Утӑ уйӑхӗн 5–12-мӗшӗсенче «Сӑр шуҫӑмӗ» кану базинче чӑваш чӗлхин «Хавал» уйлӑхӗ улттӑмӗш хут иртӗ. Унта хутшӑнакансем чӑваш чӗлхине вӗренӗҫ, халӑх культурипе, йӑли-йӗркипе паллашӗҫ.
Уроксене опытлӑ вӗрентекенсем ертсе пырӗҫ. 7–12 ҫулсенчи ачасем валли уйрӑм программа ӗҫлӗ. Ҫавӑн пекех наци тӗрри, чӑваш юрри, ташши тӗлӗшпе занятисем иртӗҫ. Спортпа туслисем футболла, волейболла вылӗҫ, шыва кӗрӗҫ. Ку кӑна мар. Чылай мероприяти иртӗ «Хавалта».
Уйлӑха тӳлевлӗ хутшӑнтараҫҫӗ. Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗччен тӳленисем йӗркелӳшӗн 500 тенкӗ ҫеҫ панӑ. Ҫӗртмен 25-мӗшӗччен ӗлкӗрнисем 700 тенкӗ тӳлӗҫ. Вырӑна ҫитсен ҫеҫ тӳлесен 1000 тенкӗ кӑларса хума тивӗ. Пурӑннӑшӑн, апатланнӑшӑн та тӳлемелле.
5 ҫул тултарман ачасем тӳлевсӗрех хутшӑнаҫҫӗ. 5–12 ҫулсенчисене вара 20 процент сахалрах тӳлеттереҫҫӗ.
«Хавал» пирки тӗплӗнрех тӗп йӗркелӳҫӗрен Александр Блиновран (Алпарух) ыйтса пӗлме пулать: 8(8352) 68-50-51.
Вӑрнар районӗнчи Чӑрӑшкас Хирлеп ялӗнче ҫамрӑксене чӑвашсен йӑли-йӗркипе паллаштарма тӑрӑшаҫҫӗ. Ялти клубра унпа ҫыхӑннӑ тӗрлӗ мероприяти йӗркелеҫҫӗ.
Унта ҫара кайма хатӗрленекенсем чӑвашсен ӗлӗкхи йӑли-йӗркипе паллашаҫҫӗ, салтак юррисене юрлама, ташлама вӗренеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех сцена ҫинче салтака ӑсатнине евӗрлесе кӑтартаҫҫӗ. Халӗ вӗсем районти Акатуя хутшӑнма хатӗрленеҫҫӗ.
Шел те, халӗ чылай йӑла-йӗрке ӗлӗкхинчен уйрӑлса тӑрать. Салтака та халӗ унчченхи пек ӑсатмаҫҫӗ. Ӗлӗк салтак ялти кашни ҫурта кӗрсе тухнӑ, ӑна шурӑ алшӑлли ҫакса янӑ. Мӗн чухлӗ нумайрах вӑл — ҫавӑн чулӗ ҫӑмӑлрах пулӗ салтакра. Юлашкинчен салтак килӗнче сӗтел хушшине пухӑннӑ. Вӑрнарсем халӗ те салтак ӑсатнӑ чухне салтак пӑтти пӗҫереҫҫӗ иккен. Ҫав кун тӗлне сӑра та вӗретеҫҫӗ.
Ӗлӗк салтак ҫула пуҫтарӑнсан килтен ҫурӑмпа тухнӑ. Ашшӗ-амӑшӗ, тӑванӗсем сӗтел хушшинче ларса юлнӑ. Ку — салтака кӗтсе илнине пӗлтернӗ. Салтак ялтан тухсан е каҫӑ урлӑ каҫсан тимӗр укҫасем пенӗ.
Сӑнсем (11)
Ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Пенза облаҫӗнчи Неверкино ялӗнче пӗтӗм тӗнчери чӑваш культурин III фестивалӗ иртнӗ. Ӑна вырӑнти чӑваш наци культурин автономийӗ йӗркеленӗ.
