Чылайӑшӗ хваттер е пӳлӗм тара тытса пурӑнать. Раҫҫейри тӗрлӗ регионта хваттер тара тытма мӗн чухлӗ укҫа кирлӗ? Танлаштарӑм хатӗрленӗ.

Шупашкар списокра юлашки вырӑнтан пӗрне йышӑннӑ. Раҫҫейӗпе пӗтӗмӗшле илес-тӗк, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗпе танлаштарсан, Раҫҫейре пӳлӗм тара тытмашкӑн хаклӑрах.

Мускавра тара тытнӑ пӳлӗмшӗн уйӑхне 15657 тенкӗ памалла. Унтан списокра Сургут вырнаҫнӑ. Унта ҫакӑншӑн 13242 тенкӗ тӑкакламалла. Мускав облаҫӗнче — 12216, Питӗрте 11406 тенкӗ тӳлемелле.

Магнитогорскра пӳлӗмшӗн 3500 тенкӗ ҫеҫ тӳлемелле. Шупашкарта пӳлӗме вӑтамран 3677 тенкӗпе тара тытма май пур. Пензӑра — 3833, Омскра — 4200, Саранскра 4250 тенкӗ тӳлемелле. Палӑртмалла: Шупашкарта пӳлӗм тара тытмашкӑн 10 процент йӳнелнӗ.

Республикӑри загссем Чӑваш Енри ҫемьесем мӗн сӑлтавпа уйрӑлнине палӑртнӑ.

Ӗмӗр пӗрле, алла-аллӑн тытӑнса, пурнӑҫри инкек-синкеке сирсе, савӑнӑҫа пӗрле пайласа мӗн ватӑлса виличчен пурӑнас тесе пӗрлешекен ҫемьесемех тепӗр чухне арканаҫҫӗ. Кашнин хӑйӗн сӑлтавӗ пулӗ те, анчах пӗрпеклӗхӗ те пур. Ҫакна республикӑри загссенче ӗҫлекенсем уйрӑлма тесе хӑйсем патне пыракан ҫемьесене анкета ыйтӑвӗсене хуравлаттарса ыйтса пӗлеҫҫӗ.

Ҫемье арканнин тӗп сӑлтавӗ шутӗнче мӑшӑрсем пӗрне пӗри улталани, тепӗр майлӑ каласан, айккинелле чупни, 27,7 процентпа танлашать. Эрех ӗҫекен, наркотикпа айкашакан ҫынна та чӑтса пурӑнасшӑн мар. Уйрӑлнисен статистикинче сиенлӗ ҫак йӑла 19,5% йышӑнать. Укҫа ҫитсе пыманни те ҫемьене вӑрҫтарать те уйрӑласси патне ҫитерет (16,1%). Мӑшӑрсенчен пӗри республика тулашӗнче ӗҫлесе пурӑнни те килтисене тепӗр чухне тарӑхтарттарать. Мӑшӑр пур ҫинче пӗччен пурӑниччен вӑл ан та пултӑр тесе ик еннелле тапса сикекенсем — 11,3%. Пӗрлехи ачасем ҫукки 8,5 процентне тивӗҫтермест. Харпӑр хӑйӗн пурӑнма кӗтес ҫукки те ыр япала мар: 7,6 проценчӗ ҫавӑншӑнах уйрӑлать. Ҫемьере пӗри теприне пусмӑрласа пурӑннипе ҫемьесен 7,1% арканать.

Малалла...

Раҫҫейре кӗпӗрнаттӑрсен танлаштарӑмне каллех хатӗрленӗ. Хальхинче www.mlg.ru порталра регион пуҫлӑхӗсем утӑ уйӑхӗнче мӗнле ӗҫленине хакланӑ.

Мускав мэрӗ Сергей Собянин танлаштарӑмра яланхи пекех пӗрремӗш вырӑна йышӑннӑ. Ку йӗркерен вӑл темиҫе уйӑх каймасть ӗнтӗ. Иккӗмӗш вырӑнта – Мускав облаҫӗн кӗпрнаттӑрӗ Андрей Воробьев. Хальхинче вӑл пӗр йӗрке хӑпарнӑ. Чечня Республикин пуҫлӑхӗ Рамзан Кадыров виҫҫӗмӗш йӗркене йышӑннӑ.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев хальхи танлаштарӑмра тӑватӑ йӗрке аялалла аннӑ. Михаил Васильевич 79-мӗш вырӑна ҫитнӗ. Юлашки йӗркесене Белгород облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ Евгений Савченко, Ямал-Ненецк автономи округӗн ертӳҫи Игорь Кошин тата Мари Республикин пуҫлӑхӗ Леонид Маркелов йышӑннӑ.

