Республикӑри хуҫалӑхсенчи уй-хирте трактор-машина шавӗ лӑпланман-ха. Вӗсенче паян та механизаторсем хӗрӳ ӗҫлеҫҫӗ. Хӑш-пӗр предприятире, сӑмахран, Шупашкар районӗнчи «Прогресс» акционерсен обществинче, икӗ сменӑпа тар тӑкаҫҫӗ.

Патӑрьел районӗнче вара паянхи куна ҫур акине вӗҫленӗ. Кун пирки асӑннӑ муниципалитетӑн пресс-службинче пӗлтернӗ. Унти аграрисем ҫурхи тулӑ, урпа, сӗлӗ пысӑк лаптӑксем ҫинче акса хӑварнӑ. Кунсӑр пуҫне вӗсем пӑрҫа, вӑрлӑхлӑх вика тата куккурус, хура тул туса илӗҫ.

Севок-сухана 357 гектар лартнӑ, уҫӑ вырӑнта ӳстерекен пахча ҫимӗҫе — 85 гектар, сахӑр кӑшманӗ — 320 гектар, хӗвелҫаврӑнӑш — 200 гектар, ҫӗр улми — 570 гектар. Пӗр ҫул тата нумай ҫул ӳсекен курӑксемпе симӗс апатлӑх куккурус та акнӑ.

Кӑҫалхи кӑрлач-пуш уйӑхӗсенче Чӑваш Енре халӑх йышӗ 951 ҫын чакнӑ. Ача ҫураласси — 11,7 процент, ҫын вилесси 3,9 процент сахалланнӑ. Кун пирки Чӑвашстат кӑтартӑвӗсене тӗпе хурса «Правда ПФО» интернет-кӑларӑм хыпарланӑ.

Ҫулталӑкӑн пирвайхи виҫӗ уйӑхӗнче ҫуралакансен шучӗ вилекенсенчен 34 процент ытларах пулнӑ-ха. Апла пулин те ача ҫураласси, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртипе пӑхсан, самай чакнӑ. Унчченхи ҫулсенчи пекех, чӗре тата юн тымарӗсен чирӗсенчен вилекен ытларах (пӗтӗмӗшле йышӑн 39 проценчӗ).

Каларӑмӑр ӗнтӗ: республикӑра пурӑнакансен йышӗ 951 ҫын чакнӑ. Ку та, иртнӗ ҫулхи кӑрлач-пуш уйӑхӗсемпе пӑхсан, 218 ҫын ытларах. Ҫын чакнин енӗпе Улатӑр хулипе районӗ, Ҫӗмӗрле хули палӑрнӑ. Шупашкарта вара ку енӗпе лару-тӑру ҫуллен лайӑхланать, кӑҫал та ҫаплах.

2015 ҫулхи сӑнӳкерчӗк

Ҫулсем шелсӗр шав малалла чупаҫҫӗ те, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннисемпе тыл ветеранӗсен шучӗ ҫулсерен чакса пырать. РФ Пенси фончӗн Чӑваш Енри пайӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, йыш иртнӗ ҫулпа танлаштарсан 2,5 пине яхӑн чакнӑ.

Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин ветерансене кӑҫал та саламлать. Ӑшӑ сӑмаха пирӗн республикӑри 11,7 пин тыл ӗҫченӗ, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ 305 ветеран, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин 118 сусӑрӗ тивӗҫӗ. Блокадӑри Ленинградра пурӑннӑ 35, концлагерьсенче нушаланнӑ 58, вӑрҫӑ сусӑрӗсемпе участникӗсем шутланакан тепӗр 96 ҫын та Владимир Путин саламне илӗ.

Паян, сӑмах май, ветерансем Шупашкарта йышлӑ. Унта вӗсен шучӗ – 2,8 пин ҫын, Патӑрьел районӗнче 671 ветеран, Ҫӗнӗ Шупашкарта — 542, Шӑмӑршӑ районӗнче — 205, Красноармейски районӗнче – 266.

Чӑваш Енре пурӑнакансем туберкулез пирки мӗн пӗлнине ӑнланас тесе ятарлӑ ыйтӑм ирттернӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерстви пӗлтерет. Ыйтӑма республикӑн медицина порталӗнче

«Здоровая Чувашия» (чӑв. Сывӑ Чӑваш Ен)(www.med.cap.ru) йӗркеленӗ. Вӑл пуш уйӑхӗнчен тытӑнса ака уйӑхӗччен пынӑ.

