Çутçанталăк


Йăмрапа этем


Ĕлĕк-авал, çынсем пӳлĕмре ӳсекен ӳсен-тăран çинчен пĕлмен вăхăтра, пурăннă тет пĕр Этем. Кашни çуркуннех çак Этем хăйĕн килĕ умĕнчи ӳсен-тăран чĕрĕлнĕ вăхăта сăнаса киленнĕ. Çу каçипех йывăç çинчи симĕс çулçăсене пăхса савăннă. Кĕркунне вара, йывăç çинчи çулçăсем тăкăнма пуçласан, çав тери куляннă. Çапла çул хыççăн çул иртнĕ. Вăхăт майĕпен малаллах шунă.

Акă ăшă çу хыççăн кĕркунне те çывхара пуçланă. Хайхи Этемĕн симĕс çулçăсенчен пачах та уйрăлас килмен. Шутласа çӳресен-çӳресен Этемĕн пуçне пĕр шухăш пырса кĕрет: йывăç-курăка вăл хĕл каçипех пӳртре ӳстерме шутлать. Çак шухăшпах вăл пĕр Йăмра патне пырса:

— Йăмраçăм, пар-ха мана эсĕ хăвăн пĕр туратна. Эпĕ ăна пӳрте кĕртсе лартăп. Вара вăл мана хĕлĕпех хăйĕн симĕс çулçипе савăнтарĕ.

— Илех ара, — хуравланă Йăмри. Çутçанталăк пире пăхса, упраса пурăнать. Эсĕ, Этем, çак турата çутçанталăк пире упранă пек упраятăн-и?

— Эпĕ — Этем! Эпĕ тем тума та пултаратăп, — хуравланă лешĕ. Вăл вара йывăç туратне хуçса илет те килне илсе таврăнать. Чи хитре чӳлмек çине хайхи йывăç туратне лартать.

Çапла кун хыççăн кун иртет. Анчах та йывăç турачĕ симĕс çулçă кăларас вырăнне хăрма пуçлать. «Мĕн амакĕ пулса иртет ку туратпа? Мĕншĕн симĕс çулçă кăларас вырăнне хăрма тытăнчĕ?» Çапла ним ăнланмасăр Этем хайхи Йăмра патне çул тытать.

Малалла

Хуçа


Каска çинче лараççĕ ватăсем.

Хăлаç çитми кĕреш-юман каска.

Куç умĕнче шăваççĕ ĕмĕрсем —

Мăнукăм, эс ан ватăл, ан васка!

 

Пуплеççĕ ватăсем: «Çаплаччĕ ĕлĕк...

Вăрман анатчĕ хамăр ту çинех.

Ту айĕнче шăнкăртататчĕ çăлĕ,

Курасчĕ айлăмри улăхсене!

 

Такам касса пĕтерчĕ çирĕке,

Типсе çухалчĕ шăнкăрти çырма.

«Пусса ан сур, — каланă ĕлĕкех, —

Хăвах унта килетĕн шыв ăсма!»

 

Этемлĕх килĕ-çурчĕ — çутçанталăк.

Йĕрки-саккунĕсем ун пит кăра.

Ăçта шыв пур, унта кирлех хăвалăх.

Ăçта пуш хир, унта çăл ан шыра...

 

Хуçасăр кил тухать час йĕркерен.

Юпи çĕрсен тӳнет карти-хури...

Хуçалăхра хуçа кирлех иккен,

Çанталăкăн хуçи те пултăр-и!

 

Ăçта çӳретĕп — çавăнта хуçа эп,

Ăçта кайсан та, эсĕ те хуçа.

Эп çĕмĕрт çеçкине хăйса хуçаймăп,

Таптаймăн эс çын лартнă йывăçа...

 

Ав, кăткă сĕтĕрет килне тупра,

Пыл хурчĕсем сĕрлеççĕ таврара,

Ырми-канми чавать çĕр каюра —

Малалла