Томас Файдер Люксембургра пурăнать. 40 çулти арçын пĕлтĕр Чăваш Ене килнĕччĕ. Унпа çавăн чухне паллашрăм. Тĕлĕнмелле çын вăл. Пин-пин çухрăма парăнтарса Чăваш Ене вăл чăваш чĕлхине вĕренме килнĕ. Томас ун чухне çитес çул «Хавал» уйлăха хутшăнассине, ун чухне манпа тепĕр хут курнăçассине пĕлтернĕччĕ. Сăмахне тытрĕ. Томаспа самай калаçрăмăр. Вырăслах пуплерĕмĕр унпа. Чăвашла лайахах çырать вăл, калаçкалать те. Анчах Люксембургра чăвашла никампа калаçма çук-мĕн. Практика çукки кăштах ура хурать.
Малалла...
Сӑмах-юмах хайхи «Ирӗклӗх» ятлӑ пӗрлӗх хастарӗсем Раҫҫей Федерацийӗ паракан паспортпа пӗрле чӑвашла вкладыш хушма сӗнни пирки пырать. Республикӑри онлайн мелӗпе тухакан МИХсенче ку хыпар анлӑ сарӑлчӗ, пуҫару пирки эпир те пӗлтернӗччӗ.
«На-связи» (чӑв. «Ҫыхӑнура») ятлӑ канашлура вара хӗрӳ тавлашу пуҫланнӑ. Утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче уҫнӑ темӑра паянхи кун тӗлне 20 страница таранах тӗрлӗ шухӑш ҫырса тултарнӑ.
Ĕçе, унта-кунта общество транспорчĕпе çÿретĕп. Чăннине калатăп, ку таранччен, Чăваш Енре Константин Иванов çулталăкĕ пулнине пĕлтернĕренпе çур çул иртсен те, чарăнусенче чăваш классикĕн вилĕмсĕр «Нарспи» поэмин йĕркисене çырнине курманччĕ. Тен, ку хамăн айăпăм, тен, çак илеме хам асăрхаман? Тунмастăп. Анчах темиçе кун каялла çак илеме асăрхасан чун чăнах та питĕ хĕпĕртерĕ.
«Ешĕл курăк хушшинче
Сап-сарă чечек ÿсет.
Аслă Силпи ялĕнче
Нарспи ятлă хĕр ÿсет.
Сӗм-сӗм вӑрман, сӗм вӑрман,
Мӗншӗн хытӑ шавлатӑн?
Мӗншӗн шай-шай шӑхӑрса
Мӗскӗн чуна хӑрататӑн?
Ҫак «Нарспи» поэмӑран илнӗ йӗркесене эпир пурте пӗлетпӗр. Сӑмахсем те пирӗншӗн уҫӑм ӑнлануллӑ. Сӗм-сӗм хальхи ӑнланупа — тӗттӗм, вӗҫӗ-хӗррисӗр, аслӑ, никам пырса кӗмен. Сӗм тӗттӗм — питӗ тӗттӗм, йӗп чиксен те курман тӗттӗмлӗх пек хальхи ӑнланупа. Шухӑшласа пӑхар, мӗнле ӑнлануран пулса кайнӑ-ши «сӗм-сӗм»?
Ӗлӗк-авал пирӗн аслаттей-аслаппайсен рунӑллӑ ҫыру пулнӑ.
«Ю. Виноградов шухӑшӗ хыҫҫӑн кайсан аташса «чӑтлӑха» кӗме те пулать».
Г. Федотов («Хыпар», 78–70№. 2015, ҫу, 6. «Тӗрӗс ҫулпа пыратӑр!»)
А может не следует строить иллюзии о том, что по задумке Ю. Виноградова заблудились и забралась в дебри? Задумка эта вполне удалась: уже, после «узаконения» Орфографии-Химеры, ещё дальше забрались в дебри. В эти дебри чувашскую орфографию завели маститые филологи и в результате перестали пользоваться буквами «Ъ» и «Ё».
Çак ыйту тавра, тĕрĕссипе, чăваш чĕлхин пуласлăхĕшĕн пăшăрханакан чылай çын калаçать. Мана мĕн хĕтĕртрĕ-ха паян çак статьяна çырма? Çак кунсенче общество транспортĕнче пĕлĕшĕме, пĕр ялта выляса ÿснĕскере, куртăм. Çав хĕр мана асăрхасан пырса калаçма тытăнчĕ. Малтанах аптăрарăм. Мĕншĕн тетĕр-и? Шалт тĕлĕннипе çăвартан сăмах та йĕркеллĕ тухмарĕ. Пике манпа вырăсла кăна пуплерĕ. Кирлĕ чарăнăва çитичченех мĕнле пулмаллине пĕлмерĕм. Ара, манăн чăвашпа чăвашлах калаçас килет вĕт.
Ку ыйту ахальтен çуралмарĕ-ха ман. Чăваш наци конгресĕн сайтĕнче Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ вĕрентекенĕ, ЧНКн вĕренӳпе ăслăлăх комитечĕн пайташĕ Геронтий Никифоров «Чăваш чĕлхин пуласлăхĕ мĕнле-ши?» статья пичетленĕ. Унта вăл тăван чĕлхемĕр пирки пăшăрханса çырать.
