Патӑрьел тӑрӑхӗнчи Аслӑ Арапуҫӗнче «Ял хапхи» стела уҫнӑ.
Ӑна вырӑнтисем нимелле туса лартнӑ тесен те йӑнӑш мар.
Стелӑна уҫма Патӑрьел округӗн пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов тата муниципалитетӑн Первомайскинчи пайӗн ертӳҫи Анатолий Сорокин, Аслӑ Арапуҫ ялӗнчи чиркӳ настоятелӗ Сергий атте тата ытти хӑна пырса ҫитнӗ.
Телеграмри «Пуринчен малтан. Ҫывӑрса юлмасан» каналта хыпарланӑ тӑрӑх, Рудольф Селиванов стелӑна тӑвас ӗҫе никӗсӗнчен пуҫласа вӗҫне ҫитиччен йӗркелесе пынисене тата ҫав ӗҫе хастар хутшӑннӑ ял халӑхне тав тунӑ.
Пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев ҫынсен ыйӑвӗсене тӳрӗ эфирта хуравланӑ чухне Элӗк районӗнчи пӗр хӗрарӑм Мӑн Этмен плотини ишӗлме пуҫлани, «Испухан — Мӑн Ямаш» ҫул япӑхни пирки пӗлтернӗ.
Олег Николаев ҫирӗплетсе панӑ тӑрӑх, сметӑпа проект докуменчӗсене хатӗрлесе ҫитернӗ. Республика ертӳҫи ӗнентернӗ тӑрӑх, плотинӑна кӑҫал, ҫула ҫитес ҫул юсама палӑртнӑ.
Плотинӑсене тӗрӗслес ӗҫе республикӑра 2020 ҫултах пуҫланӑ-мӗн. Нумайӑшӗн хуҫи ҫук. Халӗ ҫав кӑлтӑка пӗтерессипе ҫине тӑраҫҫӗ.
1755 ҫулта Кӑнтӑр Уралта чӑваш хресченӗсене персе вӗлернӗ. Ку пулӑм пирки эсир те, ман пекех пӗлмен пулӗ? Вӗсем пурте Максим, Иван тата Кӗҫӗн Иван Мосоловсен тимӗр шӑрантаракан савутра вӑй хунӑ пулнӑ.
Ку пулӑм пирки эп хам «Ленӑ шывӗ ҫинчи рабочисен пӑлхавӗнче пулнӑ пирӗн янташсем» статьяпа паллашнӑ чухне асӑрхарӑм. Лена юханшывӗ ҫинчи пӑлхав пирки чӑваш энциклопедийӗнче мӗн те пулин ҫук-ши тесе шыраса кӗтӗм те хайхи ҫак пулӑм пирки пӗлтӗм.
Ӗҫ-пуҫ 1752 ҫулта пуҫланнӑ. Мосоловсен савутӗнче тимӗр шӑрантарас ӗҫпе аппаланма Ҫӗрпӳпе Сӗве уесӗнчи 166 чӑваш тара кӗнӗ. Вӗсене тӳрех 7 тенкӗ аванс тыттарнӑ, ҫулталӑкра 18 тенкӗ тӳлеме пулнӑ (авансӗ те унта кӗнӗ). Ӗҫленӗ-ӗҫленӗ пирӗн асаттесем... Ҫулталӑк ҫапла иртнӗ. Хайхи киле таврӑнас тенӗ те — савут хуҫисем ямаҫҫӗ иккен. Укҫине те тӳлемеҫҫӗ. Тепӗр май каласан вӗсене чура шайӗнчех тытнӑ пулас. Ҫапла май 1755 ҫулталӑк пуҫламӑшӗ тӗлне савут хуҫисем чӑвашсене 1749 тенкӗ парӑма кӗнӗ.
Вӑрнар районӗнчи Пӑртас ялӗнче ачасем урамра конькипе ярӑнаҫҫӗ. Ҫавна видео ӳкерсе илсе халӑх тетелӗнчи ушкӑнсенче лартса тухнӑ.
Чӑн та, пӗр енчен, ачасем урамра, уҫӑ сывлӑшра уҫӑлса ҫӳренӗшӗн, савӑнмалла. Анчах, тепӗр енчен, урам каток пулса ларни ятарлӑ организацисем ҫав ҫула епле тытса тӑнине кӑтартса парать.
Сывлӑш температури улшӑнса тӑнӑ чухне ҫул-йӗр пӑрланса ларать-ха, анчах урамри ҫула яваплисем хӑйӑр-тӑвар тавраш пӗртте сапмаҫҫӗ-ши? Пӑрланса ларнӑ ҫулпа утса иртме те, транспорта ҫӳреме те хӑрушӑ.
«Врач офисӗнче шыв та ҫук, тухтӑр та ҫук» — тесе эпир Улатӑр районӗнчи Киря поселокӗнчи врач офисӗнчи лару-тӑру пирки «Ҫыхӑнура» форум пӗлтерни тӑрӑх ӗнер ирпе хыпарланӑччӗ.
Паян, кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, ирхи 8 сехетре республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче асӑннӑ офис ҫынсене ҫак эрнери ытлари кун (кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче) йышӑнма тытӑнни ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ.
