«Мускав – Хусан» М-12 тӳлевлӗ магистрале уҫиччен вӑхӑт нумаях юлман – 3 уйӑхран та сахалрах. РФ вице-премьерӗ Марат Хуснуллин пӗлтернӗ тӑрӑх, аван уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Мускавпа Арзамас хушшинчи ҫул уҫӑлӗ. Раштавӑн 20-мӗшӗччен вара Хусана ҫитерекен ҫул та ӗҫлесе каймалла.
Аса илтерер: ҫула 2020 ҫулта тума пуҫланӑ, вӑл 811 ҫухрӑм тӑршшӗ. Вӑл Мускав, Владимир, Чулхула облаҫӗсем, Чӑваш тата Тутар республикисем урлӑ иртет. М-12 ҫула кайран Екатеринбург таран тӑсӗҫ, 2025 ҫулта вара – Тӗмене ҫити.
Иркутск облаҫӗнчи Тагна ялӗнчи чӑвашсемпе ҫӗршывӑн тӗрлӗ хулинчи ҫамрӑксем пырса ҫитнӗ. Вӗсем — студентсем. Ҫавсем Мускавра, Питӗрте, Астраханьте, Томскра, Красноярскра, Чулхулара аслӑ пӗлӳ илеҫҫӗ.
Тӗлпулӑва «Студентсен туризмӗ» проектпа килӗшӳллӗн йӗркеленӗ. Ҫамрӑксем Тагна ялӗнчи таврапӗлӳ музейӗнче пулнӑ май унти экспонатсемпе кӑсӑкланса паллашнӑ.
Чӑвашсен йӑли-йӗрки ҫинчен каласа кӑтартнӑ май тӗрлеме те вӗрентнӗ, чӑваш апачӗпе те хӑналанӑ.
Ҫамрӑксем чӑваш ташшине ташласа пӑхнӑ, чӑвашла тумланса асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗннӗ.
Ҫурла уйӑхӗ вӗҫлениччен Хусанпа Мускав хушшинче хушма пуйӑс ҫӳрӗ. Ку йӑлтах - ҫулҫӳревҫӗсемшӗн меллӗ пултӑр тесе.
Ҫул ҫинче вӑл Владимир, Дзержинск, Чулхула, Канаш хулисенче, Вӑрмар поселокӗнче тата Симӗс Долта чарӑнӗ.
Пуйӑс Мускаври Ярославль вокзалӗнчен утӑ уйӑхӗн 25, 28-мӗшӗсенче, ҫурла уйӑхӗн 1, 4, 8, 11, 15, 18, 22, 25, 29-мӗшӗсенче 21 сехет 15 минутра тапранса кайӗ. Хусана тепӗр кун 12 сехет те 54 минутра ҫитӗ.
Чӑваш Енри Алексей Степанов – федераци шыравӗнче. Ӑна вӑрланӑшӑн айӑпласшӑн. Унӑн суда килмелле пулнӑ, анчах вӑл йӗп пек ҫухалнӑ.
Ҫакӑ паллӑ: ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче вӑл Чулхулана ӗҫлеме кайнӑ. Унта кӳршипе пурӑнма хатӗрленнӗ хваттере килнӗ. Кӑштахран Алексей Степанов урама пирус туртма тухнӑ та каялла таврӑнман. Вӑл хӑйӗнпе пӗрле телефон кӑна илнӗ. Анчах тепӗр кунхине шӑнкӑравсем кайма пӑрахнӑ.
Уйрӑм паллӑ пур: куҫ харши хушшинче тур палли курӑнать.
Элӗк районӗнче пурӑнакан виҫӗ арҫын выльӑх пуҫтарса ҫӳрекен усламҫӑна вӗлернӗ.
Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ҫав виҫӗ этем Элеккӗнушкӑнь ялне выльӑх-чӗрлӗх туянакан ҫын Чулхула облаҫӗнчен килнине пӗлнӗ. Усламҫӑн укҫа чылай пулӗ, ӑна ҫаратса тенӗ.
Усал шухӑш тытнӑскерсем (ушкӑнра 33 тата 40 ҫулсенчи шӑллӗпе пиччӗшӗ, вӗсен 53 ҫулти пӗлӗшӗ пулнӑ) выльӑх сутанҫи ӳтӗм тупса аслӑраххин килне илӗртсе кӗрсе кайнӑ. Унта пӗр тӑвансенчен асли арҫынна пуҫӗнчен кирпӗчпе ҫапнӑ, вӑл персе ансан ӑна виҫҫӗн тан хӗнесе пӗтернӗ. Унтан кил хуҫи вӗрен илсе тухнӑ та пӗр тӑвансенчен асли арҫынна пӑвма тытӑннӑ, тепӗр иккӗшӗ алли-уринчен тытса тӑнӑ.
Кайран вилене сайхах ҫине пенӗ. Унтан вӗсем выльӑх туянаканӑн машинине чӗртсе тепӗр яла тухса кайнӑ. Машинӑри пӑрӑва хӑйсен пӗлӗш-хӗрарӑмне парса хӑварнӑ.
...Арҫынсенчен пӗрне суд 24 ҫуллӑха хупса хума йышӑннӑ, теприсене — 17 та 15-шер ҫуллӑха.
Шупашкарти ватӑсем Мари Элти пултарулӑх ӑмӑртӑвӗнче ҫӗнтернӗ. Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрӑн «Калинушка» ансамблӗ Йошкар-Олара иртнӗ «Сокровища наций» (чӑв. Нацисен пуянлӑхӗ) фестиваль-конкурса хутшӑннӑ.
