Ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче Чӑваш халӑх артистне, хор дирижёрне, педагога, Анатолий Фишера, чысланӑ.
Хора 50 ҫул ытла ертсе пынӑ ҫав ҫын тӗп хормейстер ӗҫне пӑрахнӑ, тивӗҫлӗ канӑва кайнӑ.
Анатолий Фишера театр директорӗ Валерий Клементьев учрежденин Хисеп грамотипе чысланӑ, ӗҫе чуна парса пурнӑҫланӑшӑн тав тунӑ.
Анатолий Фишер Ижевскра 1938 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Мускаври музыкӑпа педагогика училищинче тата Мускаври П.И. Чайковский ячӗллӗ патшалӑх консерваторийӗнче вӗреннӗ. Пиллӗкмӗш курса ҫитсен Мускав облаҫӗнчи Электросталь хулинче халӑх опера театрӗнче хормейстерта ӗҫлеме тытӑннӑ. 1963-1969 ҫулсенче Бурят Республикинчи Г.Ц. Цыдынжапов ячӗллӗ оперӑпа балет театрӗнче тӑрӑшнӑ. 1969 ҫулта ӑна Шупашкара, Чӑваш музыка театрне тӗп хормейстера чӗнсе илнӗ.
Педагог пулса вӑл Улан-Удэри Хӗвелтухӑҫ-Ҫӗпӗр культура институтӗнче, каярах И.Я. Яколвев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче тӑрӑшнӑ.
Юрату мӗн патне илсе ҫитерет? Ӑна пула укҫасӑр кӑна мар, акцисемсер те тӑрса юлма пулать.
ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта пурӑнакан 52 ҫулти арҫын Мускав хӗрарӑмӗпе кӑрлач уйӑхӗнче паллашнӑ. Арҫын каланӑ тӑрӑх, вӗсем пӗр-пӗрне питӗ шаннӑ. Вӑл хӗрарӑма пӗрре мар кивҫен панӑ.
Арҫын пӗтӗмпе ӑна 1 миллион та 300 пин тенкӗ ытла куҫарса панӑ. Кун валли вӑл пысӑк предприятири акцисене те сутнӑ. Хӗрарӑм Шупашкара таврӑнсан парӑма татма шантарнӑ. Анчах кӗҫех вӑл телефона тытма пӑрахнӑ. Ҫапла арҫын шӑнман пӑр ҫинче ларса юлнӑ.
Ҫӗршывӑн тӗп хулинче, Мускавра, «Открой красивую Чувашию» (чӑв. Хитре Чӑваш Енпе паллаш) билбордсене курма пулать.
«Советская Чувашия» хаҫат Инстаграмра пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ МИХ Мускав хулин туризм енӗпе ӗҫлекен комитечӗпе ҫыхӑннӑ. Унтисем хыпарланӑ тӑрӑх, видеоэкранлӑ реклама щичӗсене виҫӗ теҫетке штук вырнаҫтарнӑ. Билборд виҫи — 3×6 м. Мускав урамӗсенче вӗсем ҫу вӗҫлениччен пулӗҫ.
Реклама щичӗ ҫинчи хӗр Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнчен вӗренсе тухнӑ, халӗ Оперӑпа балет театрӗнче ӗҫлекен Анна Данилова иккен.
Хӗр ҫинчи тум Григорий Хирбюн «Нарспи» оперинчен. Аннӑна ҫав тумпа пӗррехинче Хула кунӗнче пӗр фотограф ӳкерсе илнӗ. Кайран ҫав ӳкерчӗксене тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче вырнаҫтарнӑ. Кайран ҫав тумлӑ сӑнӳкерчӗксене Аннӑран Туризма аталантарас енӗпе ӗҫлекен регионти агентствӑран ыйтса илнӗ. Хӗр мӗн пуррине ярса панӑ.
Мускаври билбордра хӑйӗн сӑнне вырнаҫтарнине пӗлсен Анна савӑннӑ.
«Чӑваш Ене юрататӑп, Шупашкара юрататӑп! Тӑван республикӑна кӑтартма питех те кӑмӑллӑ!» — пӗлтернӗ вӑл хаҫатҫӑсене.
