chgpu.edu.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш наци культурине упраса хӑварас тата аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑшӑн «Уяв» халӑх фолькор ансамблӗн хормейстерне Зинаида Козловӑна «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медалӗпе чыслас тенӗ. Хушӑва Олег Николаев Элтепер ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.

Аса илтерер: Зинаида Козлова — Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ. Вӑл кӑҫалхи ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 75 ҫул тултарнӑ.

Зинаида Алексеевна 1946 ҫулхи ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Патӑрьелте ҫуралнӑ. Фольклорист, педагог. 1975 ҫулта Мускаври Гнесинсем ячӗллӗ музыка училищинчен, 1983 ҫулта Сартури патшалӑх консерваторийӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1967-1968 ҫулсенче Чӑваш радиопа телекурав хорӗнче солисткӑра ӗҫленӗ. 1984 ҫултан «Уяв» тата «Пилеш» фольклор ансамблӗсенче йӗркелӳҫӗ тата илемлӗх ертӳҫинче ӗҫлеме тытӑннӑ. Шупашкарти музыка училищинче, Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче тӑрӑшнӑ.

Геннадий Константинов Мускава ӗҫлеме кайнӑ та ҫухалнӑ. 35-ри арҫынна мӑшӑрӗ, аппӑшӗ шырать. Полицие те пӗлтернӗ вӗсем.

Тӑванӗсем каланӑ тӑрӑх, арҫын ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Геннадий мӑшӑрӗ патне ҫыннӑн телефонӗнчен шӑнкӑравланӑ. Вӑл киле Шӑмӑршӑна килме хатӗрленнине каланӑ.

Геннадин телефонӗ ҫӗмӗрӗлсе кайнӑ-мӗн. Черкизово метро патӗнче вӑл ҫынран телефон ыйтса арӑмӗ патне шӑнкӑравланӑ. Ҫавӑнпа вӑл кӗскен ҫеҫ калаҫнӑ.

Унччен вӑл ун пек ҫухалса ҫӳремен. Уйрӑм паллисем: сулахай айккинче операци тунӑ йӗр пур, тепӗр енче – пиҫсе кайнӑ йӗр. Ҫак арҫынна курнӑ тӑк, ун пирки мӗн те пулин пӗлетӗр пулсан полицие шӑнкӑравласа хыпарлама ыйтаҫҫӗ.

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Григорий Пыхтеев художник леш тӗнчене ӑсаннӑ. Кун пирки Чӑваш Енри Художниксен союзӗ паян Фейсбукра пӗлтернӗ.

Григорий Анатольевич 1949 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Узбекистанри Фергана хулинче ҫуралнӑ. Шупашкарта 1952 ҫултанпа пурӑнать. 1978 ҫулта вӑл И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнчи художествӑпа графика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1980 ҫултанпа регион тата тӗнче шайӗнчи тӗрлӗ курава тӑтӑшах хутшӑннӑ. Унӑн ӗҫӗсем хамӑр ҫӗршыври тата ют ҫӗршывсенчи уйрӑм ҫынсен коллекцийӗсенче упранаҫҫӗ.

Тутарстанри Аксу районӗнчи Беловкӑра Владимир Левуков чӑваш хастарне чысланӑ.

Владимир Левуков Тутарстанри Тимушкелӗнче ҫуралса ӳснӗ ҫуралса ӳснӗ, халӗ Тольяттире пурӑнать. Ӑна Чӑваш Ен Элтеперӗн Олег Николаевӑн хушӑвӗпе, «Чӑваш автономи облаҫне 100 ҫул» медаль парса чысланӑ.

Тутарстанри «Сувар» хаҫатра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак миссине Чӑваш Республикин профессионаллӑ ҫыравҫисен союзӗн ертӳҫи Лидия Филиппова пурнӑҫланӑ. Асӑннӑ МИХра палӑртнӑ тӑрӑх, «Владимир Левуков чӑннипе те ҫак хисепе тивӗҫ. Вӑл нумай кӗнеке авторӗ, сӑвӑҫ тата общество деятелӗ. Самар облаҫӗнче чӑвашлӑха аталантарма пулӑшать».

Ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Тутарстанри Аксу районӗнчи Беловка ялӗнче Чӑваш халӑх поэчӗ Николай Полоруссов-Шелепи ҫуралнӑранпа 140 ҫул ҫитнине халалласа сумлӑ мероприяти иртнӗ. Кун пирки Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗн правленийӗн председателӗ Лидия Филиппова Фейсбукра пӗлтернӗ.

Мероприятие Чӑваш Енри ҫыравҫӑсем, артистсем, ӑсчахсем тухса кайнӑ. Тутарстанри, Самар, Чӗмпӗр облаҫӗнчи хастарсем те пырса ҫитнӗ унта. Ҫавӑн пекех Шелепин тӑванӗсем, пӗр ял ҫыннисем, мӑнукӗсен ачисем хутшӑннӑ.

Николай Шелепи 1881 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Тутарстан Республикин Аксу районӗнчи Ҫӗнӗ Ӳселте ҫуралнӑ. Литература ӗҫне Шелепи вырӑссен пӗрремӗш революцийӗ вӑхӑтӗнче тытӑннӑ. Поэт тутарла та чылай сӑвӑ ҫырнӑ, 1915 ҫулта унӑн икӗ кӗнеке тухнӑ.

«Сувар» хаҫат уҫӑмлатнӑ тӑрӑх, «Беловка ялӗ Шелепи ячӗпе тачӑ ҫыхӑннӑ теес килет. Мӗншӗн тесен пӗрремӗш Чӑваш халӑх поэчӗн ҫывӑх тӑванӗсем вӑл ҫуралса ӳснӗ Ҫӗнӗ Ӳселӗнчен 1921 ҫулта ытти чӑвашсемпе пӗрле Беловка ялне пурӑнма куҫнӑ».

Мускаври Пысӑк театрта Светлана Потёмкинан «Надежда Павлова: большое интервью с балериной» кӗнекине хӑтланӑ. Балерина ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче 65 ҫул тултарнӑ.

Мероприятие Чӑваш Енӗн культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Светлана Каликова хутшӑннӑ. Чӑваш министрӗ Мускава пушӑ алӑпа кайман. Вӑл ҫӗршывӗпе паллӑ балеринӑна Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа кӑларнӑ медальпе чысланӑ.

Надежда Павлова – ХХ ӗмӗрти паллӑ балерина, вӑл тӗнчери паллӑ сценӑсем ҫинче ташланӑ, СССР халӑх артистки ята вӑл 28 ҫул каяллах тивӗҫнӗ.

Светлана Потёмкинан кӗнеки интервьюран тата сайра тӗл пулакан документсенчен тӑрать. Кӑларӑма 1000 экземплярпа пичетлесе кларнӑ. Светланой Потёмкина Чӑваш кӗнеке издательствипе балерина ҫинчен кӗнеке-альбом кӑларасшӑн.

Следстви комитечӗн сайтӗнчи сӑн

Патӑрьел районӗнче пурӑнакан Михаил Тимофеевич Наташкин 100 ҫул тултарнӑ. Вӑл – Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ.

Михаил Тимофеевича 1942 ҫулта фронта илсе кайнӑ. Вӑрҫӑра вӑл икӗ хутчен аманнӑ. Иккӗшӗнче те салтак вилмеллех аманнӑ тесе шухӑшланӑ, тӑван килне вилнӗ хутне янӑ. Ҫапла унӑн амӑшӗ усал хыпара икӗ хутчен илнӗ.

Воронежра амансан салтак госпитальте виҫӗ кун тӑна кӗмесӗр выртнӑ. Ҫумӗнче документсем пулман, ҫавӑнпа чаҫре вӑл вилнӗ тесе шутланӑ, амӑшӗ патне вилнӗ хутне янӑ.

