© shutterstock.com

Чӳкӗн 29-мӗшӗнче пирӗн планета ҫумӗпе ҫеккунтра 25 ҫухрӑм иртекен хӑвӑртлӑхпа 153201 (2000 WO107) астероид вӗҫсе иртӗ. Унӑн виҫи тӗрлӗ хаклавсем тӑрӑх 370 метртан пуҫласа 820 метр таран пулмалла.

Космос объектчӗ Ҫӗр чӑмӑрӗнчен 4 млн ҫухрӑмра вырнаҫнӑ — ку вӑл, Ҫӗрпе Уйӑх хушшинчи инҫӗшпе танлаштарсан, 11 хут пысӑкрах.

Астероид Ҫӗр чӑмӑрӗшӗн хӑрушлӑх кӑларса тӑратакан объектсем шутне кӗрет пулин те, пирӗн планетӑпа ҫапӑнас вӑл шанчӑк пысӑках мар. Ҫавах та, космос кӗлетки ӑсчахсене хӑйӗн ытти енӗпе интереслентернӗ — специалистсем хак панӑ тӑрӑх, ун ӑшӗнчи паха тӑпрасен хакӗ 17,4 миллиард долларпа танлашать. Ку хаклӑха шутласа кӑларнӑ чухне спектр анализӗпе усӑ курса тата астероидӑн вӑтамран илнӗ виҫисене шута илсе палӑртнӑ. Маларах ӑсчахсем 153201 (2000 WO107) тимӗрпе, кобальтпе тата никельпе пуян пулнине пӗлнӗ.

Астероида 2000 ҫулта тупнӑ, хӗвел тавра вӑл 318 кун хушшинче пӗр ҫаврӑм тунине палӑртнӑ. Перигейра вӑл Хӗвел патне 30 млн ҫухрӑм таран ҫывхарать, апогейра 243 млн ҫухрӑм инҫӗше ҫитет.

Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫумӗпе 3,1 млн ҫухрӑм ҫывӑхӗнче вӑл тепрехинче 2040 ҫулхи чӳкӗн 29-мӗшӗнче иртсе кайӗ.

Чӑваш Енри паллӑ велоҫулҫӳревҫӗ Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче велосипед туяннӑ. Ҫемье халӗ унти Техас штатӗнчи Даллас хулинче пурӑнать.

Инҫе ҫулҫӳреве тухса кайнӑ велосипед Нью-Йоркра тӑрса юлнӑ, ун патне кайма май ҫук иккен. Ҫавна май ҫемье ҫулталӑка яхӑн велосипедсӑр пурӑннӑ. Халӗ Никита каллех икӗ урапаллӑ «тимӗр туслӑ». Ӑна вӑл ҫынран туяннӑ. 1985 ҫулта Францире кӑларнӑскере хуҫи 90 долларпа сутнӑ. Никита Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, велосипед вӗр-ҫӗнӗ пекех, вӑл 12 тӗрлӗ хӑвӑртлӑхпа кайма пултарать.

Паллӑ велоҫулҫӳревҫӗ велосипедшӑн питӗ савӑннине пӗлтернӗ. Гаражра виҫӗ тӗрли пулсан аван тесе палӑртнӑ.

Инҫетри, анчах тӑванлӑ Турцирен хурлӑхлӑ хыпар килчӗ – 2020 ҫулхи чӳкӗн пӗрремӗш кунӗнче, 71 ҫула кайса, чӑваш халӑхӗн ҫывӑх тусӗ, Турцири Кайсери хулинчи Эржиес университечӗн профессорӗ, ӑслӑлӑх докторӗ Харун Гӳнгёр (Harun Güngör) ҫак пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ, ӑна тепӗр кун, кӑнтӑрла иртсен, Сарывӑл (Sarıoğlan) тарӑхӗнчи хӑй ҫуралса ӳснӗ Ӳҫерлӗх (Üzerlik) ялӗн масарне пытарнӑ. Ҫак ҫухату пирӗншӗн те пысӑк хуйхӑ, унӑн мӑшӑрӗпе Нуран (Nuran) ханумпа, ывӑлӗсемпе Афшинпа тата Санчарпа (Afşin, Sancar), кинӗпе Чананпа (Canan), мӑнукӗпе Тӳркер Харунпа (Türker Harun), тӑванӗсемпе тата тусӗсемпе пӗрле чунтан хурланни ҫинчен пӗлтеретпӗр, вӗсене тата вӗсемпе пӗрлех пӗтӗм Тӗрӗк тӗнчине пуҫ сывлӑхӗ сунатпӑр.