Социологи тӗпчевне 759 ҫын хутшӑннӑ, ҫав шутран 36,1 проценчӗ — арҫынсем, 63,9 проценчӗ — хӗрарӑмсем.

Анкета ыйтӑвӗсене хуравлани тӑрӑх хакласан, ҫынсен 96,4 проценчӗ туберкулез инфекци чирӗ пулнине пӗлет. Ыйтӑва хуравланӑ чухне 2,2 проценчӗ аптӑранӑ, 1,1 проценчӗ ку амак ашшӗ-амӑшӗнчен ачисене куҫать тесе хуравланӑ.

Чирӗн тӗп паллисен шутне ӳслӗке, тарланине тата начарланнине кӗртекенсем йышлӑн пулнӑ.

Чӑваш Енри ЗАГС органӗсем пирӗн тӑрӑхри ашшӗ-амӑшӗ ытларах суйлакан ятсене тишкернӗ. Кунта сӑмах кӑҫал ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ят хуни пирки пырать.

Чӑваш Енӗн Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ывӑлсем валли Артем, Александр, Максим, Иван, Михаил, хӗрсем валли София (Софья), Мария, Анастасия, Дарья, Анна тенисене час-часах суйланӑ.

Сайра тӗл пулакан ятсене кӑмӑллакансем те пур. Ывӑлсене ун пеккисем Панкратий, Милан, Рамиль, Добрыня, Ян, Климент, Теодор тесе чӗннине юратаҫҫӗ, хӗрсене – Доминика, Зарина, Юлиана, Аглая, Стефания, Мадина, Кристина-Наталия.

Макар, Матвей, Тимофей, Назар, Мирон, Захар, Гаврил, Степан, Семён, Варвара, Василиса, Таисия, Аксинья, Пелагея тата Матрона авалхи ятсене хуракансем те пур. Чӑваш ячӗсене вара асӑнман.

Ҫӗнӗ Шупашкарта ӗҫ сыхлавне пӑхӑнманнисем пуринчен йышлӑ. Раҫҫей Федерацийӗн Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернине шута илсен ҫапларах пӗтӗмлетме пулать.

Паян, ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Пӗтӗм тӗнчери ӗҫ сыхлавӗн кунне палӑртаҫҫӗ. Ҫав кун умӗн тӗпчевҫӗсем Чӑваш Енри предприятисенче ӗҫлекенсем производствӑра инкек тӳснине тишкернӗ.

Ӗҫ сыхлавӗпе ҫыхӑннӑ инкексем тӗлӗшпе 2018 ҫулта пуҫиле 19 ӗҫ пуҫарнӑ. 2017 ҫулта ун пек фактсем, сӑмах май, 23 пулнӑ. Ӗҫре вилнӗ тӗслӗхпе пӗлтӗр пуҫиле 10 ӗҫ пуҫарнӑ (2017 ҫулта — 5).

Ӗҫ сыхлавне Ҫӗнӗ Шупашкарта пӑснӑ тӗслӗхсемпе 8 хутчен пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Асӑннӑ хулара производствӑри инкекре виҫӗ ҫын вилнӗ. Шупашкарта 7 инкек тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ, Йӗпреҫ, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав тата Елчӗк районӗсенче — пӗрер.

Чӑваш Республикинче ҫул ҫитменнисен йышӗнче наркотик сутакансен шучӗ кӑҫал, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртипе танлаштарсан, виҫӗ хут ӳснӗ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» портал хыпарлать.

Хайхи ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа наркотик тата психотроплӑ хутӑшсем сутнӑшӑн ҫул ҫитмен 11 ҫамрӑк тӗлӗшпе 70 пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Иртнӗ ҫулхи ҫак тапхӑрта кунашкал 23 тӗслӗх кӑна пулнӑ.

Палӑртса хӑварни вырӑнлӑ пулмалла, кӑҫалхи малтанхи виҫӗ уйӑхра икӗ ҫамрӑка суд тунӑ та ӗнтӗ. Пӗрне, 17 ҫултискере, наркотик сутнӑшӑн 3 ҫул та 10 уйӑхлӑха ирӗксӗр хӑварнӑ. Унӑн тантӑшӗ полици ӗҫченӗсен аллине амфитамин сутнӑшӑн ҫакланнӑ. 88 грамм спайса 34 хутаҫа хурса вӑрттӑн вырӑнсем урлӑ сутма ӗлкӗрнӗ ҫав ҫамрӑка суд колоние 4 ҫуллӑха ӑсатма йышӑннӑ.