Унта Тутарстанри, Чулхулапа Киров облаҫӗсенчи, Мари Элти тата Чӑваш Енри коллективсем хутшӑннӑ. Чӑвашсем «Мӗншӗн-ши эп сана пит юратрӑм» юрӑпа сцена ҫине тухса виҫҫӗмӗш степеньлӗ лауреат ятне тивӗҫнӗ.
«Калинушка» ансамбле тивӗҫлӗ канури ватӑсем юрлама ҫӳреҫҫӗ. Ушкӑнра чи ҫамрӑкки — 63 ҫулти Ирина Яковлева, чи асли — 86 ҫулти Валентина Александрова. «Ватӑлма пирӗн вӑхӑт ҫук», — тет иккен ушкӑна ҫӳрекен 73 ҫулти Николай Фролов.
Чӑваш Енре, Чулхула облаҫӗнче тӳлевлӗ М-12 ҫула тӑвас ӗҫ хӗрсех пырать. Халӗ ӗҫсен улттӑмӗш тапхӑрне пурнӑҫлаҫҫӗ.
«Автодор» ГК правленийӗн пуҫлӑхӗ Вячеслав Петушенко пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул ҫинчи специалистсем талӑкӗпех ӗҫлеме пуҫлӗҫ. Ҫул-йӗр тата строительство объекчӗсене тума хушма ресурсем уйӑрӗҫ.
Палӑртмалла: «Мускав – Чулхула – Хусан» М-12 федераци трассин пур участокне те 2023 ҫулхи раштав уйӑхӗччен туса пӗтермелле.
Ыран, раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, 14 сехетре, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Николай Свечин хальхи вӑхӑтри вырӑс ҫыравҫипе тӗл пулу иртӗ.
Николай Свечин – Николай Инкин литераторӑн, краеведӑн, историлле детективсен авторӗн псевдонимӗ.
Ҫыравҫӑ Горький (халӗ — Чулхула) хулинче ҫуралнӑ. Тӑван хулинче патшалӑх университетӗнче экономика факультетӗнче вӗреннӗ. Вӑл заводра та ӗҫленӗ, усламҫӑ та пулнӑ, банк служащийӗ те, финанс компанийӗсенче тӑрӑшнӑ. 2001 ҫулта ӗҫсӗр тӑрса юлсан алла калем тытнӑ. Тепӗр тӑватӑ ҫултан «Литера» издательство унӑн «Завещание Аввакума» тата «Охота на царя» повеҫӗсене пичетлесе кӑларнӑ. Паян унӑн паллӑрах ӗҫӗсем хушшинче ҫаксене асӑнма пулать: «Московский апокалипсис», «Шел по улице малютка…», «Скрытые улики», «Мертвый остров».
Хӗл ларнине пӑхмасӑрах, йӗри-тавра юр выртать пулин те, Чулхулара нумай пулмасть йывӑҫ лартнӑ.
Хулари Пермяковски кӳлӗ тавра аллея тӑвасси пирки Чулхула влаҫӗсем пӗлтӗрех шут тытнӑ-мӗн. Анчах ӗҫ тухман. Ӗҫе пӗлтӗр ҫурлан 31-мӗшӗччен пурнӑҫламалла пулнӑ та, ӑна пурнӑҫлакансем малтан хунавсене шӑрӑх ҫанталӑкра хӗвел ҫинче самай тытнӑ, кайран вара, типнӗскерсене ҫӗре чавса лартнӑ. Шел те, кӑҫал ҫуркунне ҫитсен чылай тирек хунавӗ вӑй илеймен, хӑрса ларнӑ.
Кӳршӗ тӑрӑхӑн тӗп хулин влаҫӗсем алӑ усман — кӳлӗ хӗррине тепӗр хут йывӑҫ лартса тухас тенӗ. Кунхинче вара тирек хунавӗсене хура кӗркунне, юр ӳксен чавса лартнӑ.
NN.RU портал Чулхулан администрацине ыйту янӑ: сивӗре хунавсем лартни йӗркеллӗ-и, вӗсем хӑрса ларас пулсан тепӗр ҫул каллех лартӗҫ-и? Влаҫрисем хурав панӑ тӑрӑх ытлашшиех сивӗ мар ҫанталӑкра, -15 градус сивӗрен ӑшӑрах чухне, хунавсем лартма юрать имӗш. Ҫапла кӗркунне тапхӑрӗпе пӗр-пӗр лаптӑка йывӑҫ-тӗм лартса симӗслетес тӗллевпе туллин усӑ курас тесен тума ирӗк пур имӗш. Унсӑр пуҫне, администраци шантарнӑ тӑрӑх, хунавсен гаранти срокӗ те пур.
Чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ирхи 5 сехет тӗлӗнче «Атӑл» М–7 автоҫул ҫинче инкек пулса иртнӗ. Шупашкар районӗнчи Апаш ялӗ тӗлӗнче «Хёндай-Туксон» кроссовер тырӑ тиенӗ «КамАЗ» автомобильпе пырса ҫапӑннӑ.
Ҫӑмӑл машина рулӗ умӗнче Чулхула облаҫӗнче пурӑнакан 34 ҫулти арҫын пулнӑ.
Ҫул-йӗр инспекторӗсем малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, кроссовер водителӗ дистанцие пӑхӑнман.
Эрех ӗҫмен-и тесе икӗ водителе те тӗрӗсленӗ — вӗсем урах пулнӑ.
Чулхула облаҫӗнче пурӑнакан арҫынна пульницӑна ӑсатнӑ, унта ӑна тухтӑрсем малтанхи пулӑшу кӳнӗ хыҫҫӑн сипленме килне янӑ.
+5.3 °C