Чӑваш Енре халӑхран пухакан сӗт хакӗ ӳснӗ. Утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗ тӗлне республикӑра вӑтамран 1 литр сӗте 14,7 тенкӗпе туяннӑ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, ку 16,7 процент ытларах.

Ҫак уйӑхра Ҫӗмӗрле тата Шупашкар районӗсенче сӗт хакӗ 2 тенкӗ ӳснӗ. Вӑрнар тата Муркаш тӑрӑхӗсенче 1 литршӑн 1,5 тенкӗ ытларах тӳлеме тытӑннӑ. Элӗк, Хӗрлӗ чутай, Вӑрмар районӗсенче сӗт 1 тенкӗ ӳснӗ, Каҫал тӑрӑхӗнче вара — 0,8 тенкӗ.

Патӑрьел, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Етӗрне районӗсенче сӗт хакӗ ҫур тенкӗ кӑна хӑпарнӑ. ЧР Патшалӑх ветеринари служби палӑртнӑ тӑрӑх, сӗт хакӗ пахалӑхӗпе лайӑх пулнӑ ҫӗрте ӳснӗ.

Сӗт юр-варне йышӑнакан предприятисенче 1 литр сӗте 18,83 тенкӗпе илеҫҫӗ.

Утӑ уйӑхӗн 18-мӗшӗ тӗлне илсен пирӗн республикӑра ӗҫсӗррисен йышӗ ӳснӗ. Ку цифрӑна ҫӗршывӑн Ӗҫ министерстви асӑрханӑ.

Асӑннӑ ведомство официаллӑ кӑтартусене кура пӗтӗмлетнӗ тӑрӑх, ӗҫсӗррисен йышӗ 5 регионта йышланнӑ. Кунта пирӗн республикӑсӑр пуҫне Мӑкшӑ Республики, Калмӑк Республики, Дагестан тата Карачай-Черкес ҫакланнӑ.

Ӗҫ рынокӗнчи лару-тӑрӑва РФ Ӗҫ министерстви организацисене хупассине, штата чакарассине, ӗҫ вӑхӑтне тулли мар куна куҫарассине палӑртнине кура пӗтӗмлетет.

Пирӗн республикӑра официаллӑ майпа ӗҫлӗх центрӗсенче утӑ уйӑхӗн 18-мӗшӗ тӗлне 5046 ҫын шутра тӑнӑ. Ку енпе лайӑх цифрӑсемпе Ҫӗрпӳ, Муркаш, Комсомольски районӗсем хӑпартланма пултараҫҫӗ.

Шупашкар районӗнче ҫывӑх вӑхӑтра ӗҫсӗррисен шучӗ ӳсес хӑрушлӑх пысӑк: унти «Чӑваш бройлерӗ» предприятирен 152 ҫынна штата чакарса кӑларса ямалла , мӗншӗн тесен кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗ панкрута тухасси патне ҫитнӗ.

Статистика кӑтартӑвӗ лаплантармасть. Кӑҫал ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Шупашкарта ҫул ҫинче 37 ача шар курнӑ.

Патшалӑх автоинспекцийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул ҫитмен ачасемпе ҫул ҫинче ытларах чухне эрнекунсерен тата вырсарникунсерен пӑтӑрмахсем пулаҫҫӗ. Эрнекун – 11, вырсарникун 8 ача аманнӑ. Ытларах чухне шӑпарлансем инкеке 12-15 сехетсенче тата 17-19 сехетсенче ҫакланаҫҫӗ.

Ҫӗртме уйӑхӗнче кӑна Шупашкарта пулнӑ аварисенче ҫул ҫитмен 9 ача хур тӳснӗ. Ку 9 аварире пулнӑ.

«РИА Рейтинг» танлаштарӑм агентстви Раҫҫейри регионсенче пурӑнакан ҫынсем хваттер илме пултарассипе пултараймассине тишкернӗ. Чӑваш Ен кӑҫалхи кӑтартусемпе килӗшӳллӗн танлаштарӑмра 57-мӗш йӗркене йышӑннӑ.

Тӗпчев палӑртнӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре пурӑнакан ҫынсем 54 тӑваткал метрлӑ хваттере вӑтамран 2 миллион тенкӗпе туянма пултараҫҫӗ. Пӗр ачаллӑ ҫемьен ӑна илес тесен 9 ҫул укҫа пухмалла. Танлаштармашкӑн: пӗлтӗр чӑваш ҫыннисем кунашкал хваттере 8 ҫул пухнӑ укҫапа туянайнӑ.

Тепӗр 49 регионта та кунашкал лару-тӑру. Вӗсене те хваттер туянмашкӑн йывӑртарах халӗ. Севастопольпе Дагестанра вара пушшех те ҫӑмӑл мар: хваттер туянас тесен 15-18 ҫул укҫа пухмалла.

