Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче Александр Никонорович Алимасов куравӗ уҫӑлать. Ӑна пултаруллӑ ӳнерҫӗ ҫуралнӑранпа 75 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттереҫҫӗ.
Курав раштавӑн 17-мӗшӗнче 16 сехетре пуҫланать.
Ӳнер музейӗн адресӗ: Шупашкар хули, Калинин урамӗ, 60 ҫурт.
Алимасов Александр Никонорович — чӑваш ӳнерҫи, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ. 1935 ҫулхи нарӑсӑн 2-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнчи Ермолкино ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш ӳнерҫисен пӗрлешӗвӗн пайташӗ (1995). Шупашкарти ӳнер училищине (1964 ҫулта), Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн ӳнерпе графика факультетне (1974) вӗренсе пӗтернӗ. Телевиденире ӗҫленӗ, педагогика институтӗнче, ӳнер училищинче вӗрентнӗ. Чӑваш Республикин Мускаври елчӗлӗхӗ ыйтнипе Александр Никонорович чӑвашсен чи паллӑ ҫыннисен сӑнӗсене (Н.Я. Бичурин, Н.И. Ашмарин, И.Я. Яковлев, П.
«Чӑваш тӗнчи» сӑн галерейи кунран кун пуянланса пырать. Ӑна йӗркеленӗ чухне чӑваш тӗнчипе ҫыхӑннӑ вырӑнсене сӑнласа кӑтартас, чӑваш пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑ мероприятисене ҫутатас тӗллев пулнӑ. Ку ӗҫ майӗпен пурнӑҫланса пырать те.
Чӑваш ялӗсене сӑнласа кӑтартас тӗлешпе хальхи вӑхӑтра ытларах республикӑн тури районӗсен ялӗсем кӗнӗ. Танлаштарнӑ май ҫак районсенчи ялсене ытларах сӑнлани курӑнать: Шупашкар районӗ (76 ял), Красноармейски районӗ (34 ял), Ҫӗрпӳ районӗ (33 ял), Муркаш районӗ (27 ял), Сӗнтӗрвӑрри районӗ (20 ял), Элӗк районӗ (13 ял), Вӑрнар районӗ (5 ял). Ҫавӑн пекех Канаш, Куславкка, Етӗрне, Елчӗк районсенчи ялсен сӑнӗсем пур. Нумай мар пулин те пур.
«Чӑваш тӗнчинче» ытти сӑн та чылай: музейсенчи сӑнсем (10 ытла музей, нумай пулмасть Бичурин музейӗнчи сӑнсене вырнаҫтарнӑччӗ), тӗрлӗ мероприятисенче тунӑ сӑнӳкерчӗксем (юбилейсенче, ӑслӑлӑх конференцийӗсенче, конкурссенче, концертсенче, уявсенче).
Ӗнер юпан 4-мӗшӗнче, Вӗрентекен кунӗ умӗн, Ҫӗрпӳри 2-мӗш вӑтам шкулта «Асамлӑ шкул вӑхӑчӗ...» ятлӑ куҫса ҫӳрекен курав уҫӑлчӗ. Вӑл унта уйӑх хушши ӗҫлӗ.
Курава хатӗрлеме Чӑваш наци музейӗ хутшӑннӑ. Унта ҫитсен сирӗн ума шкулсенче усӑ курнӑ хатӗрсемпе паллашма май пур — пенал, чернил тӑкӑнтарман савӑт, калем, стеклограф-кӑранташ, кӑранташ савӑчӗ. Кунтах — чӗрӗ хулӑ тытмалли катка та. Курав уҫӑлнӑ кун пӑрҫа ҫинче тӑрса пӑхма та май пурччӗ — хӑшӗ-пӗри иртнӗ вӑхӑтра итлемен ачасене епле вӗрентнине туйса илме пултарчӗ.
Экспонатсем нумай мар пулин те вӗсемпе паллашма питӗ кӑсӑклӑ. Экскурсие халӑх таврапӗлӳ музейен директорӗ Фёдорова Елена Станиславовна ирттерчӗ. Курава килнисем ахаль кӑранташсене епле тунипе видеофильм урлӑ паллашрӗҫ. Вӗҫӗнче «Филлипок» мультфильм курчӗҫ.
Авӑнӑн 15-мӗшӗнче, юнкун, К.В.Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче Чӑваш АССРӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, Чӑваш Енӗн халӑх поэчӗн Стихван Шавли ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ ятпа литература каҫӗ иртрӗ.
Мероприятие хӑнасем чылай килчӗҫ. Тӑванӗсем те пурччӗ — ҫыравҫӑн Ольга хӗрӗ, Николайпа Степан мӑнукӗсем пулчӗҫ. Мероприяти ячӗпе «Ҫӗр ҫинчи йӗрсем» курав та йӗркеленӗччӗ — сӑвӑҫ япалисем, туи, сӑнӳкерчӗксем, кӗнекисем унта вырнаҫнӑччӗ. Тӑванӗсем куравпа паллашрӗҫ, кӑмӑллӑ юлчӗҫ.