1943 ҫулта Донецк облаҫӗнче вӑл иккӗмӗш хутчен аманнӑ. Ҫав кун ҫапӑҫура нумай салтак вилнӗ. Аманнисем те самай пулнӑ, ҫав йышра – Михаил та. Урине амантнӑскере икӗ салтак ҫӑлнӑ. Ҫапӑҫу хыҫҫӑн чӗррисене шыранӑ, Михаила тупайман. Ҫавӑн чухне те тӑван килне вилнӗ хутне янӑ.

Михаил Наташкин Ҫӗнтерӗве Украинӑра кӗтсе илнӗ. Киле 1945 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче таврӑннӑ.

Ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче СССР халӑх артисчӗ Борис Алексеев ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа астӑвӑм каҫӗ иртнӗ.

Мероприятие СССР халӑх артисчӗ, театрӑн илемлӗх ертӳҫи Валерий Яковлев уҫнӑ май кашни халӑхӑнах мӑнаҫлӑ ҫыннисем пуррине, вӗсене пирӗн асра тытмаллине палӑртнӑ.

Борис Алексеев СССР халӑх артисчӗ ята чӑваш артисчӗсенчен пуҫласа тивӗҫнӗ. РСФСР халӑх артистки Нина Яковлева та ҫав ӑстана лайӑх астӑвать. Унпа пӗрле выляма тӳр килнишӗн вӑл хӑйне телейлӗ тесе шухӑшлать. Борис Алексеев ҫемҫе те ырӑ кӑмӑллӑ пулнине, сцена ҫинче ун пек артист пулманнине палӑртса хӑварнӑ Нина Яковлева.

Театр фойинче артист пултарулӑхӗпе паллаштаракан курав йӗркеленӗ.

ЧР Вӗрентӳ институчӗн ректорӗ пулнӑ Елизавета Казакова пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 61 ҫулта пулнӑ.

Елизавета Васльевна пурнӑҫне вӗрентӗве халалланӑ. Малтан вӑл вӗрентекенре ӗҫленӗ, унтан шкул директорӗн ҫумӗ пулнӑ. Кун хыҫҫӑн квалификацие ӳстерекен тытӑма ӗҫлеме куҫнӑ, республика валли управлени кадрӗсем хатӗрленӗ.

Пӗр ҫул вӑл Вӗренӳ министерствинче министр ҫумӗнче ӗҫленӗ. Ун хыҫҫӑн Вӗренӳ инситутнех таврӑннӑ, пенсие тухичченех ректор пулнӑ. Вӑл – ЧР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ. Унӑн педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗн степенӗ пур.

Елизавета Казаковӑпа ыран 8.30-100 сехетсенче сыв пуллашӗҫ: Шупашкар урамӗ, Граждан урамӗ, 19-мӗш ҫурт.

Чӑваш халӑх писательне Юхма Мишшине Чӑваш Республикин Элтеперӗ Олег Николаев хӑйӗн Тав ҫырӑвӗпе хавхалантарнӑ.

Ҫыравҫӑ ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 85 ҫул тултарнӑ. Юхма Мишши Чӑваш Енӗн Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтра ҫуралса ӳснӗ. Вӑл — истори романӗсемпе повеҫсен, халап-калав, очерк, драматурги тата поэзи произведенийӗсен авторӗ. Унсӑр пуҫне чӑваш халӑхӗн историне, фольклорне, мифологине тӗпченӗ.

Аса илтерер: Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен театрӗнче ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче иртнӗ тӗлпулура Чӑваш Республикин Элтеперӗ тӑван чӗлхене упрас ыйтӑва ҫӗкленӗ. Унта чӑваш наци культурине аталантарассишӗн тунӑ пысӑк ӗҫсемшӗн Юхма Мишшине хӑйӗн Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.