«Улатӑр хыпарӗ» (Алатырские вести) хаҫатӑн пӗрремӗш кӑларӑмӗ тухнӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ! Хаҫатӑн пӗрремӗш кӑларӑмӗ 1917 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче «Знамя труда» (Ӗҫ ялавӗ) ятпа тухнӑ, шӑп та лӑп 90 ҫул каялла. Ҫапла вара Чӑваш Енре тухса тӑракан район хаҫачӗсенчен вӑл чи ваттисем шутне кӗрет. Вӑрӑм кун-ҫулӗ хушшинче хаҫатӑн ячӗ нумай хутчен улшӑннӑ. Тӗрлӗ вӑхӑтра вӑл «Крестьянин и рабочий» (Хресченпе рабочий), «Путь революции» (Революци ҫулӗ), «Наша жизнь» (Пирӗн пурнӑҫ), «Трудовая газета» (Ӗҫ хаҫачӗ), «Ленинский путь» (Ленин ҫулӗ) ятсемпе тухнӑ. 1992 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа вара хальхи ятпа тухать. Халӗ хаҫат 3 пинлӗ тиражпа тухать.

Тата каласа хӑварас пулать — 2005 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 23-мешӗнче хаҫатӑн 20 пинӗмӗш кӑларӑмӗ тухнӑ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Шӑматкун Шупашкарта Республика Кунӗн уявӗ шутне кӗрекен «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» фестиваль уҫӑлчӗ. Фестивале уҫас умӗн фестивалье хутшӑнакан ушкӑнсем театрализацилесе утса тухрӗҫ. Наци вулавӑшӗнчен пуҫласа Хӗрлӗ лапам таринех юрласа та ташласа утрӗҫ. Фестивале Германири, Словакинчи, Белоруссинчи ушкӑнсем хутшӑнчӗҫ. Вӗсем Раҫҫейри тӗрлӗ регионсенчен килнӗ ушкӑнсемпе перле утрӗҫ. Утакан колоннӑн вӗҫӗнче вара Республикӑри пултарулӑх ушкӑнесем утрӗҫ.

Ламапа утса ҫитнӗ хыҫҫӑн фестиваль уҫӑлчӗ. Малтан фестивале Олег Овельев радиоведущийпе Чӑваш халӑх артистки Светлана Бубнова ертсе пычӗҫ. Каярахпа вӗсене паллӑ юрӑҫ Августа Уляндинӑпа Алексей Болдырев телеведущий улӑштарчӗҫ. Фестивале уҫнӑ хыҫҫӑн хӑнасем хӑйсемпе пӗрле илсе килнӗ ҫалкуҫ шывӗсене пӗрле пуҫтарчӗҫ, салам сӑмахӗсене каларӗҫ. Н.В. Фёдоров тухса сӑмах каларӗ, фестивале хутшӑнакан ушкӑнсене саламларӗ.

Вырсарникун, ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче фестиваль малалла тӑсӑлчӗ. Фестивале хутшӑнакан ушкӑнсем Шупашкар 500 ҫул тултарнӑ ятпа хисепленекен культурӑпа кану паркӗнче, Суту-илӳ ҫурчӗ умӗнче, «Мега Молл» суту-илӳ комплексӗ умӗнче, Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗ умӗнче хӑйсем пултарулахӗпе савӑнтарчӗҫ.

Малалла...

ЧӑвашЛат Канашӗ Windows валли ятарлӑ ансат сарӑм (раскладкӑ) туса кӑларчӗ. Ӑна кашни ансаттӑн лартса усӑ курма пултарать. Компьюттӑрпа чӑвашла ҫырасси татах ҫӑмалланать. Сарӑма ҫакӑнтан уҫлӑр: http://cavashlat.googlepages.com/cvlatalfavic%C4%955

XIX ӗмӗрте чӑвашлӑх чӗрӗлса аталанма, чӑвашла хаҫатсем, кӗнекесем тухма пуҫланӑ вӑхӑтранпах чӑвашла сас паллисене пичетлес ыйту тӑрать. Ни Константин Иванов вӑхӑтӗнче, ни совет вӑхӑтӗнче, ни 90-мӗш ҫулсенче кашни чӑваш ҫынни чӑвашла ирӗклӗ канлӗ ҫырса-пичетлессине тивӗҫтерекен хатӗр пулман, ҫуккӑ та. Ҫав ыйтӑва татса парассишӗн ҫунсах ӗнтӗ ылтӑн алӑллӑ Константин Иванов хӑех пичетлемелли хатӗр шутласа кӑларать, унпа усӑ курма ҫӑмӑлах мар пирки халӑхра ҫав хатӗр сарӑлмасть.

