Ывӑлӗсен хӗсмете кайма вӑхӑт ҫитсен ашшӗ-амӑшӗн ялана тенӗ пекех ыйту ҫуралать. Тем пирки те пӗлесшӗн вӗсем. Ҫар службипе ҫыхӑннӑ ҫӗнӗлӗхсенчен тытӑнса кама ҫара илмесси, вӗреннӗ вӑхӑтра салтака пуҫтарса ан кайччӑр тесен епле хутсем тӑратмалли таранах.

Асӑннӑ мӗнпур ыйтӑва ыран Раҫҫей Президенчӗн Чӑваш Енри йышӑну пӳлӗмӗнче уҫӑмлатма пулать. Кӑсӑклантаракан ыйту хуравне шыраса Шупашкар тӑрӑх ҫӳремелле мар. Телефонпа кӑна шӑнкӑравламалла. Хӗрӳ линипе ҫынсен ыйтӑвӗсене ирхи вунӑ сехетрен пуҫласа вунпӗр сехетчен уҫӑмлатӗҫ. Телефон номерӗ ҫапларах: 39-36-81. Шупашкар хула номерӗпе шӑнкӑравланӑ чух хула кочӗ кирлӗ пулма пултарӗ: 8-8352. Ан именӗр, ыйтӑр, шӑнкӑравлӑр, пӗлес тенине пӗлме тӑрӑшӑр.

Чӑваш Енре хӗсмете кайма ҫулпа тивӗҫ ҫамрӑксен сывлӑхне тишкернӗ. Анчах сӑмахӗ пурин пирки те пымасть. 17 ҫултисем пирки. Яш-кӗрӗмӗн сывлӑхне кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа пушӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗччен тӗрӗсленӗ.

Тухтӑрсем тӗрӗсленӗ каччӑсенчен 70 проценчӗ кӑна ҫара кайма пултарать. Ыттисен сывлӑх начар. Мӗнпе чирленине те тухтӑрсем пытармаҫҫӗ. Вунҫиччӗри каччӑсем ытларах чух юн ҫаврӑнӑшӗн органӗсем начар ӗҫленипе аптӑраҫҫӗ. Психика чирӗсем те хальхи ҫамрӑксене аптӑратаҫҫӗ. Шӑмӑ чирӗсем те яшсемшӗн ют мар. Вар-хырӑм чирӗ те вӗсене аптӑратать. Кун пирки Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствин амӑшӗсемпе ачисене медицина пулӑшӑвӗ кӳрессипе ӗҫлекен пай пуҫлӑхӗ Нина Емельянова пӗлтернӗ.

Ҫара кайма юрӑхлӑ каччӑсем йышлӑ районсене те асӑннӑ. Кунта Елчӗк, Сӗнтӗрвӑрри тата Хӗрлӗ Чутай районӗсем кӗреҫҫӗ. Вӑрмар районӗнче, Ҫӗмӗрлере, Ҫӗнӗ Шупашкарта чирлисем самай.

Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кӗрхи призыв пуҫланнӑ. Эппин, чӑваш каччисене те салтака кайма хатӗрленмелле. Кӑҫал салтак аттине 1220 ҫамрӑк тӑхӑнӗ. Вӗсенчен ҫурри тип ҫӗр ҫарӗсенче хӑйсен тивӗҫне пурнӑҫлӗ.

Теприсене ытти ҫарсене ярӗҫ. Кӑҫал 10 ҫӑмрӑка Президент полкне ӑсатӗҫ. Ытти чухне сбор пунктӗнче симӗс форма тӑхӑнтартнӑ. Кӑҫалтан урӑхла. Халӗ каччӑсене хӑш ҫарта тӑма тивнине кура форма парӗҫ. Кӑҫал ҫакна пӗрремӗш хут пурнӑҫлӗҫ.

Аслӑ пӗлӳ илнӗ призывниксен суйлама ирӗк пур. Вӗсем контрактпа та ҫар тивӗҫне пурнӑҫлама пултараҫҫӗ. Анчах чылай чухне вӗсем ахаль службӑна суйлаҫҫӗ.

Кӑҫал кӗрхи призывра аслӑ шкул пӗтернӗ ҫамрӑксем нумаййӑн пулӗҫ. Юлашки ҫулта салтакран таракансен йышӗ сахалланнӑ. Пӗрех пур вӗсем. Ав 17 ҫынна явап тыттарнӑ. Икӗ таркӑна тытайман-ха. Халӗ 27 ҫула ҫитсен ҫар билетне памаҫҫӗ. Ун вырӑнне справка ҫеҫ тыттараҫҫӗ.