Харун Гӳнгор профессор, доктор ӑслӑлӑхра тӗрӗк халӑхӗсен тӗнӗсене тарӑн тӗпченипе палӑрнӑ. Ҫавна май вӑл Тӗрӗк тӗнчинче Анӑҫран Тухӑҫа ҫити – Балканран пуҫласа Монголи таран - нумай хутчен ҫул ҫӳренӗ, ҫав шутра темиҫе хутчен Чӑваш Енре, Чӗмпӗр облаҫӗнче, Мари Элра пулнӑ, авалхи тӗнпе пурӑнакан Чӑвашкасси ҫыннисемпе, чӑвашсен паллӑ тӗпчевҫисемпе, ҫав шутра, хӑй пекех, тӗнсене тӗпченӗ Петр Денисов профессорпа, докторпа тӗл пулса калаҫнӑ, ӑслӑлӑх ыйтӑвӗсене сӳтсе явнӑ.

Малалла...

www.tourister.ru сӑнӳкерчӗкӗ

«Azur Air» чартер компанийӗ авиапассажирсене Хусантан Занзибар утравӗ ҫине илсе кайма пуҫлассине пӗлтернӗ. Чӑваш Енпе кӳршӗллӗ регионтан самолетсем Африкӑри ҫав вырӑна юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнчен вӗҫме тытӑнӗҫ.

Занзибара, сӑмах май каласан, самолетсене авиакомпани Мускавран, Питӗртен, Дон ҫинчи Ростовра, Самартан тата Ҫӗнҫӗпӗртен вӗҫтерӗ. Рейссем 10 кунта пӗрре пулӗҫ. Пассажирсене «Boeing 777−300ER» самолетпа турттарӗҫ. Самолетсем кӗркуннерен пуҫласа хӗлӗпех вӗҫӗҫ.

Паянхи кун Раҫҫейрен темиҫе ҫӗршыва ҫеҫ самолетсем вӗҫеҫҫӗ. Танзани (Занзибар шӑпах ун йышӗнче) – ҫав йышрисенчен пӗри. Ҫумӑрлӑ кӗр кунӗсенче е сивӗ хӗлле океанта шыв кӗме ӗмӗтленекенсем валли Занзибар шӑпах лайӑх вырӑн. Турсене «Anex Tour» туроператор сутать.

Горбачева халалласа лартнӑ палӑк

Тухӑҫ Германири Дессау-Рослау (Саксони-Анхальт, Берлинпа Лейпциг хушшинче вырнаҫнӑ) хула влаҫӗсем СССР президенчӗн Михаил Горбачевӑн тулли кӳлепеллӗ палӑкне уҫнӑ. ТАСС пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна ГДРпа ФРГ пӗрлешнӗренпе 30 ҫул ҫитнӗ ятпа вырнаҫтарнӑ — ҫак пулӑмра Горбачевӑн тӳпи пысӑк.

Дессау обер-бургомистрӗ Петер Курас палӑка уҫнӑ май, ӑна «хӑйӗн ӗҫӗ-хӗлӗнче ҫӗнетӳпе уҫҫӑнлӑх валли майсем тунӑ, вӗсене пулах 1989 ҫулта мирлӗ пӑлхавӑр ирттерме, 1990 ҫулта Германи халӑхне пӗрлештерме май туса панӑ политика асра тытса» хатӗрлени пирки каланӑ.

