Электронлă вулавăш

Шыв хăй çулне тупать, теççĕ. Сăмахĕ ку питĕ тĕрĕс-ха. Анчах...

Виçĕмçул пирĕн ялта тĕлĕнмелле патăрмах пулса иртрĕ. Йăлтах шыв пирки. Ун пеккипе чи ваттисем те астăваймаççĕ.

Пĕр ирхине, кĕтӳ хăваласан, çынсем ĕçе тухса кайсан, пирĕн ялăн аслă урамне урăм-сурăм машина ушкăнĕ килсе тулчĕ. Правлени умне пырса чарăннă агрегатсем хушшинче мĕнли кăна çук-тăр! Вĕсен ячĕсене те лайăххăн пĕлсе çитереймĕн. Тăпра пăраламалли хурçă каскăчлă пăрасем. Прицеплă грузовиксем çине тиенĕ шыв пăрăхĕсем. Вĕсене заводран тин çеç шăратса кăларнă тейĕн, çуллахи хĕвел питĕнче симĕссĕн те кăваккăн çуталса выртаççĕ. Тата темĕнле çӳллĕ тимĕр пусмасем пур. Тăватă кĕтеслĕскерсем. Кайрантарах пĕлтĕмĕр: унашкал пусма ячĕ вырăсла «буровая вышка» пулать иккен.

— Ăçта председатель? — хаяррăн ыйтрĕ лутрарах та тапчам арçын. Хăй, хулпуççи урлă офицер сумки çакса янăскер, темĕнле пысăк çар пуçĕ пек курăнать.

Хаяр çын умне колхоз агрономĕ, вăлах колхоз председателĕн заместителĕ, Василий Лукич Самарин хăюсăррăн тухса тăчĕ.

— Председатель Шупашкара кайнă-ха, — терĕ вăл тем айăпа кĕнĕн. — Паян таврăнмалла. Каçарăр та, эсир кам пулатăр?

Малалла

Шыв юхать, шыв юхать,

сивĕ шыв.

Тутлă вăл, тăрă вăл,

эс астив.

Тем çинчен калаçать

кунĕпе.

Сар хĕвелĕ вылять

шевлипе.

Тем çинчен калаçать

ир те каç.

Эс нихçан ан шăплан,

эс калаç.

Илтĕп эп шавунта

тус çинчен.

Тен, çӳрет ман пекех

пĕр-пĕччен.

Тен, вăл маннă мана

тахçанах?

Тен, кĕтни те ăна

кăлăхах?

Урăххишĕн çунать пуль

чĕри?

Пурпĕрех калаçсам,

юрĕ-и?

Шыв юхать, шыв юхать,

Сивĕ шыв.

Ман куççуль те çапла

сивĕ-ши?

Çук, анать вăл пите

çунтарса.

Калаçсамччĕ манпа.

Пул таса.

Ку ĕç тахçанах, çĕр çинче пурнăç пуçланнă чухнех пулса иртнĕ тет. Ун чухне шывпа çулăм туслă пурăннă тет. Çĕр çинче этем пурăнма пуçлать, хăйне валли кил-çурт çавăрать, çурт çĕклет, выльăх-чĕрлĕх валли хуралтă янтăлать. Çемйине тăрантарма шывпа усă курать. Шыв хăй этеме кирлĕ пулнăшăн хĕпĕртерĕ тет. Пăх та кур: апатне пĕçерме вут кирлĕ иккен, çулăмсăр ĕç каймасть. Çулăм та çĕнĕ ĕç тупăннăшăн савăнчĕ. Кун хыççăн кун, çĕр хыççăн çĕр, хĕл те çывхарать, сивĕтнĕçемĕн сивĕтет. Этем пӳртне ăшăтма вут-çулăм кирлĕ иккен. Пĕррехинче шывпа çулăм тĕл пулчĕç тет. Пĕр-пĕрне сывлăх суннă хыççăн кашниех хăй пирки каласа пама пуçларĕ тет. Сăмах хыççăн сăмах, этемпе еплерех килĕштерсе пурăнни çинчен те каласа параççĕ.

— Этем мана юратать, — мухтанать тет шыв.

— Çук, мана, — тет çулăм.

— Вăл мансăр пурăнаймасть! — çирĕплетет шыв.

— Мансăр пушшех те! — парăнмасть çулăм.

Тахçанхи туссем хирĕçсех кайрĕç тет. Тарăхнипе вут-çулăм чашкăрма, шыв çине тапăнма пуçларĕ. Шыв мĕн пур вăйне пухрĕ те çулăма сӳнтерсе те лартрĕ тет. Шыв çулăма çĕнтерчĕ. Шăпах çавăнтанпа çулăма шыв сапса сӳнтереççĕ, мĕншĕн тесен вут-çулăм хăйне тахçан шыв çĕнтернине аса илет те — тӳрех таçта кайса пытанать.

Юр шывĕ сăрхăнсах пĕтмен чухне

Çурхи çилсен сип-сивĕ пăр йĕппи

Тирет халва пек хăлтă çĕр ӳтне, —

Çавна сире эс систерейĕп-и?

Çуллахи каç, çил майăн ӳпĕнсе,

Пулса çитейнĕ сĕлĕ шерепи

Калать çинçе те хӳхĕм тӳттĕлсем, —

Çавна сире эп илттерейĕп-и?

Ирпе тăп-тăрă сулхăн пĕвере

Кĕрхи хурсен — пĕрин те тепĕрин —

Раснах салху кикакĕ чĕтĕрет, —

Çавна сире эп систерейĕп-и?

Хĕлле — пасарнă ут куç хăрпăкĕ,

Çулти ут тулхăравĕ — пире пит

Астутарать пур чун та пĕр пек, —

Çавна сире эп систерейĕп-и?..

1926. Сиктĕрме