтӗр 331,1 миллион тенкӗ пулнӑ.
Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, ытларах 35-44 ҫулсенчи ҫынсем шар курнӑ. 45-54 ҫулсенчи ҫынсем те самаях ултав серепине лекнӗ.
Канаш районӗнче пурӑнакан 58 ҫулти арҫын «Газпрома» укҫа хывса пуйма ӗмӗтленнӗ. Анчах тупӑш мар, тӑкак курнӑ вӑл.
Ун патне мессенджерта ҫыру килнӗ: «Газпрома» укҫа хывса тупӑш тума пулать иккен. «Брокер Артур» ӑнлантарнӑ тӑрӑх, малтан пӗчӗк укҫа кӑна хывмалла имӗш. Анчах кайран Чӑваш Ен арҫыннине банка кайса кредит илме, «Газпрома» 9 миллион ытла тенкӗ хывма ӳкӗте кӗртнӗ. Анчах вӑл ҫак укҫана каялла кӑларайман.
Ку тӗслӗх тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Шупашкар администрацийӗнче ӗҫлекен ҫын, ертӳҫӗ, ултавҫӑсен серепине лексе пухса пынӑ 1,4 миллион тенкине куҫарса панӑ. Ҫак кунсенче вӑл полицирен пулӑшу ыйтнӑ.
Ун патне мессенджерта пӗлӗшӗ ҫырнӑ. Чӑннипе вара вӑл ултавҫӑ пулнӑ, пӗлӗшӗн аккаунтне «ҫӗмӗрнӗ». Хайхискер кӗҫех ун патне йӗрке хуралҫи шӑнкӑравласса пӗлтернӗ, вӑл мӗн каланине тума ыйтнӑ. Чӑнах та, кӑштахран хӑйӗнпе йӗрке хуралҫи тесе паллаштарнӑ арҫын шӑнкӑравланӑ. Ҫапла ертӳҫӗре ӗҫлекен хӗрарӑм 1,4 миллион тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ.
Шупашкарти ҫынсен мессенджерӗсене аферистсем «ҫӗмӗрнӗ» тӗслӗх нумайланнӑ. Кун пирки йӗрке хуралӗ пӗлтерет.
«Манӑн пӗлӗшшӗн сасӑла» текен каҫӑ килет те ҫын унта пусать. Кун хыҫҫӑ вӑл хӑйӗн мессенджерне кӗреймест, унпа аферист хуҫаланма тытӑнать.
67 ҫулти хӗрарӑм та ун патне пӗлӗшӗ ҫырать тесе шутланӑ. Лешӗ 50 пин тенкӗ кивҫен пама ыйтнӑ. Хӗрарӑм ним япӑххи пирки те шутламан, пӗлӗшне пулӑшма тесе 50 пин куҫарса панӑ. Чӑннипе вара ҫав ҫын ултавҫӑ пулнӑ. Вӑл пӗлӗшӗн мессенджерӗпе хуҫаланнӑ. Пӗлӗшӗ вара кӑшт маларах ача ӳкерчӗкӗшӗн сасӑлама ыйтса янӑ каҫӑ ҫине пуснӑ-мӗн.
+11.3 °C