Мускавра пурӑнакан 9 ҫулти Алиса Теплякова пирки юлашки вӑхӑтра чылай МИХ хыпарларӗ пулӗ. Вӑл Мускаври патшалӑх университетне кӗме экзамен тытнӑ. Ача психологи факультетӗнче вӗренесшӗн иккен.
Ачана ятарлӑ программӑпа ашшӗ-амӑшӗ килте вӗрентнӗ. Алиса шкул программине ӑша хывса ӗлкӗрнӗ, экзаменсене аван тытнӑ.
Пултаруллӑ ачан кукашшӗпе кукамӑшӗ — Вера Ивановнӑпа Аркадий Евсеевич Миневичсем — Шупашкарта 40 ҫул ытла пурӑнаҫҫӗ иккен. Вӗсем кунта аслӑ шкултан вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн направленипе килсе ҫитнӗ. Чӑваш Енре мӑшӑрӑн икӗ хӗр: Жанна тата Наталия (Алиса Теплякован амӑшӗ) — ҫуралнӑ. Наташа та пӗчӗкренех ӑслӑ пулнӑ иккен. Вӑл механикӑпа математика факультететӗнчен вӗренсе тухнӑ, Финанс университетӗнчи магистратурӑра пӗлӳ илнӗ. Маларах банкра ӗҫленӗ.
Наташа пулас мӑшӑрӗпе Женьӑпа 2011 ҫулта паллашнӑ. Паян вӗсем 7 ача ӳстереҫҫӗ. Женя Мускаври патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Ҫамрӑк мӑшӑр пӗр вӑхӑтра та Китайра та пурӑннӑ.
Электропуйӑс Канаша чип-чиперех ҫитсе чарӑннӑ. Тепӗр кун ирхине пӑхаҫҫӗ – вакуна такам ӳкерсе пӗтернӗ. Ҫӗрле вандал пуйӑса ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ.
Анчах пуйӑс – альбом мар вӗт. Ӳкерчӗксене пула вӑл юрӑхсӑра тухнӑ. Ҫав ҫамрӑка часах тупнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Пуйӑс ҫине ӳкернӗ каччӑ 26 ҫулта, Мускавра пурӑнать. Ҫав кун вӑл Канашра пулнӑ. Ҫур ҫӗр иртни 2 сехетре вӑл никам та ҫук чухне аэрозоль баллонсемпе усӑ курса вакун ҫине ӳкернӗ.
Каччӑ тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда пӑхса тухма ярса панӑ. Куншӑн 3 уйӑхлӑха арестлеме те пултараҫҫӗ.
Чӑваш Енре пурӑнакансенчен пӗр пайӗ республика тулашӗнче ӗҫлени вӑрттӑнлӑх мар ӗнтӗ. Ҫакӑн сӑлтавӗ темиҫе те. Пӗрремӗшӗнчен, ялсенче ӗҫ тупма йывӑр, иккӗмӗшӗнчен, пур ӗҫ вырӑнӗсенчи шалу шайӗ тивӗҫтермест.
Официаллӑ статистикӑна ӗненсен, кӑҫал ҫулталӑк пуҫланнӑранпа (цифрӑсене утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗ тӗлне илсе кӑтартнӑ) республика тулашне 643 ҫын ӗҫе вырнаҫнӑ, ҫав шутра 220 ҫынна Шупашкарти ӗҫлӗх центрӗ урлӑ республика тулашне ӗҫе вырнаҫтарнӑ.
Ют регионсенче ҫынсене ытларах чухне сезон вӑхӑтӗнче е вӑхӑтлӑха, ҫавӑн пекех вахта мелӗпе ӗҫ сӗнеҫҫӗ.
Чылай организаци Мускавпа Мускав облаҫӗнче, Тутарстанра, Чулхулара тата Мордва Республикинче вырнаҫнӑ.
Ҫулталӑк вӗҫлениччен вӑхӑтлӑх ӗҫе тата тепӗр 472 вырнаҫтармалла.
28 ҫулти Мускав каччи Улатӑрти мӑнастирсенчен пӗрне ӗҫлеме тесе килнӗ. Ҫула пӗччен тухман, Самар хулинчи тусӗпе. Юлташӗ Мускав арҫыннинчен вӑхӑтлӑха телефон ыйтса илнӗ, инвестици хывса укҫа ӗҫлесе илес кӑмӑллине пӗлтернӗ, Мускаври ҫамрӑк арҫыннӑн сӑнӳкерчӗкне те ыйтнӑ. Кайран Самар этемми «симкӑсене» ылмаштарма сӗннӗ. Кӑштахран хайхискер мӑнастиртен тухса кайнӑ.