Чăваш чĕлхине ЮНЕСКО пĕтекен чĕлхесен шутне кĕртни паянхи кун вăрттăнлăх мар ĕнтĕ. Темиçе çул каялла ун пек хыпара тĕнче тетелĕнчи шырав тытăмĕсенчен пĕринче акăлчанла кăсăклансан кăна (хамшăн ют чĕлхепе шыраса пулăшаканни пĕр вăхăтра Шупашкар район хаçачĕн редакторĕнче ĕçленĕ Борис Чиндыков пулнăччĕ) ЮНЕСКО сайтĕнче кăна тупайнăччĕ.
Ҫапларах каланӑ тет паян Путин халӑхсен хутшӑнӑвӗсемпе вырӑс чӗлхи канашӗсен ларӑвӗнче.
Вӗсен унта хӑтлӑ Кремӗлӗнче ҫапла шухӑшлаҫҫӗ пуль те, анчах пурнӑҫӗ пачах урӑххине кӑтартса панине чухламаҫҫӗ-ши вара?
Хисеплӗ Путин?
- шкулсенче чӑваш чӗлхине тата вырӑс чӗлхине мӗн чухлӗ вӗрентнине пӗлетӗр-и?
- ППЭ чӑвашла хӑҫан тытма пуҫлӗҫ?
- техника-компьютер таврашӗпе чӑвашла усӑ курас тесен мӗн тери чакаланма тивнине пӗлетӗр-и?
- телекурав кунӗн ҫӗрӗн чӑвашла тата вырӑсла мӗн чухлӗ ҫынсен пуҫӗсене минретнине танлаштарнӑ-и?
Чĕрĕп тата çĕлен тĕлĕшпе ĕлĕкхи анекдот пур: иккĕшне пĕтĕçтерсен икĕ метр тăршшĕ йĕплĕ пралук пулать амитке. Чăваш орфографи комиссине йĕркеленĕ чухне каланă шухăшсем çак анекдота аса илтерчĕç. Компромисс, консенсус тупмалла имĕш.
Мĕнле ăнланмалла кăна? Хире-хирĕçлĕ шухăшсене еплерех пĕтĕçтерме пулать?
Консенсус тупас тесе, калăпăр, "çĕршыв" сăмаха епле çырассине кун сиктерсе улăштарса пымалла-и: мăшăрлă кунсенче (02, 04, 06, 08,.
Чӑваш халӑх сайчӗ тахҫанах саспаллисен коxĕ тӗлӗшӗпе кирилл пайне куҫса. Сӑлтавне эпир кириллӗ шрифтсем нумайланса пынипе ҫыхӑнтарсаччӗ. Енчен те сирӗн компьютерта унашкал шрифтсем ҫук пулсан эсир вӗсене уҫласа илме тата хӑвсамӑр компьютера вырнаҫтарма пултаратӑр.
Меллӗ пултӑр тесе шрифтсене эпир виҫӗ ушкӑна пайларӑмӑр: картлӑ (Serif), картсӑр (Sans) тата пӗрсарлакӑшли (Mono). Уҫласа илмелли каҫӑ статья вӗҫӗнче вырнаҫнӑ.
Cambria
Charis
Chunk Five Ex
Code2000
Doulos
Forum
Gentium Plus
Heuristica
Liberation Serif
Linux Libertine
Linux Libertine Capital
Linux Libertine Display
Linux Libertine Slanted
Marta
Merriweather
Museo Cyr
MS Mincho
Noto Serif
Palatino Linotype
PT Serif
PT Serif Caption
Roboto Slab
Sreda
Tempora
TeX Gyre Bonum
TeX Gyre Pagella
TeX Gyre Schola
TeX Gyre Termes
Times New Roman
Tinos
Andika
Arial
Arimo
Bravo
Calibri
DejaVu Sans
DejaVu Sans Condensed
Didact Gothic
Engine
Fira Sans
Fira Sans Heavy
Fira Sans Light
Lato
Lato Hairline
Liberation Sans
Microsoft Sans Serif
ModernH
Movari Grotesque Black
MS Gothic
Museo Sans Cyr
Neris
Noto Sans
Okolaks
Open Sans
Open Sans Condensed
Pfemig
Play
PT Sans
PT Sans Caption
PT Sans Narrow
Resagokv
Roboto
Roboto Condensed
Solomon Sans
Tex Gyre Adventor
Tex Gyre Heros
Tex Gyre Heros Cn
Ubuntu
Ubuntu Condensed
VV Din Display Pro
VV Din Text Cond
VV Din Text Comp Pro
VV Din Text Pro
VV Museo Sans
WeblySleek UI
Xolonium
Consola Mono
Cousine
NotCourier Sans
PT Mono
TeX Gyre Cursor
Ubuntu Mono
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (03.11.2025 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 761 - 763 мм, 2 - 4 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 2-4 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
Люксембургра пурăнакан Томас Файдер чăваш чĕлхине вĕренет
Паспортри чӑвашла вкладыш хула ҫыннисен сехрине хӑпартнӑ
Две стороны одной медали: хытӑлӑх палли «ъ» тата ҫемҫелӗх палли «ь»
9 класс чăвашла вĕреннĕ ача чăвашла пĕлет-и?
Орфографи "фронтĕнче" улшăнусем çук
+5.3 °C