Чӑваш Енре 2018 ҫулӑн пӗрремӗш ҫурринче 8 пин те 600 ҫын ҫурт-йӗр, хваттер туянма ипотека кредичӗ илнӗ. Халӑха банксем пӗтӗмпе 13 миллиард тенкӗ кивҫен панӑ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал хыпарлать.
Ҫынсене ипотека кредичӗ парасси кӑҫалхи ултӑ уйӑхра, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртипе танлаштарсан, 63,5% ӳснӗ. Вӑтамран вӗсем кивҫене 16 ҫултан парса татмалла илнӗ. Ытларахӑшӗ мӗн чухлӗ илни те паллӑ: 1 миллион та 500 пин тенкӗ.
Раҫҫей банкӗн Атӑл-Вяткӑри тӗп управленийӗн Чӑваш Енри наци банкӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, пирӗн республикӑра пурӑнмалли кӗтес туянмашкӑн кредит илекенсен шучӗ пысӑкланни процент ставки пӗчӗкленнипе ҫыхӑннӑ. Пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫӗртме уйӑхӗсенче кредита 11%-па панӑ пулсан, кӑҫалхи асӑннӑ тапхӑрта — 9,6%-па.
Чӑваш Енре пурӑнакансемпе ӗҫлекенсем кӑҫалхи ҫур ҫулта уйӑхсерен вӑтамран 25 пин те 547 тенкӗ те 80 пус ӗҫлесе илнӗ. Пӗлтӗрхи кӑрлач-уйӑхӗсенчинчен ҫак цифра 10,7 процент ӳснӗ.
Маларах эпир асӑннӑ цифра — номиналлӑ ӗҫ укҫи. Ҫав вӑхӑтрах чӑн-чӑн (вырӑсла ӑна реальная теҫҫӗ) ӗҫ укҫи текен ӑнлав та пур. Вӑл вара — шалупа мӗн чухлӗ тавар туянма май панине кӑтартакан цифра. Ӑна палӑртнӑ чухне инфляци шайне шута илеҫҫӗ. Чӑн-чӑн ӗҫ укҫин шайӗ кӑҫалхи ҫур ҫулта пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 9,3 процент ӳснӗ. Сӑмах май, Раҫҫейре те ку шай ҫавӑн пекрех: ҫӗршывра чӑн-чӑн шалу 9,1 процент пысӑкланнӑ.
Ҫак цифрӑсене паян иртнӗ Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче Иван Моторин премьер-министр асӑнса хӑварчӗ.
Вӗрентекенсен шалӑвӗ енчен пирӗн республика Раҫҫейри пӗчӗк укҫаллӑ регионсен шутӗнче. Пирӗн патри педагогсен ӗҫ укҫи уйӑхне вӑтамран 15 пин те 666 тенке ларать. Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх фрончӗн эксперчӗсемпе «Национальные ресурсы образования» (чӑв. Вӗрентӗвӗн наци ресурсӗсем) мониторинг тунӑ та, пирӗн республикӑри вӗрентекенсен шалӑвӗ пӗчӗкки палӑрнӑ.
Шкулти педагогсен чӑн шалӑвӗ Раҫҫейӗн статистика органӗсем пӗлтернинчен пӗчӗкрех-мӗн. Пӗчӗк шалуллӑ Раҫҫейри регионсем шутӗнче Ингушети (унти вӗрентекенсен вӑтам шалӑвӗ 13 471 тенкӗпе танлашать), Дагестан (14 503 тенкӗ), Мари Эл (14 647 тенкӗ), Адыгей (15 825 тенкӗ), Чӑваш Ен (15 666 тенкӗ). Ҫак цифрӑсене vpgazeta.ru сайтра пӗлтернӗ.
Чӑваш Енри арҫынсем хӗрарӑмсене тӑхӑр ҫул пурӑнса ҫитереймеҫҫӗ. Хӗрарӑмсен ӗмӗрӗ вӑтамран 75 ҫулпа танлашать пулсан, арҫынсен — 66 ҫулпа.