Ҫар тивӗҫне пурнӑҫлама каймаллах...

Кӑҫалхи ҫурхи призыв вӑхӑтӗнче Чӑваш Енрен 1771 ҫамрӑка ҫара илме Тӗп ҫар округӗ хушнӑ. Ҫӳлтен каланине пирӗннисем пурнӑҫланӑ. Раҫҫейӗн Хӗҫпӑшаллӑ ҫарӗсене 1443 ҫынна янӑ, ытти ҫарпа ҫар чӑмӑртанӑвне — 328. Кун пирки республикӑн правительство ларӑвӗнче ЧР юстици министрӗ Надежда Прокопьева каласа кӑтартнӑ.

Ҫара ӑсатнисен шучӗпе яланхиллех Шупашкар (487 ҫын) тата Ҫӗнӗ Шупашкар (114) хулисем, Патӑрьел (116), Канаш районӗсем (81) палӑраҫҫӗ.

Хӗсмете кӑҫалхи ака–утӑ уйӑхӗсенче янисенчен 22,3 проценчӗ — аслӑ професси пӗлӗвӗ илнӗ ҫамрӑксем, 16,3 проценчӗ ДОСААФ организацийӗсенче ҫарпа учет специальноҫне алла илнӗ.

Хӗсметрен тарса ҫӳрекенсем юлашки ҫулсенче сахалланса пынине палӑртаҫҫӗ. Призыв комиссине 6422 ҫынна чӗннӗ пулсан 99,6 проценчӗ унта пынӑ. Пӑрӑнса ҫӳрекенсем 2012 ҫулта 3508 ҫын шутланнӑ, 2013-мӗшӗнче — 3508, 2013-мӗшӗнче — 2690, кӑҫалхи ҫурхи призыв вӑхӑтӗнче — 1975.

Паян «Р-2» гварди катерне савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура «Чувашия» ят панӑ. Ку пулӑма Чӑваш Енри тӳре-шара, ҫав шутра Иван Моторин премьер-министрпа экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимр Аврелькин, ҫар ҫыннисем, общество организацийӗсен пайташӗсем, А.В. Кочетов ячӗллӗ кадет шкулӗнче вӗренекенсемпе педагогсем хутшӑннӑ.

«Р-2» ракета катерӗ Балти флочӗн ракета карапӗсен тата катерсен бригадин гварди дивизионне кӗрет. Ӑна Вӑтам Нева карап тӑвакан савут 1994 ҫулта тунӑ. Унтанпа карап тинӗсрен тухма пӗлмесӗр тенӗ пек ҫӳренӗ. Балти тинӗсӗнче карап 40 ытла ҫар службинче пулнӑ. Катер шывра 15 пин миль ытла ҫул ҫӳренӗ. 2015 ҫулхи пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ӑна Раҫҫейӗн Ҫарпа-тинӗс флочӗн Тӗп командующийӗн йышӑнӑвӗпе «Чувашия» ят пама йышӑннӑ.

Ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен каллех салтак юрри юрлама тытӑнчӗҫ. Ҫурхи призыва халалласа ҫӗршыв Президенчӗн Йышӑну пӳлӗмӗсенче тӗрлӗ мероприяти ирттерме палӑртнӑ. Вӑл ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пуҫланнӑ та ҫу уйӑхӗн ҫурричченех тӑсӑлӗ. Мероприятисен шутӗнче — «хӗрӳ лини» йӗркеленине те асӑнмалла.

Салтака илсе каяссипе ҫыхӑннӑ мӗнпур ыйтӑва ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче йышӑнӗҫ. «Хӗрӳ лини» номерӗ — 39-36-81. Ыйтусене хуравлаканӗсем Владимир Путинӑн Шупашкарти Йышӑну пӳлӗмӗнче ларӗҫ. Вӗсенчен хӗсметпе ҫыхӑннӑ самантсем пирrи ыйтса пӗлме пулать. Сӑмахран, камсене отсрочка парасси, мӗнпе чирлисен хӗсмете илмесси, сывлӑх тӑрӑмӗ пирки комисси йышӑннипе килӗшмесен кама евитлесси тата ытти ҫавӑн пек ыйтӑва уҫӑмлатма май килӗ.