Фестивале наци йӑли-йӗркине сыхласа хӑварас, чӑвашсем пурӑнакан регионсемпе ытларах туслашас тӗллевпе ирттернӗ. Унта Патӑрьел районӗнчи Ҫӗньял ялӗнчи «Илем» фольклор ансамблӗ те хутшӑннӑ.
Пенза облаҫӗнче Неверкино районӗнче чӑвашсем нумаййӑн пурӑнаҫҫӗ. Пӗтӗмпе Пенза облаҫӗнче 7 пин яхӑн чӑваш тӗпленнӗ. Вӗсенчен 5 пинӗшӗ вара Неверкино тӑрӑхӗнче пурӑнать. Районти 10 ялта чӑвашсем кун кунлаҫҫӗ.
«Илем» фольклор ансамблӗ юрланине халӑх ӑшшӑн йышӑннӑ. Вӗсем чӑваш халӑх юррисене шӑрантарнӑ. Фестивале Самар, Саратов, Чӗмпӗр, тӑрӑхӗсенчен те килнӗ.
Малтанах Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ салтаксене асӑнса лартнӑ палӑк умне чечексем хунӑ.
Пенза чӑвашӗсем пирӗн ентешсемпе сывпуллашасшӑн та пулман. Уявра чӑваш композиторӗсен юррисем нумай янӑранӑ. Концерта «Илем» ушкӑн вӗҫленӗ. Чӑваш ташши вара урамра чылайччен лӑпланман.
Сӑнсем (56)
Чӑваш Ене кӗҫех Вилле Хаапасало актер килмелле-мӗн. Вӑл «Волга с Вилле Хаапасало за 30 дней» проектпа килӗ.
Кӑҫал ҫурла тата авӑн уйӑхӗсенче Атӑл пирки вунӑ сериллӗ проект старт илӗ. Вӑл финн телекуравӗ валли пулӗ.
Марат Никитин режиссер пӗлтернӗ тӑрӑх, Вилле Хаапасало актер Чӑваш Енре темиҫе кун пулӗ. Вӑл чӑвашсемпе тӗл пулӗ, вӗсем пулӑшнипе вырӑнти йӑла-йӗркепе паллашӗ.
Фильма авалхи чӑвашсен ӗҫӗ-хӗлӗ пирки ӳкерӗҫ. Ҫавӑн пекех унта республикӑри ҫамрӑксем пирки каласа кӑтартӗҫ.
Сӑмах май, Вилле Хаапасало — финн тата Раҫҫей актерӗ. Вӑл — РФ патшалӑх премийӗн лауреачӗ (2003). Ӑна ҫак ята литература тата ӳнер тытӑмӗнче «Кукушка» фильмӗшӗн панӑ.
Йӗпреҫ районӗнчи «Пилеш» ача пахчин воспитателӗсем ачасене наци культурипе, йӑли-йӗркипе кӑсӑклантарма тӑрӑшаҫҫӗ. Вӗсем пӗчӗкскерсене халӑх ӑсталӑхӗн историйӗпе паллаштараҫҫӗ.
Мария Коркунова тӗрӗ ӑсти хӑйӗн ӗҫӗсемпе миникурав йӗркеленӗ. Вӑл ҫутҫанталӑка тӗрлет, йӗппе, ҫекӗлпе ҫыхать. Вӑл ачасене ӗлӗк кашни хӗр тупра хатӗрлени пирки каласа кӑтартнӑ.
Ачасем ҫавӑн пекех ӗлӗк ҫынсем ҫипе хӑйсемех сӑрлани пирки пӗлнӗ. Ҫавна май ҫырлапа, чечекпе, ҫулҫӑпа, тымарпа, йывӑҫ хуппипе, кӗлпе, тӑмпа тата ытти япалапа усӑ курнӑ.