Чӑваш Енре кӑҫалхи ҫур ҫулта 4137 ҫын диспансеризаци тухнӑ, тепӗр майлӑ каласан, хӑйсен сывлӑхне тӗрӗслеттернӗ. Сып-сыввисем — халӑхӑн 13,6 проценчӗ. Чир сарӑлас хӑрушлӑх пуррисем — 15,9 процент, чирлисем — 70,3 процент. Чирлес хӑрушлӑх пуррисен йышӗ иртнӗ ҫулхинчен 10 процент нумайланнӑ.
Ҫынсем сахалтарах вилнипе Ҫӗмӗрлепе Ҫӗмӗрле районӗ палӑрнӑ. Унта 1000 ҫын пуҫне 8,6 ҫын леш тӗнчене ӑсаннӑ. Унта 67 ҫын пурнӑҫне ҫӑлса хӑварнӑ.
Республика шайӗнчи тепӗр кӑсӑклӑ цифра — онкологипе ҫыхӑнни. 100 пин ҫын пуҫне унчченхи танлаштаруллӑ тапхӑрта 111,8 ҫын вилнӗ пулсан, кӑҫалхи ҫур ҫулта — 52,8 ҫын.
Росстат бензин тата дизель топливин хакӗсене танлаштарнӑ. Шупашкарта вӗсем йӳнех мар, Атӑлҫи тӑрӑхӗнче чи хакли шутланать. Чи йӳнӗ бензина Ӗпхӳре шырамалла.
Шупашкарта 1 литр бензин вӑтамран 43,7 тенкӗ тӑрать: АИ-92 – 40,8, АИ-95 – 43,96, АИ-98 – 49,7 тенкӗ. Дизель топливине вӑтамран 44,42 тенкӗпе сутаҫҫӗ.
Шупашкар хыҫҫӑн Самар каять, унти хаксем кӑшт ҫеҫ пӗчӗкрех – вӑтамран 43,41 тенкӗ. Чулхулара бензин хакӗ вӑтамран – 43,39 тенкӗ, Перьмь хулинче – 43,38 тенкӗ. Хусанта вӑтамран 43,12 тенкӗпе илме пулать.
Атӑлҫи федераци округӗнче топливо хакӗ вӑтамран 42,7 тенкӗпе танлашнӑ. АИ-98 маркӑллӑ пахалӑхлӑ бензин ӑҫта чи хаклине пӗлес килет-и? Ижевск хулинче. Вӑл унта 52,99 тенкӗ тӑрать.
Чӑваш Енри ҫамрӑксене Росгварди тытӑмне ӑсатнӑ. Пурӗ 70 ҫынна. Вӗсем — ҫурзи призыв вӑхӑтӗнче ҫара юрӑхлӑ пулнӑ ҫамрӑксем.
Ҫурхи призыв вӑхӑтӗнче Чӑваш Енри 1359 каччӑна ҫара илнӗ, вӗсенчен 1289-шне Раҫҫейӗн Хӗҫпӑшаллӑ ҫарӗсене ӑсатнӑ, 70-шне — Росгварди тытӑмне. Ҫакӑн пирки республикӑн ҫар ӗҫ комиссарӗ Александр Мокрушин Чӑваш Енӗн Правительство ҫуртӗнче Михаил Игнатьев Праивтельство пайташӗсемпе паян ирттернӗ канашлура пӗлтернӗ.
Ҫурхи призыв ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗччен тӑсӑлчӗ. Ҫав вӑхӑтра призыв комиссийӗсене чӗнсе 5508 ҫамрӑка медицина тӗрӗслевӗ витӗр кӑларнӑ. Тухтӑрсем ӗнентернӗ атта ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, 5508 каччӑран 98,6 проценчӗ хӗсмете тӑма сывлӑх енчен юрӑхлӑ.
Чӑваш Енре пурӑнакан ҫамрӑксем шӑл юсасшӑн. Тата вӗем темиҫе ҫул каяллахиллех экономист, юрист пулма ӗмӗтленеҫҫӗ. Кунта сӑмах пирӗн республикӑри аслӑ шкулсене вӗренме кӗрес ӗмӗтлисем пирки пырать.
Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енри аслӑ шкулсемпе техникум-колледжсенче абитуриентсенчен заявлени йышӑнасси малалла пырать. Аса илтерер, Чӑваш Енри аслӑ шкулсенче кӑҫал бюджет вырӑнӗсен шутне палӑрмаллах ӳстернӗ. Кунсӑр пуҫне тӗллевлӗ вӗренме йышӑнакан вырӑнсем те пӗлтӗрхинчен нумай.
Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви абитуриентсем стоматологи, сиплев ӗҫӗ, экономика, менеджмент, юриспруденци, патшалӑх тата муниципалитет управленийӗ, педагогика вӗрентӗвӗ (икӗ профильпе) специальноҫсене алла илес кӑмӑллӑраххи сисӗнет.
Чӑваш Енри аслӑ шкулсем, техникумсемпе колледжсемпе абитуриентсенчен заявленисене малалла йышӑнаҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн республикӑра — 14 аслӑ шкул. Вӗсенче кӑҫал хысна шучӗпе вӗренмелли вырӑнсене аванах ӳстернӗ: 2018 ҫулта бюджет вырӑнӗсен шучӗ 3475-пе танлашать. Патшалӑх шучӗпе вӗренме кӗме пӗлтӗр 2081 ҫын ҫеҫ пултарнӑ. Хысна шучӗпе вӗренес текен пӗр вырӑна 4,6 ҫынтан заявлени ҫитнӗ.
Конкурс хӑш аслӑ шкулта еплине те тишкерме кӑсӑклӑ. Мускаври политехника университечӗн Шупашкарти филиалӗнче пӗр хысвна вырӑнне 5,9 ҫын тивет, И.Я Яковлев ячӗллӗ ЧППУра — 5,7 ҫын, И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУра — 4,7 ҫын, Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академине — 3,5 ҫын.
Иртнӗ талӑкра Чӑваш Енре икӗ хутчен вут-ҫулӑм тухнӑ. Иккӗшӗ те хӑрушсӑрлӑх правилине пӑснипе ҫыхӑнма пултарнӑ. Ҫак шухӑша Чӑваш Енӗн Инкеклӗ ӗҫсен патшалӑх комитетӗнче палӑртаҫҫӗ.
Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, 11 сехет те 38 минутра Шупашкар районӗнчи Атайкасси ҫывӑхӗнчи пахча юлташлӑхӗсенчен пӗринче дача ҫуртӗнче вут хыпса илнӗ. «Хӗрлӗ автан», малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, хуҫине, 62-ри хӗрарӑма, 100 пин тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ. Специалистсем инкек сӑлтавӗ газ оборудованийӗпе усӑ курнӑ чухне асӑрханусӑр пулни тесе тӗшмӗртеҫҫӗ.
Куславкка районӗнчи Варасӑр ялӗнче 37-ри кил хуҫин 50x12 метр калӑпӑш кирпӗч склачӗ ҫунма тытӑннӑ. Инкек электрохатӗрпе тимсӗртерех пулнӑран тухнӑ пуль теҫҫӗ. Вута пула хуҫи, малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫур миллион тенкӗлӗх тӑкак тӳснӗ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа пирӗн республикӑра 496 хут пушар тухнӑ. Вӗсенче 39 ҫын вилнӗ, 48-ӑн суранланнӑ.
Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви отрасльти шалӑва тишкернӗ. Ведомство хӑйӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач—ҫӗртме уйӑхӗсенче вӑтамран 24248,3 тенкӗ ӗҫлесе илнӗ. Ку цифрӑна министерствӑра малтанласа пӗтӗмлетни тесе хакланӑ-ха. Тӗплӗнрех шутласа пӑхсан та питех улшӑну пулас ҫук-тӑр.
Маларах асӑннӑ цифрӑна иртнӗ ҫулхи пӗрремӗш ҫур ҫултипе те танлаштарса пӑхнӑ. Ӳсӗм аванах иккен – 19,7% пысӑкланнӑ. Отрасльти шалӑва Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви Чӑваш Енри вӑтам ӗҫ укҫин шайӗпе те тишкернӗ. Капла пӑхсан та культура ӗҫченӗсем начар илменни сисӗнет: республикӑри ҫынсем уйӑхсерен вӑтамран ӗҫлесе илекен тупӑшран вӗсен шалӑвӗ 0,9% пысӑкрах.
+8.3 °C