Ырӑ маррине сиснӗ Мускав арҫынни полицие кайнӑ. Унччен вӑл хӑйӗн банк карттисемпе усӑ курмалла мар туса хунӑ-ха.
Самар арҫыннине йӗрке хуралҫисем Улатӑрти хӑна ҫурчӗсенчен пӗринче тытса чарнӑ. Вӑл 9 пин тенкӗлӗх 2 кредит илме, тусӗн банк картти ҫинчен 2 пин тенкӗ илсе ӗлкӗрнӗ.
Вӑрӑ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Чӑваш Енӗн Кӗнеке издательствинче хӑш-пӗр кӗнекене Мускав укҫипе кӑларӗҫ. Федераци субсидине «пурнӑҫӑн вулакан сӑнарне» ҫутатса паракан литературӑна кун ҫути кӑтартма уйӑраҫҫӗ. Тепӗр майлӑ каласан, укҫа-тенке вулав культурине халӑхра сарма, халӑхсен хӑйне евӗрлӗхне упраса хӑварма параҫҫӗ.
Федераци укҫипе Раҫсей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ художникӗн Праски Виттин «Молитва в цвете» кӗнеке-альбомне, Владимир Степановӑн «Великие битвы наших предков» ӑслӑлӑхпа популярлӑ очеркӗсене, Юрий Ювенальевпа Сергей Ювенальевӑн «Музыкальное искусство и народная скульптура суваро-булгар – предков чувашей» кӗнеке-альбомне, Владимир Алмантайӑн «Суваро-булгарские имена и их значение» тӗпчевне пичетлӗҫ.
Чӑваш Енрен Мускава ӗҫлеме тухса кайнӑ ҫемье асӑннӑ тӑрӑхра вӑрманта пурӑнать.
Василий ятлӑ арҫын унта пурӑнма тытӑнни ултӑ ҫул ытла иккен. Малтан ҫемье хваттер тара илсе пурӑннӑ, кайран, аренда хакланса кайсан, вӑрмана тухса утнӑ. Унта арҫын ал айӗнчи хатӗр-хӗтӗртен (пӗренепе полиэтиленран) пӗчӗк хуралтӑ туса лартнӑ.
Василий ӗнентернӗ тӑрӑх, вӑл та, унӑн арӑмӗ те ӗҫлеҫҫӗ. Вӑрманти хуралтӑра хӗл каҫма уйрӑмах йывӑр иккен. Хӗлле ҫемье газ баллонӗпе ӑшӑнать. Ҫутӑ валли мӑшӑр генераторпа усӑ курать. Апатланма ҫурма фабрикат туянаҫҫӗ: пельмен, хутаҫри яшка, котлет. Шыв ӑсма тата ҫӑвӑнма юханшыв хӗрне анаҫҫӗ. Вӑл ҫуртран 1 километрта вырнаҫнӑ.
Чӑваш Енрен мӗншӗн тухса кайнӑ тесе кӑсӑклансан Василий: «Унта нимӗнле ӗҫ те ҫук. Пачах та», — тесе хуравланӑ.
Республикӑн патшалӑх истори архивӗн сайтӗнче Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченне Эрнст Мокеева халалласа страница хатӗрленӗ.
Мускавра пурӑнакан, Канашра 1936 ҫулта ҫуралнӑ пултаруллӑ кинорежиссёр, литератор тата художник-график ҫӗртме уйӑхн 12-мӗшӗнче 85 ҫул тултарнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл чылай ҫул Чӑваш телекуравӗнче ӗҫленӗ. Мускава куҫса кайсан та Чӑваш Енпе ҫыхӑнӑва татман. Истори архивӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, тӑван тӑрӑха кашни килмессерен художество музейӗнче курав йӗркелет е пӗр-пӗр культура форумне хутшӑнать. Патшалӑх архивӗпе Эрнст Мокеев 2010 ҫултанпа туслӑ ҫыхӑну тытать.
+16.3 °C