Юрий Певцов хӑваран тем те пӗр ӑсталать. Унӑн ӗҫ пухмачӗнче — карҫинккасем, ҫӑкӑр хумалли савӑтсем, вазӑсем… Вӑл ачасемпе хӑваран авса ӑсталас енӗпе ӑсталӑх класӗ ирттернӗ. Юрий Егорович ача пахчине асӑнмалӑх карҫинкка парнеленӗ. Вӑл мӑнукне Ромӑна та ҫак ӗҫе вӗрентет.
Людмила Матвеева теттесем хатӗрлет, вӗтӗ шӑрҫапа тӗрлет. Вӑл хӑй те пултарулӑх ҫуртӗнче ачасемпе ӗҫлет. Шӑпӑрлансем унӑн ҫемҫе теттисемпе кӑсӑкланнӑ.
лашкинчен ачасем пурте пӗрле сӑн ӳкерӗннӗ.
Сӑнсем (10)
2014 ҫулхи юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Аслӑ Елчӗкри Г.Н. Волков ячӗллӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта педагогика патриархӗн, аслӑ учителӗн, ӑслӑ, талантлӑ ҫыннӑн, Г.Н. Волковӑн ҫуралнӑ кунне халалласа чӑваш халӑх юррисемпе йӑла-йӗркисен фестивалӗ иртнӗ.
Уява 1 класран пуҫласа 11 классем хутшӑннӑ. 1–4 классенче вӗренекенсем чӑваш халӑх юррисене шӑрантарнӑ. Пӗчӗк каччӑсемпе пикесем чӑваш тумне тӑхӑнса, сӑпка юрри юрлани пурне те тыткӑнланӑ. Чӑваш халӑх йӑли-йӗркисемпе вара вӑтам тата аслӑ ӳсӗмрисем паллаштарнӑ: салтака ӑсатнӑ, вӑййа тухнӑ, уллах ларнӑ. 5 класра вӗренекен ачасем вара (хатӗрлекенӗ — Н.З. Хушкина) чӑваш халӑх еткерлӗхне, чӑваш чӗлхи пуянлӑхне хӑйсен пултарулӑхӗпе уҫӑмлӑн кӑтартса панӑ. Фестивале Г.Н. Волкова хисеплекенсем, унӑн ӗҫне малалла тӑсакансем, вӗрентекенсем тата унӑн мӑнукӗсем пуҫтарӑннӑ.
Сӑнсем (16)
Вӑхӑт иртнӗҫемӗн кашни ҫынах ватӑлать, юратнӑ ӗҫне хӑварса тивӗҫлӗ канӑва тухать. Ку пуриншӗн те тенӗ пекех йывӑр тапхӑр.
Ҫакна тӗпе хураҫҫӗ Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗнчи культура ҫурчӗн ӗҫченӗсем. Кунта «Ватӑ ӑшши» клуб ӗҫлет.
Ҫак клуб темиҫе ҫул ӗҫлет. Унта ҫӳрекенсем — вырӑнти йӑла-йӗркене пӗлекенсем. Уйрӑмах Иосиф Ильин, Ольга Басникова, Лидия Борисова, Раиса Иванова, Лидия Евдокимова, Раиса Петрова, Мария Васильева хастар — ялти, районти пӗр мероприятирен те юлмаҫҫӗ.
Культура ӗҫченӗсем тата «Ватӑ ӑшши» клуб пайташӗсем йӑла-йӗркене вӗренеҫҫӗ, вырӑнти халӑх юррисене ҫырса илеҫҫӗ, асаилӳ каҫӗсене йӗркелеҫҫӗ, хӗрарӑмсен пуҫ хатӗрӗсене ӑсталаҫҫӗ.
Хӑш чухне ватӑсем Серафим аттепе те курнӑҫаҫҫӗ.
