Шупашкарта ачасене чӑваш чӗлхи вӗрентмелли курс уҫӑлӗ. Ку хыпара хулари шкулсенчен пӗринче чӑваш чӗлхи вӗрентекен Александр Степанов «Контактра» тӗнче тетелӗнче пӗлтернӗ.
Курса 1-мӗшпе 2-мӗш классенче тата 3-мӗшпе 4-мӗш классенче вӗренекен ачасем валли йӗркелеме палӑртнӑ. Уроксене чӗлхене пӗлменнисене чӗнеҫҫӗ. Чӑваш чӗлхине калаҫу мелӗпе йӗркелессине хыпарланӑ.
Заняти пӗчӗк ушкӑнсенче иртнӗ. Кашнинче — 5 ачаран ытла мар. Уроксене професси ӑсталӑхӗн тӗрлӗ конкурсӗнче темиҫе хутчен те ҫӗнтернӗ Ираида Матьянова (Телейпи) ирттерӗ.
Курса ҫырӑнас текенсене Александр Степанов е хӑйӗнпе, е Ираида Матьяновӑпа ҫыхӑнма сӗннӗ.
Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Вӗрентӳ институтӗнче «Современная языковая образовательная политика: реализация федерального государственного образовательного стандарта» (чӑв. Хальхи саманари чӗлхе политики: федерацин вӗрентӳ стандартне пурнӑҫа кӗртесси) халӑхсем хушшинчи семинар иртнӗ.
Унта Чӑваш Енри, Мари Элти, Тутарстанри, Удмурт Республикинчи, Ханты-Мансийск автономи округӗнчи – Юграри, Карелинчи, Хакас Республикинчи, Ямал-Ненецк автономи округӗнчи, Беларуҫри специалистсем тата Вӗрентӳри наци ыйтӑвӗсене тишкерекен ӑслӑлӑхпа тӗпчев центрӗн (Мускав хули) директорӗ Ольга Артеменко хутшӑннӑ.
Шупашкарти шкулсенчен пӗринче чӑваш чӗлхи учителӗнче ӗҫлекен Роза Мазикова пӗлтернӗ тӑрӑх, семинарта хулари чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем те тухса калаҫнӑ. Вӗсем тӑван чӗлхе валли федерацин вӗрентӳ стандартӗнче вырӑн хӗсӗкреххи пирки ҫивӗч сӑмах хускатнӑ.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче «Традиции и современность в национальном музыкальном фольклоре» (чӑв. Наци музыка фольклорӗн йӑли-йӗрки тата хальхи самана) темӑпа республика шайӗнчи семинар иртнӗ. Унта теори пӗлӗвне панипе пӗрлех практика занятийӗсем те пулнӑ. Семинара культурӑпа ӳнер сферин учрежденийӗсенче ӗҫлекен преподавательсене йыхравланӑ.
Чӑваш халӑх артистки, институтӑн доценчӗ Августа Уляндина, сӑмахран, «Халӑх юрри хальхи вӑхӑтра» уҫӑ лекци ирттернӗ. Чӑваш ташӑ культурин хӑйне евӗрлӗхӗ ҫинчен Чӑваш Енӗн тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Людмила Нянина каласа кӑтартнӑ.
Чӑваш Енре учительсен окладне ӳстерӗҫ. 1,5 хутран кая мар. Кун пирки Олег Николаев Элтепер иртнӗ эрнере Вӗрентекенсен кунне халалласа ирттернӗ савӑнӑҫлӑ мероприятире каланӑ.
Регион ертӳҫи пӗлтернӗ тӑрӑх, ялти шкулсенче ӗҫлекен ҫамрӑк специалистсене ҫитес ҫултан пӗр хутчен паракан тӳлевпе хавхалантарма тытӑнӗҫ.
Вӗрентекенсен республикӑри конкурсне йӗркеленӗ чухне методистсене, тьюторсене, сывлӑх енчен хавшак ачасене вӗрентекен педагогсене, ҫамрӑк педагогсене, учитель-дефектологсене тата чӑваш чӗлхипе литература учителӗсене уйрӑммӑн шута илӗҫ.
«Тата тепӗр хавхалантару — патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне 2 ачаран кая мар 100 баллӑх тытакан шкулсене 500-шер пин тенкӗ грант парӑпӑр, ҫавӑн пек суммӑллӑх тата тепӗр 3 грант чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентессипе уйрӑмах тухӑҫлӑ меслетсемпе усӑ куракан шкулсем валли пӑхса хӑварнӑ», — тенӗ Олег Николаев.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗҫлекен икӗ преподавателе тава тивӗҫлӗ ятсем пама йышӑннӑ.
Аслӑ шкулӑн пӗтӗмӗшле физика кафедрин профессорӗ, физикӑпа математика наукисен докторӗ Сергей Казаков «Чӑваш Республикин вӗрентӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» пулса тӑнӑ.
Электричество тата электрон аппаратсен кафедрин аслӑ преподавательне Юрий Зайцева «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ изобретаталӗ» ят пама йышӑннӑ.
Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗнче пулас йӗрке хуралҫисене вӗрентсе кӑларма тытӑнӗҫ.
«Правӑна сыхлас ӗҫ-хӗл» специальноҫпа икӗ ушкӑн вӗренме тытӑннӑ.
Колледжра пулас полицейскисене хатӗрлеме тытӑнма республикӑн Шалти ӗҫсен министерстви пулӑшнӑ.