Совет революцийӗ хыҫҫӑн чӑваш чӗлхин хӳреллӗ-шлепкеллӗ сас палли йышне реформӑлаҫҫӗ—чӑваш чӗлхине самай вырӑслатаҫҫӗ, ытлашши сас паллисене катаҫҫӗ, вырӑсран урӑх сас паллисем кӗртеҫҫӗ, хаҫат-кӗнеке пичетлес ӗҫе майлаштараҫҫӗ. Чӑваш чӗлхинче вырӑсран расна 4 шлепкеллӗ-хӳреллӗ сас палли кӑна юлать: «ӑ», «ӗ», «ҫ», «ӳ».

Малалла...

2007 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Вӑрнарта чукун ҫул вокзалӗ ҫӗнӗрен уҫӑлчӗ. Вӑл Чӑваш республикипе Чулхулари чукун ҫулне пӗрлештерет. Уҫнӑ май "станци халь Вӑрнарӑн илемӗ", - терӗ Н. Федоров президент. Ҫуртне 1917 ҫулта туса лартнӑ. Пӗлтӗр август уйӑхӗнче ӑна юсама пуҫланӑ. Унта пуйӑс кӗтмелли пӳлӗм, касса, тавар пӳлӗмӗсем пулаҫҫӗ. Влаҫсем чӑваш чӗлхине упраманнишӗн асӑрхаттарманни ҫирӗпленнӗ йӑла ӗнтӗ, ҫапах та ҫурт ҫинчи станци ятне вырӑсла кӑна "Вурнары" тесе ҫырни тӗлӗнтерет.

Ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 1998 ҫултанпа Эстонире палӑртӑнмасӑр пурӑнакан Алексей Ястребова Раҫҫее каялла кӑларса янӑ. Ҫавӑн пекех 10 ҫул хушши ӑна Эстонине кӗме чарнӑ.

Алексей Ястребов — Йӗпреҫ районӗнчи Эйпеҫ ялӗнче ҫурланӑ пултаруллӑ ӳнерҫӗ. Эстонире унӑн ӗҫӗсем Пярнуск санаторийӗнче тата пульницинче ҫакӑнса тӑраҫҫӗ. Эстони гражданствине илмешкӗн вӑл темиҫе хут та ҫырнӑ, анчах та ӗҫӗ тухман.

Ҫӗртме уйӑхӗн 14-мешӗнче Алексей Ястребова хӳтӗлесе Эстони парламенчӗн депутачӗ тата Эстони культурин ӗҫченӗ Марк Соосар сӑмах хушнӑ. Марк Соосар шухӑшӗпе Эстонин миграципе гражданлӑх депортаменчӗ Алексейе таврӑнма ҫул уҫмаллах.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пирӗн сервер ӗҫлеме пӑрахрӗ. Сӑлтавӗ — «Мастерхост» хостинг компанийӗнче кондиционер системи ӗҫлеме пӑрахнинче. Шӑрӑха пула пирӗн серверта блок питанипе винчестерсем юрӑхсӑра тухнӑ. Пур материал та сыхланса юлнӑ!

Хальлӗхе сервера урӑх канал ҫинче хута ятӑмар. Каналӗ унта питӗ начар, ҫавӑнпа та сайт вӑраххӑн ӗслеме пултарать. Тунтикун тӗлне сервера хӑйӗн вырӑнне вырнаҫтарас тетпӗр.

Тавтапуҫ пурне те кӗтнӗшӗн :)

Ҫак кунсенче Чӑваш кӗнеке издательстви «Чӑваш чӗлхи тӗпчевҫисем» ятлӑ библиографи тӗслӗ кӗнеке кӑларчӗ. Хатӗрлекенӗ — Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗн ӗҫченӗсем.

Ку кӗнекере эсир XIX-XX ӗмӗрте пурӑннӑ, тата халӗ те вӑл ӗҫпе тӑрмашакан 80 тӗпчевҫӗпе паллашма пултаратӑр. Материалсене вулавӑшӑн, Чӑваш Енӗн патшалӑх кӗнеке палатин, Раҫҫей патшалӑх вулавӑшӗн диссертаци пӳлӗмӗн фончӗсемпе тата каталогӗсемпе усӑ курнӑ. Ҫавӑн текех тӗпчевҫӗсен хӑйсен архивӗсене те усӑ курнӑ.

Кӗнекене тулаш тӗпчевҫӗсене те кӗртнӗ.