Шӑп ҫак вӑхӑтра 1223 ҫулта Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхӗ тӗнчери хӑруш вӑйпа тытӑҫса илнӗ — пирӗн авалхи ҫӗршыв ҫине тутар-монголсем пӗрремӗш хут тапӑнса кӗнӗ. Супетей ертсе пыракан ҫар маларах ытти ҫӗршывсен ҫарӗсене аркатнӑ хыҫҫӑн ҫурҫӗрелле — Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхнелле — ҫул тытнӑ. Пирӗн мӑн асаттесем вара тутар-монголсене пӗрремӗш хут аркатса тӑкнӑ. Историре «Така ҫапӑҫӑвӗ» ят илнинчен хӑшӗ-пӗри кӑна тарма пултарнӑ, никам та ҫӗнеймен тутар-монголсем пӗрремӗш хут ҫӑпӑҫӑва выляса янӑ.
Ҫак пулӑма асра тытса Шупашкар районӗнчи Вӑрманкас ялӗпе Шупашкар чиккинчи вырӑна чӑваш йӑли-йӗркипе пурӑнакансем ваттисене асӑнма пухӑнчӗҫ. Вӗсен шутӗнче паллӑ ӳнерҫӗсем, историксем, пултарулӑх ҫыннисем пулчӗҫ. Ҫавӑн пекех кӳршӗлле ирҫе халӑхӗ те хӑнана килчӗ — ваттисене асӑннӑ чӳке пысӑк делегаци хутшӑнчӗ.
Асӑну йӑли-йӗркине тунӑ хыҫҫӑн хӑшӗ-пӗри чӑвашла ят йышӑнчӗ. Вӗсен йышӗнче пӗчӗкки те асли те пулчӗ. Ҫак ҫул ҫине ачасем те тӑни пурин кӑмӑлне те кайрӗ.
Фёдор Мадуровпа Праски Витти ӳнерҫӗсем паянхи кун мӗншӗн пухӑнни пирки каласа пачӗҫ.
Ыран Чулхулара чӑваш наци уявне – Акатуя – паллӑ тӑвӗҫ. Пуҫаруҫисем – Чулхулари «Чӑваш культурин центрӗ» общество организацийӗ тата вырӑнти чӑваш наципе культурин автономийӗ.
Уяв Чулхулари Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗ ячӗллӗ канупа культура паркӗнче пулӗ. Чӑваш наци культурине сыхласа хӑварас, сарас тӗлӗшпе йӗркеленӗ мероприятие ирттерме Чулхула облаҫӗнчи Шалти регион тата муниципалитет политикин министерстви пулӑшать.
Ҫак кун чулхуласене Чӑваш культурин центрӗн председателӗн Анатолий Ефимовӑн чӑваш халӑх йӑли-йӗркине, наци тумне халалланӑ кӗнекипе паллаштарӗҫ.
Уявра концерт пулӗ. Унта Чулхула облаҫӗнчи тата Чӑваш Республикинчи пултарулӑх ансамблӗсем, юрӑҫӑсем сцена ҫине тухӗҫ.
Чӑвашсем ӗлӗк вӑйӑ картине тӑнӑ, пӗрле юрласа-ташласа савӑннӑ. Вӑйӑ (уяв) картине ҫуркунне тата ҫулла уҫӑ лапмара пухӑннӑ.
Тахҫан Елчӗк районӗнчи Лаш Таяпа тӑрӑхӗнче те ҫак йӑлана тытса пынӑ. 1950-мӗш ҫулсенче, клубсем ӗҫлеме тытӑнсан, ҫамрӑксем вӑйӑ картине тӑма пӑрахнӑ. Апла пулин те аслӑ ӳсӗмрисем ҫак йӑлана астӑваҫҫӗ.
Нумаях пулмасть Шӑмалак ялӗнче пурӑнакан аслӑ ӳсӗмри ҫынсем ҫамрӑклӑхне аса илсе вӑйӑ картине тӑнӑ, купӑс каласа ташланӑ, юрланӑ. Чӑвашсен ӗлӗкхи йӑли-йӗркине хисеплесе ҫамрӑксем те, ачасем те чӑваш тумӗ тӑхӑнса тухнӑ.
+12.3 °C