Малтанласа пӗр ушкӑн кӑна йӗркелеме шухӑшланӑ. Анчах 25 ача вырӑнне 50 ҫамрӑк йӗрке хуралҫи пулма вӗренме кӑмӑл тунӑ. Ҫапла вара колледжра икӗ ушкӑн йӗркеленӗ.
11-мӗш класра вӗренекенсем патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗсене тытаҫҫӗ. Ҫу уйӑхӗн 26-27-мӗшӗсенче пулнӑ экзаменсен пӗтӗмлетӗвӗсем паллӑ.
100 балл пухакансем пулнӑ. Вӗсен йышӗнче – Патӑрьелти 1-мӗш шкулти Алдександра Иванова, Патӑрьел районӗнчи Турхан шкулӗнчи Полина Яковлева, Канаш районӗнчи Янкӑлчри Ольга Прохорова, Етӗрне районӗнчи Тури Ачакри Ирина Яковлева, Улатӑрти 6-мӗш гимназири Елена Уряднова, Ҫӗнӗ Шупашкарти 13-мӗш шкулти Карина Ибрагимова, Ҫӗнӗ Шупашкарти 18-мӗш лицейри Мария Пульхеровская, Ҫав лицейри Диляра Алимова, Шупашкарти 3-мӗш лицейри Илья Трифонов, Шупашкарти 44-мӗш лицейри Ирина Корюкина, Шупашкарти 2-мӗш лицейри Екатерина Ейкова.
Вырӑс литературипе Шупашкарти 5-мӗш гимназири София Алендеева 100 балл пухнӑ.
Пирӗн республикӑри предприяти-организацие ӗҫ профессиллӗ специалистсем питех те кирлӗ. Ҫакӑнта слесарьсене, ҫӗвӗҫсене, парикмахерсене тата поварсене асӑнмалла. Ӗҫпе тивӗҫтерекенсем ун пек кашни специальность пуҫне вӑтамран 600 ваканси сӗнеҫҫӗ.
Савутсенче сварщиксем ҫитменнипе аптӑраҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра ун пеккисем 250 ҫын кирлӗ. Республикӑн ӗҫлӗх служби ҫынсене сварщика вӗренме ярать. Професси пӗлӗвне Алла илмелли вӗрентӗве «WorldSkills» организацире йӗркеленӗ. Сварщиксем, сӑмахран, «Промтрактор» савута та кирлӗ. Ҫамрӑк специалистсене асӑннӑ савут хӑй те вӗрентсе хатӗрлет.
Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче «Патшалӑх тата гражданла обществӑн пӗрлешӗвӗсем чӑваш чӗлхине упраcа хӑварма пулӑшни» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ӗҫлерӗ. Ку мероприятие ирттерме Национальноҫсен енӗпе ӗҫлекен федераци агентстви укҫа-тенкӗ уйӑрса пулӑшнӑ.
Тӑван чӗлхемӗр пирки паян та питех те ҫивӗч калаҫу пулса иртнӗ. «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗн ӗҫ тӑвакан директорӗ, «Хавал» общество организацийӗн ертӳҫи Александр Блинов чӑваш чӗлхипе тепӗр 50 ҫултан мӗн пулӗ ыйту тавра шухӑшласа пӑхма сӗннӗ. Уйрӑм хастарсемпе общество организацийӗсем ҫеҫ тӑрӑшни сахал, патшалӑх пулӑшӑвӗ кирлӗ тесе шухӑшлать вӑл.
«Хавал» пӗрлешӗвӗн хастарӗ, Киев хулинче пурӑнакан Артем Федоринчик (вӑл филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ) ӳссе ҫитсен чӑваш чӗлхине вӗреннӗ. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, чӗлхе вӗрентӗвӗн меслечӗсем кивелнӗ, вӗсене ҫӗнетме вӑхӑт.
Сӑмах илнӗ ытти экспертӑн та тӑван чӗлхемӗршӗн чунӗ ыратни аван сисӗннӗ. Калӑпӑр, Вӗрентӳ институчӗн регион аталанӑвӗн центрӗн методисчӗ Елена Михайлова (Енькка) та чӑваш чӗлхишӗн пӑшӑрханса калаҫнӑ.
Чӑваш Енри пултарулӑх ушкӑнӗ руна алфавичӗллӗ видеролик хатӗрленӗ. Саспаллисене Каллиста Иванова художник ӳкернӗ, рунӑсене Чӑваш Республикин халӑх артистки Августа Уляндина вуланӑ.
Видео хатӗроессишӗн Владимир Иванов рунолог тата ролик авторӗ Елена Мещерина ӗҫленӗ. Видео-арт-инсталляцие Стас Каримов DVJ хатӗрленӗ.
Чӑвашинформ.рф пӗлтернӗ тӑрӑх, видео хатӗрлеме «Чӗрӗ чӗлхе» кӑларӑмсен ярӑмӗ хавхалантарнӑ. Унта республикӑн Элтеперӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Олег Николаев руна алфавитне вӗренет.
Видеороликӑн тата рунӑсене вӗрентекен кӑларӑмсен ярӑмӗн тӗллевӗ – республикӑра пурӑнакансене тӑван чӗлхене вӗрентессипе кӑсӑклантарасси.
Видеороликпа ҫак каҫӑпа https://www.youtube.com/watch?v=KdhrVoOBwCw вырнаҫтарнӑ.
+14.3 °C