Стихван Шавли сӑвӑҫа асӑнса ирттернӗ май ҫыравҫӑсем, общество ӗҫченӗсем нумайччӗ — Виталий Станьял, Порфирий Афанасьев, Борис Борлен тата ыттисем. Шкул ачисемпе студентсем те пурччӗ — вӗсем поэт хайланӑ сӑвӑсем каласа пачӗҫ.
Пӗлме: Стихван Шавли Самар облаҫӗн Шӑнтал районӗнчи Каменкӑра 1910 ҫулхи авӑнӑн 15-мӗшӗнче ҫуралнӑ.
«Элӗк районӗн литературӑпа краеведени музейӗнче» Карпеев С. А. коллекционер-энтомологӑн «Тӗнчери лӗпӗшсемпе нӑрӑсем» куравӗ иртет.
Чӑваш Енре 600 яхӑн тӗрлӗ лӗпӗше тӗл пулма пулать. Музейре вара 2500 яхӑн тӗрлӗ тӗслӗ лӗпӗш, 2000 тӗслӗ нӑрӑ тата 1500 яхӑн урӑх тӗслӗ хурт-кӑпшанкӑна кӑтартнӑ.
Курав авӑнӑн 6-мӗшӗнче уҫӑлнӑ. Халӗ зала тӑтӑшах шкул ачисем класӗпех пырса ҫӳреҫҫӗ. Вӗсене музей ӗҫтешӗсем тарават кӗтсе илеҫҫӗ, экспонатсем пирки тӗплӗн каласа параҫҫӗ.
Шупашкар хулин кунне халалланӑ мероприятисен йышне Шупашкар епархийӗн Православи тӗн училищинче Православин Чӑваш Енри историйӗн тата чӑвашла пичетленнӗ Библи музейне уҫассине те кӗртнӗ. Ӑна ӗнер савӑнӑҫлӑ ларура уҫма Шупашкар-Чӑваш епархийӗн митрополичӗ Варнава, тӗн училищин ректорӗ Михаил Иванов протоиерей, ЧР культура министрӗ Роза Лизакова, ЧР Президенчӗн канашҫи Владимир Кузнецов, Наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова хутшӑнчӗҫ.
Музей уҫӑлнӑ ятпа вӗсем сӑмах каларӗҫ. Варнава митрополит музее сӑвапларӗ.
Ҫакна палӑртмалла: музее ЧР Культура министерстви пулӑшнипе Шупашкар-Чӑваш епархийӗ йӗркеленӗ. Унӑн концепцине хатӗрлес ӗҫе Чӑваш наци музейӗн сотрудникӗсем хутшӑннӑ.
ЧР Президенчӗ Николай Федоров йыхравӗпе утӑ уйӑхӗн 28-29-мӗшӗсенче республикӑна Раҫҫей халӑх артисчӗ, Пысӑк театр солисчӗ Владимир Маторин килсе кайрӗ. Вӑл йӗркеленӗ ыр кӑмӑллӑх концерчӗсем Шупашкарта, Сӗнтӗрвӑрринче иртрӗҫ.
Ыран, ҫӗртмен 18-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче Чӑваш Ен художникӗсен пӗрлӗхне тунӑранпа 75 ҫул ҫитнине халалласа юбилейлӗ курав уҫӑлать.
Ӳнерҫӗсен пӗрлешӗвне 1935 ҫулта, республикӑн I художниксен пухӑвӗнче тума йышӑннӑ. Пӗрлӗхе йӗркелекенсен хушшинче сумлӑ чӑваш ӳнерҫисем тӑнӑ — А.А. Кокель, М.С. Спиридонов, Н.С. Сверчков, Ю.А. Зайцев. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн пӗрлешӗве патшалӑхӑн чи лайӑх аслӑ вӗренӳ заведенийӗсенчен тин ҫеҫ вӗренсе тухнӑ ҫӑмрӑксем хушӑннӑ — Н.В. Овчинников, Р.М. Ермолаева, В.С. Гурин, П.Г. Григорьев-Савушкин, А.И. Миттов.
Ӳнерҫӗсен ушкӑнӗ халӗ те сумлӑ — вӗсен хушшинче хальхи талантлӑ художниксем: Р.Ф. Федоров, В.
Чанкасси ялӗнче пурӑнакан Владимир Иванович Степанов килӗнче «Ҫемье тата йӑх династийӗн музейне» уҫнӑ.