Тухтӑр ҫуртне пынисем офис пирки хавхаланса та ҫунатланса (халӑхра ун пеккине «вӗҫсе каясла» теҫҫӗ) каласа кӑтартнӑ. Сӑмахран, Киря посёлокӗнче пурӑнакан Валентина А, Людмила М. питӗ савӑннӑ. Вӗсем врач офисне ырласа пӗтереймеҫҫӗ.
Офисра врач тата профедура кабинечӗсем, 3 койко-вырӑнлӑх кӑнтӑрлахи стационар пур иккен. Тухтӑр ҫуртне интернетпа ҫыхӑнтарнӑран вырӑнтисем ансӑр специалистсемпе е республика пульницисенчи врачсемпе канашласа илме пултараҫҫӗ.
Шӑмӑршӑ районӗнчи Пуянкассинче Сурхури ирттерме шухӑш тытнӑ. Пуҫаруҫисем — вырӑнти культура ҫуртӗнче ӗҫлекенсем.
Авалхи йӑла-йӗркене пӑрахӑҫлас мар шухӑшпа ҫавсем тумланса ял тӑрӑх килтен-киле ҫӳренӗ. Ҫынсене савӑк кӑмӑ-туйӑм кӳрес тӗллевпе юрласа та кӑтартнӑ, ташласа та.
Ял ҫыннисем хӑйсене ҫапла сума сунӑшӑн, авалхи йӑла-йӗркене упраса хӑварас мар тесе тӑрӑшнӑшӑн маттур хӑварма тӑрӑшнӑшӑн тав тунӑ.
«Раштав ҫитсен ӗлӗк-авалтанпах Ҫветке чупнӑ. Килрен-киле ҫӳресе уявпа саламланӑ. Ырӑ йӑлана манӑҫтарас килмест», — тенӗ вырӑнти маттурсем.
Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсенче ҫураки валли вӑрлӑх хатӗрлесси малалла пырать. Раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗ тӗлне илсен, ял хуҫалӑх предпрятийӗсемпе фермер хуҫалӑхӗсенче пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 49 пин тонна хурса хӑварнӑ, ку вӑл — кирлин 102 проценчӗ.
Тӗрӗсленӗ вӑрлӑхран 34,6 пин тонни кондицие ларнӑ, е 71 проценчӗ.
Ҫӗмӗрле районӗнче мӗнпур вӑрлӑх кондицие ларнӑ, Ҫӗрпӳ районӗнче — 98 процент, Красноармейски тата Хӗрлӗ Чутай районӗсенче — 91-шер процент.
Вӑрнар районӗнчи пӗр ялти ҫемьере велоплуг шухӑшласа кӑларнӑ.
Тавҫӑруллӑ ҫынсем Мачамӑш ялӗнче пурӑнаҫҫӗ. Георгий тата Николай Порфирьевсем ҫӗрулми купалама ал айӗнчи материалсенчен велоплуг ӑсталанӑ.
Асӑннӑ хатӗр епле ӗҫленине курнисем хакланӑ тӑрӑх, вӑл заводра туса кӑларнинчен нимпе те кая мар. Велополуг касӑсене хитре туса пырать, ҫӗрулмине лайӑх купалать.
Килте усӑ курма юрӑхсӑр велосипед пулсан ӑна ним мар касса вакласа хӑвӑра кирлӗ пек шӑратса хурса велоплуг ӑсталама пулать. Ан ӳркен кӑна!
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Туктамӑш ҫыннисем ялта шыв ҫуккишӗн пӑшӑрханаҫҫӗ. Вырӑнтисем шыв кӗртмешкӗн 2020 ҫулта укҫа пуҫтарнӑ, анчах паянхи кун та шыв кӗртмен. Ҫакӑн пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев «Рекорд» радио журналисчӗн тата тата радио итлекенсен ыйтӑвӗсене хуравланӑ чухне палӑртса хӑварнӑ.
Регион ертӳҫи пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал 857 объекта хута ямашкӑн укҫа-тенкӗ пӑхса хунӑ. «Кашни яла шывпа тивӗҫтерме тӑрӑшӑпӑр, анчах пӗр вӑхӑтра тумалли ӗҫ мар ку», — тенӗ Олег Алексеевич.
Калаҫура тӗрлӗ ыйтӑва хускатнӑ. Чылайӑшне хаксем ӳсни кулянтарать. Олег Алексеевич каланӑ тӑрӑх, юлашки вӑхӑтра хаксем чакма тытӑннӑ. Стройматериалсен хакӗ 20 процент чакнӑ-мӗн.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев ҫынсене хӑйсен ыйтӑвӗсемпе йышӑннӑ. Унта хула ҫыннисем те, ялта пурӑнакансем те пынӑ.
Муркаш районӗнчи Ҫармӑҫкассинче пурӑнакан Виталий Хлебников, ялта шыв ҫук тесе республика ертӳҫи патне ҫитнӗ. Ҫак нуша ялти 101 хуҫалӑха, вӗсенче 215 ҫын пурӑнать-мӗн, пырса тивнине пӗлтернӗ вырӑнти хастар.
Шыв башнине тӗпрен юсама проектпа смета документацине йӗркеленӗ иккен-ха, анчах экспертсем ӑна хальлӗхе ырласа ӗлкӗреймен.
«Проект экспертиза витӗр тухсан ӗҫе малалла тӑсӑпӑр», — шантарнӑ республика ертӳҫи.
+20.3 °C