Паянтан пуҫласа палӑк ратуша тӳремӗнче тӑрать. Монумента Бернд Гебель кӳлепеҫӗ ӑсталанӑ, укҫи-тенкине хула ҫыннисем пухнӑ. Унччен Германире СССР пӗрремӗш президенчӗн бюстне вырнаҫтарнӑ. Ӑна Берлинра «пӗрлешӗвӗн ашшӗсемпе», Джордж Буш-Аслипе Гельмут Коль бюсчӗсемпе, юнашар лартнӑ.

Дессау-Рослура Горбачев пӗрре те пулман, анчах та ҫакӑ хула пуҫлӑхӗ пулнӑ Ханс-Георг Оттохшӑн шухӑша пурнӑҫлама чӑрмантарман. «Унсӑр мирлӗ революци те Германи пӗрлешесси те пулмӗччӗ», — тенӗ экс-бургомистр.

Тауэр кӗперӗ / Thames RIB Experience

Лондонра Тауэр кӗперӗн икӗ пайӗ, вӗсен механизмӗсем ҫӗмӗрӗлнине пула, икӗ сехет ытла икӗ еннелле уйӑрӑлнипе тӑнӑ. Ҫакӑн ҫинчен The Guardian ҫырать.

Хаҫат информациленӗ тӑрӑх, каҫхи вӑхӑтра карапсене ирттерсе ярас тесе вӗсене икӗ еннелле сарнӑ чухне конструкци хӗсӗнсе ларнӑ.

Хула полицийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗпер механизмӗ юсавсӑррине пула ӑна ҫуран ҫӳрекенсемпе транспорт валли хупнӑ.

Тауэр кӗперӗ 1894 ҫулта уҫӑлнӑ. Вӑл икӗ башньӑран тӑрать, ҫӳлте вӗсем икӗ каҫма урлӑ пӗрлешӗннӗ. Хула саккунӗсемпе килӗшӳллӗн, 30 фут (9 метр ытла) ҫӳллӗш мачтӑллӑ е хушӑм пайлӑ карапсене, вӗсен хуҫисем 24 сехет хушшинче ҫакӑн пирки ыйтнӑ пулсан, тӳлевсӗр ирттерсе ярма хуть те хӑш вӑхӑтра кӗпере ҫӗклесе сармалла. Сооружени сайтӗнчи информаци тӑрӑх, кӗпере икӗ еннелле ҫулталӑкра вӑтамран 850 хут уйӑраҫҫӗ.

Хӗвел системинче астериод ӳкнипе йӗркеленнӗ чи пысӑк кратера тупнӑ. Тӗрӗссипе каласан, вӑл лаптӑк ҫинчен тахҫанах пӗлнӗ, анчах япун астрономӗсем кратер мӗнле майпа йӗркеленнине тӗпчесе пӗлнӗ.

Тӗпчевҫӗсем Юпитерӑн уҫлӑхташӗнче — Ганимедӑра — вырнаҫнӑ пысӑк айлӑмсене тишкернӗ. Лаптӑк ҫийӗн пӑхсан вӗсен пурин те варри пуррине курма май пур. Астрономсем «Вояджер-1» тата «Вояджер-2» зондсем тунӑ сӑнӳкерчӗксене тӗпченӗ те Ганимед ҫинчи айлӑмсем астероид ҫапӑннипе пулни патне тухнӑ.

Унсӑр пуҫне, Хӗвел системинче ӑна чи пысӑк кратер теме пулать. Ӑсчахсем моделлесе пӑхнӑ та ҫакнашкал вырӑн диаметрӗпе 150 ҫухрӑмран кая мар астероид пырса ҫапӑннипе йӗркеленме пултарнине курнӑ. Ҫӑпӑннӑ самантра унӑн хӑвӑртлӑхӗ ҫеккунтра 20 ҫухрӑмпа тан пулма пултарнӑ тесе шутлаҫҫӗ.