Чӑваш Енри ҫемьесене «Ҫамрӑк мӑшӑрсен сертификатне» парӗҫ. Кун пек хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян алӑ пуснӑ.

Сывлӑх тӗрӗслеттермелли хута ҫемье ҫавӑрнӑ мӑшӑрсене тыттарӗҫ. Унпа вӗсем ҫулталӑк хушшинче усӑ курма пултарӗҫ. Ҫак сертификат ача ҫуратаслӑха ӳстерме, ҫемьесене тӗреклетме май парасса шанаҫҫӗ.

«Ҫамрӑк мӑшӑрсен сертификачӗ» репродуктивлӑ тытӑм епле ӗҫленине тӗрӗс палӑртма пулӑшмалла. Унпа усӑ курса мӑшӑрсем пепкелӗх центрӗсенчи пысӑк квалификациллӗ специалистсем патӗнче сывлӑха тӗрӗслеттерейӗҫ. Чир-чӗр пуррине палӑртсан ӑна вӑхӑтра сиплеме май килӗ.

Сӑмах май, паян пирӗн республикӑри мӑшӑрсенчен 17-18 проценчӗ хӗсӗрлӗхпе нушаланать. Ҫав шутран 60 процентӗнче хӗрарӑмсене пула ҫемьесем ачасӑр. Юлашки ҫулсенче арҫынсем те ача ҫураттарайми пулса пынине палӑртаҫҫӗ.

Чӑваш Енре пурӑнакансем пӗчӗк шалупа та ҫырлахма хатӗр.

Раҫҫейӗн Ӗҫ тата ӗҫлӗх служби (вырӑсла кӗскетсе каласан, Роструд) ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнче пурӑнакансем епле шалу пирки ӗмӗтленнине тишкернӗ. Ҫак танлаштарӑмра пирӗн республика чи аялти рете йышӑннӑ. Пирӗн тӑрӑхра пурӑнакансем уйӑхсерен вӑтамран 17833 тенкӗ тӳленипе ҫырлахнине пӗлтернӗ.

Роструд «Работа в России» (чӑв. Раҫҫейри ӗҫ) вакансисен банкне тишкернӗ. Федерацин Атӑлҫи регионӗсенчен чи пӗчӗк шалу ыйтакан субъектсен шутне ҫавӑн пекех Киров тата Ерӗнпур облаҫӗсем кӗнӗ. Вӗсенче 22 пин тенкӗрен сахалтарах шалупа ҫырлахма хатӗр.

Чукоткӑра пурӑнакансем уйӑхсерен вӑтамран 50 пин те 51 тенкӗ ӗҫлесе илесшӗн. Унта ӗҫпе тивӗҫтерекенсем 70 пин тенкӗ таран тӳлеме шантараҫҫӗ. Мускавра 45 пин те 365 тенкӗпе тар тӑкма хирӗҫ мар.

2013 ҫулта Шупашкар хули «Раҫҫей хули – наци суйлавӗ» конкурсра пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑччӗ. Кӑҫал та, хӑйӗн юбилейлӑ ҫулталӑкӗнче, тӗп хуламӑрӑн малти вырӑна тухас шанчӑк пысӑк: хальлӗхе вӑл танлаштарӑмра пӗрремӗш.

Шупашкаршӑн 143,5 пин ытла ҫын сасӑланӑ. Палӑртмалла: юлашки уйӑхра уншӑн 26,5 пин ҫын сасӑ панӑ.

Хальлӗхе иккӗмӗш вырӑнта – Владивосток, уншӑн 70,5 пин ытла ҫын сасӑланӑ. Иккӗмӗш вырӑнта – Пенза хули, 59,2 пин сасӑ пухнӑ.

Шупашкаршӑн сасӑлӑр, конкурс вӗҫлениччен вӑхӑт пур-ха. Аса илтерер: вӑл ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче старт илнӗ те раштавӑн 30-мӗшӗнче вӗҫленет. Танлаштарӑма 2012 ҫултанпа тӑваҫҫӗ.