Раҫҫейӗпе вӑтамран илсен, ку кӑтарту 5,1 ҫулпа танлашнӑ. Ку, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, сахалрах. Танлаштарӑмра малти вырӑнсене Ямал-Ненецк автономи округӗ, Ханты-Манси автономи округӗ, Магадан облаҫӗ йышӑннӑ. Унти пӗр ачаллӑ ҫемьесем кунашкал хваттере икӗ ҫул ытларах укҫа пухсан илееҫҫӗ.

Пирӗн ҫӗршывра ҫынсен тупӑшӗ кӑҫалхи ака уйӑхӗнче, малтанласа шутланӑ тӑрӑх,7,1 процент чакнӑ. Ку хыпара «Парламентская газета» хаҫат Росстат пӗлтерни тӑрӑх ҫырать.

Чӑваш Енре пурӑнакансем те укҫа ӑшӗнче ишмеҫҫӗ. Чӑвашстат хайӗн информаци лентинче ҫырнӑ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач-пуш уйӑхӗсенче халӑхӑн тупӑшӗ 12,5 процент чакнӑ.

Кашни ҫын уйӑхра вӑтамран тупӑш курнине шутласа пӑхнӑ та, ку сумма 16 пин 68 тенкӗ те 40 пуспа танлашнине палӑртнӑ. Кунта, паллах, темиҫе теҫетке пин тенкӗ илекен пуҫлӑхсем те, 7–8 пин тенкӗшӗн тӑрмашакансем те кӗреҫҫӗ. Сӑмах май каласан, Раҫҫейри вӑтам шалу ака уйӑхӗнче 36 пин те 210 тенкӗпе танлашнӑ.

Ҫынсен пурнӑҫ шайӗ чакнине ҫирӗплетекен фактсенчен пӗри — ваккӑн сутакан тавар ҫаврӑнӑшӗ чакни. Ҫӗршывра вӑл 5,2 процент сахалланнӑ.

Чӑваш Енре тӳре-шара йышӗ чакнӑ. Кун пирки официаллӑ статистика ӗнентерет.

Пуш уйӑхӗн вӗҫӗ тӗлне пирӗн республикӑра патшалӑхӑн гражданла служащийӗсен йышӗ 5,3 пин ҫынпа танлашнӑ. Шӑп та лӑп ҫулталӑк каяллахипе пӑхсан йыш 4 процента яхӑн чакни сисӗнет.

Федерацин патшалӑх органӗсенче 3979 ҫын тӑрӑшнӑ, ку вӑл унччен илсе кӑтартнӑ датӑринчен 3,4%, е 140 ҫын, сахалтарах.

Республикӑн влаҫ органӗсенче те 3979 ҫын тар тӑкать. Пӗлтӗрхи пуш уйӑхӗнчипе танлаштарсан, унти портфельлӗ йыш 3,4% чакнӑ. Цифра ҫине куҫарсан, 75 ҫын сахалтарах пулин те ӗҫе пурнӑҫлама ӗлкӗрсе пыраҫҫӗ.

Вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсенче те тӗрлӗ тивӗҫе пурнӑҫлакансен шутне кӑштах пӗчӗклетнӗ. Кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче унта 2578 ҫын тимленӗ. Вӗсен йышне 1,5% процент, е 40 ҫын, чакарнӑ.

«Чи тӗрӗс те суйма май килмен кӑтарту — 100 гектар пуҫне ял хуҫалӑх продукцийӗ туса илни», — теме юрататчӗ Шупашкар районӗнчи Свердлов ячӗллӗ колхоза, ас тӑвасса виҫӗ теҫеткене яхӑн ҫул, ертсе пынӑ Александр Пушкин. Ҫак цифра тӑрӑх хакласан, ял хуҫалӑх продукцине туса илекенсем Шупашкар районӗнче пуринчен тухӑҫлӑрах ӗҫленӗ. Кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта Чӑвашстат кӑтартӑва ку енпе тишкернине сӑнанӑ май ҫапла пӗтӗмлетме май килет.

100 гектар ял хуҫалӑх ҫӗрӗ пуҫне ял хуҫалӑх продукцине республикӑра вӑтамран 430 пин тенкӗлӗх туса илнӗ. Шупашкар районӗнче ку цифра 2137 пин тенкӗпе танлашать, Патӑрьел районӗнче — 515 пин, Шӑмӑршӑ районӗнче — 501 пин, Муркаш районӗнче — 450 пин, Ҫӗрпӳ районӗнче — 451 пин.

Ытти района илсен, 105 пин тенкӗрен пуҫласа (Улатӑр районӗнче) 427 пин тенкӗ таран (Вӑрнар районӗ).