Ӑсчахсем кратера малалла та тӗпчесшӗн, ҫавна май вӗсем JUICE мисси пуҫланасса кӗтеҫҫӗ.

Чӑваш ҫыннисем Черногорие кайма пултараҫҫӗ. Ырантан, ҫурла уйӑхӗн 5-мӗшӗнчен, Черногори Раҫҫей ҫыннисемшӗн хӑйӗн чиккине уҫассине пӗлтернӗ. Асӑннӑ ҫӗршыв «симӗс» зонӑна Раҫҫее кӗртнӗ. Анчах унта пирӗн патран самолетсем хальлӗхе вӗҫмеҫҫӗ.

Кӑшӑлвируса пула хупӑннӑ чикӗсем майӗпен уҫӑлма тытӑнчӗҫ. Ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пирӗн ҫӗршыв Турци, Великобритани, Танзани тата Абхази чиккисене уҫрӗ. Ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен самолетсем Швейцаринчи Женева хулине эрнере пӗрре вӗҫме тытӑнӗҫ.

Абхазие Краснодар крайӗнчи Адлерти чукун ҫул вокзалӗнчен тата Сочири аэропортран пӗрлехи билетпа ҫитме май килӗ. Кун пирки Раҫҫейӗн Транспорт министерстви пӗлтернӗ. Пӗрлехи билетпа Абхазинчи пилӗк хулана: Гагрӑна, Пицундӑна, Гудаутӑна, Ҫӗнӗ Афона тата Сухума — кайма май пур.

Раҫҫей тата Турци президенчӗсем Владимир Путин тата Реджеп Тайип Эрдоган икӗ ҫӗршыв хушшинче самолетсем ҫӳретме тытӑнас ыйтӑва телефонпа сӳтсе явнӑ. Ҫак ыйтӑва тишкерме яваплӑ ведомствӑсене хушнӑ. Кун пирки РФ ертӳҫин пресс-секретарӗ Дмитрий Песков «Новости» информаци агентствине пӗлтернӗ.

Маларах «Андолу» агентство Турцин Транспорт министерстви самолетсене утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗ хыҫҫӑн вӗҫтерме пуҫласси ҫинчен Раҫҫейпе калаҫса татӑлни пирки хыпарланӑ. Ҫапах та самолетсем хальлӗхе вӗҫмеҫҫӗ-ха.

Путинпа Эрдоган телефонпа утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче калаҫни пирки «Парламентская газета» хаҫат паян пӗлтернӗ.

Сӑмах май, иртнӗ эрнере Татьяна Голикова вице-премьер ҫӗршывсем хушшинче самолетсене утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен ҫӳретме пуҫлама май пуррине пӗлтернӗ.

«Чӑваш Ен» ПТРК тунӑ видео скринӗ

Тӗнчипех кӑшӑлвирус алхаснӑ вӑхӑтра Никита Тӗнче ҫемйипе хӑш ҫӗршывра-ши? Ку ыйту чылайӑшӗшӗн кӑсӑклӑ пулӗ-ха. Нумях пулмасть Никитӑпа «Чӑваш Ен» ПТРК корреспонденчӗ ҫыхӑннӑ.

Никита тата Настя Тӗнчесем тата вӗсен пӗчӗк хӗрӗ Ая халӗ АПШра. Вӗсем Техас штатӗнче пурӑнаҫҫӗ. «Пурте килте лараҫҫӗ. Нимӗнле пӑлхану та ҫук. Халӗ ӗҫпе йывӑртарах, ҫавӑ ҫеҫ», - пӗлтернӗ Никита журналиста.

Тӗнчешӗн йывӑр ҫак самантра та Никита Тӗнче Чӑваш Ене таврӑнма палӑртман-ха. Вӗсем малалла ҫул тытасшӑн, урӑх ҫӗршывсене ҫитсе курасшӑн.