Вулавӑш кӗнекене хатӗрлеме пулӑшнӑшӑн уйрӑмах ҫак ҫынсене пысӑк тав каласшӑн: Г.А. Дегтярёва, Л.П. Сергеева, А.П. Хусанкая, Э. Фомина.

Кӗнекене Чӑваш наци вулавӑшӗн маркетинг пайӗнче туянма пулать. Е (8352) 62-38-12 телефонпа ыйтса пӗлме пулать.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Шупашкар хӗрӗ Татьяна Чулах каллех хӑйӗн ҫитӗнӗвӗсемпе хаваслантарать. Хальхинче вӑл АПШра 20 ҫухрӑмлӑ дистанцире чупас енӗпе (Ogden Newspapers 20K Classic Run) ҫӗнтернӗ.

www.runners.ru ҫӑмӑл атлетика сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ку хутӗнче ҫӗнтерӳ ҫамӑл килмен. Чупӑвӑн вӗҫӗ таранах унӑн Кэролайн Чептануи Кени спортсменкипе кӗрешме тивнӗ. Вӗҫӗнче вара вӗсен хушшинче 1 ҫеккунтлӑ уйрӑмлӑх ҫеҫ юлнӑ. Татьяна Чулах — 1:13.29, Кени чупавҫин вара — 1:13.30

Ольга Романова, тепӗр чӑваш хӗрӗ, чупӑва 1:15.34 вӑхӑтпа вӗҫленӗ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

1995 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Раҫҫей Федерацийӗн президенчӗ 539№ Хушу кӑларса Пӗтӗм Раҫҫейри вулавӑшсен кунне йӗркеленӗ. 1996 ҫулта вара ку уява пӗрремӗш хут уявланӑ. Ку вулавӑшҫӑсен , библиографсен, кӗнекесене тӗпчекенсен уявӗ кӑна мар, ку уяв — пур кӗнеке юратакансен уявӗ.

XXI ӗмӗрхи вулавӑш — вуламалли вырӑн кӑна мар, информаци пухмалли, унпа паллашмалли вырӑн та. Хальхи вӑхӑтра вулавӑшсем ҫӗнӗ технологисемпе ӗҫлеме, вӗсене хута кертме пуҫлаҫҫӗ. Чӑваш Республика президенчӗн «Чӑваш Енре ял моделльлӗ вулавӑшсене йӗркелесси» Хушӑвӗ тӑрӑх паянхи кун тӗлне ҫӗнӗ технологисемпе ӗҫлекен вулавӑшсен шучӗ 500 ҫитнӗ. Раҫҫей Федерацийӗн Федераллӑ Пухӑвӗн Патшалӑх думин председателӗ Борис Грызлов «Московские новости» хаҫата интервью панӑ чухне Чӑваш Енра вулавӑшсене ҫӗнӗтни, вӗсем лайӑх шайра пулнине асӑннӑ.

Вулавӑшсенче ҫӗнӗ технологисене ялсен историйӗсене, йӑла-йӗркесене сыхласа хӑвармашкӑн анлӑн усӑ кураҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вулавӑшсенче тӗрлӗ мероприятисем иртеҫҫӗ. Сӑмахран, депутатсемпе тӗл пулусем ирттереҫҫӗ. Вулавӑшсем хӑйсен сайчӗсене те уҫаҫҫӗ. Сайчӗсенче вара район кун-ҫулӗпе, паллӑ вырӑнӗсемпе паллаштараҫҫӗ, паллӑ ҫынсем ҫинчен каласа параҫҫӗ.

Малалла...

Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Аҫӑмҫырми ялӗнче 18-мӗш моделлӗ вулавӑш уҫӑлнӑ. Вулавӑша уҫӑс умӗн унта юсав ӗҫӗсене иртернӗ, ҫӗнӗ сӗтел-пукан туяннӑ.

Аҫӑмҫирма ял вулавӑшӗн Михайлова Надежда вулавӑшҫӑ килнӗ ҫынсене вулавӑш кун-ҫулӗпе тата вулавӑшӑн ҫӗнӗлле ӗҫлеме май пакаран информаци мелӗсемпе паллаштарчӗ. Вулавӑша уҫнӑ тӗле ҫӗнӗ «Село гордится земляками» презентаци те хатӗрленӗ.

Тав сӑмахӗсене ҫавӑн пекех ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Петров Олег, Аҫӑмҫырми вӑтам шкул директорӗ Ильин Василий Ильич, тата ытти ял ҫыннисем каларӗҫ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