Ятарлӑ темиҫе стенд ҫинче — Карповсен ҫемйисем—– аслашшӗ-асламӑшӗсемпе ашшӗ-амӑшӗсем тата ачисем. 1930-60-мӗш ҫулсенчи сӑнӳкерчӗксем уйрӑмах хаклӑ реликви. Акӑ, йӑх аслашшӗ — Карп, унӑн ывӑлӗ Степан. Степанӑн арӑмӗ Анастасия. Унпа йӗкӗреш Зиновия. Авалхи сӑнӳкерчӗксенче чӑвашлӑх туллин те сӑнарлӑн палӑрать: ҫи-пуҫра, сӑн-питре, самана витӗмне туйма май паракан вак-тӗвек детальсенче, пейзажра. Нацилӗхӗн тури енчи чӑвашсен хӑйне евӗрлӗхне те уҫҫӑнах туйса илетӗн ҫав сӑн-сӑпатсенче. Чӑвашла айванлӑх та, йӑвашлӑх та курӑнмасть, витӗр хӑюллӑ куҫсем, маттур ӑслӑ ҫынсем тинкереҫҫӗ пирӗн ҫине, тапса тӑракан вӑй-хал туйӑнать вӗсен кӗрнеклӗ ӳт-пӗвӗсенче.
Чи курӑнмалли вырӑнта — Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче нимӗҫ фашисчӗсене хирӗҫ ҫапӑҫнӑ Карповсем, Степановсем, Григорьевсем. Тепӗр стенчӗ ҫинче — вӑрҫӑра пуҫ хунисем. Саккӑрӑн вӑрҫа тухса кайнӑ та ҫиччӗшӗ каялла таврӑнайман (Николай, Порфирий, Иван, Александр, Алексей, Николай, Евпроксий, сывӑ юлни те — Василий ҫеҫ.
Кӑҫал Етӗрне хулине никӗсленӗренпе 420 ҫул ҫитет. «Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, уяв кунӗсенче районти таврапӗлӳ музейне уҫма палӑртнӑ. Вӑл К.В.Волков ячӗллӗ унчченхи хирурги больницин ҫуртӗнче вырнаҫӗ. Асӑннӑ ҫурта 1911 ҫулта Н.М.Таланцев тунӑ, вӑл — историпе культура палӑкӗ. Ҫакӑнта 1937 ҫулччен паллӑ хирург, медицина ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Лев Толстой ҫыравҫа сипленӗ Константин Васильевич Волков ӗҫленӗ.
Ҫурт тулашне юсама, музей экспозицийӗсене йӗркелеме укҫа-тенкӗ чылай кирлӗ. Ҫавӑнпа ятарлӑ счет уҫнӑ. Етӗрне райадминистрацийӗ хаҫат тусӗсем те унта хастар хутшӑнасса шанать.
Музей пирки ыйтса пӗлмелли инҫесас номерӗсем: 22-5-41, 22-4-71 (Етӗрне хули).
Укҫа куҫармалли реквизитсем: Ядринский райфинотдел (Ядринская районная администрация ЧР, лицевойсчет 03193000011),
Расчетный счет: 40703810775193000075, корр. счет 30101810300000000609 БИК 049706609 в Чувашском ОСБ № 8613 г.Чебоксары ИНН 2119003281 КПП 211901001 код дохода 90330399050050000180 пункт 1, разр. «Спонсорская помощь на восстановление музея».
Нарӑсӑн 17-мӗшӗнче Шупашкарти 60-мӗш шкулта вырнаҫнӑ музее йӗркеленӗренпе 10 ҫул ҫитрӗ. Ку куна палӑртса нарӑсӑн 18-мӗшӗнче шкулта чаплӑ уяв иртрӗ.
Мероприяти шкул ачисен пултарулӑхӗпе пуҫланчӗ — ачасем юрӑ юрласа пачӗҫ, ташласа та кӑтартрӗҫ. Чӑвашла сӑвӑ каласа тӑван халӑх чӗлхине лайӑх пӗлнине ҫирӗплетрӗҫ. Шкул ачисен пултарулӑхӗпе акт залӗнче вырнаҫтарнӑ куравра та паллашма май пурччӗ — тӗрленӗ кӗпесем, ӳкерчӗксем, алшӑлисем унта пурччӗ.
Официаллӑ пая Кончулизова Любовь Александровна директор пуҫларӗ — шкулӑн пурнӑҫӗ ҫинчен каласа пачӗ. Шкул уйрӑмах этнографи музейӗпе, столовӑйпа мухтанать иккен. Столовӑй чӑн та хӑтлӑ, ҫитерме те тутлӑ ҫитереҫҫӗ.
Унтан сӑмах Федотов Михаил Николаевич илчӗ. Вӑл музее йӗркеленӗ чухнехи самантсемпе паллаштарчӗ. Кудряшов Сергей Владимирович музее йӗркелесе тата тытса пыракан Федотова Людмила Аркадьевнӑна хисеп хучӗ пачӗ. Валентина Минеевӑран (вӑл — музейӗн ӑслӑлӑх консультанчӗ) та телеграмма пулчӗ — ӑна мероприятине килнӗ хӑнасене вуласа пачӗҫ.
Людмила Аркадьевна музей ҫинчен тунӑ презентаципе паллаштарнӑ хыҫҫӑн хӑнасене унӑн экспоначӗсемпе паллашма чӗнчӗҫ.
+5.3 °C