Республикӑра ҫухалнӑ хӗрарӑма шыраҫҫӗ. Вӑл Пӑрачкав районӗнчи вӑрманта ҫухалнине пӗлтереҫҫӗ. Анчах юлашкинчен курнисем ӑна Шупашкарти ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнче асӑрханине пӗлтереҫҫӗ.
Мая Андреевна Карачарскова, 1936 ҫулта ҫуралнӑскер, Ӳнер музейӗнче ӗҫленӗ. Вӑл — тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ.
Хӗрарӑм ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче ҫухалнӑ-мӗн. Ҫав кун вӑл упӑшкипе Пӑрачкав вӑрманне кайнӑ. Анчах иккӗшӗ унта пӗр пӗрне ҫухатнӑ. Мая Андреевна киле таврӑнман. Ӑна Шупашкарта Кривов урамӗнче курнӑ теҫҫӗ. Кӑна йӗрке хуралҫисем тӗрӗслӗҫ. Ҫавӑн пекех вӗсем йытӑсемпе вӑрманта шырасшӑн.
Мая Андреевна Карачарскова 155–160 сантиметр ҫӳллӗш. Пичӗ ҫаврака, ҫӳҫӗ тӗттӗм. Вӑл кӗрен куртка тӑхӑннӑ, шурӑ тутӑр ҫыхнӑ, хура атӑпа. Альцгеймер чирӗпе аптӑрать. Ӑна куракансене 241-323, 02 номерсемпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.
Ҫанталӑк шӑрӑх пулнӑ май Чӑваш Енре ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗсенчен пуҫласа пушар енӗпе ятарлӑ режим пулнине палӑртӗҫ. Ҫавна май республикӑра пурӑнакансене вӑрмансенче пушар хӑрушсӑрлӑхӗн правилисене пӑхӑнма ыйтаҫҫӗ. Хальлӗхе вӑрмансенче пушар хӑрушсӑрлӑхӗн 3-мӗш класӗ пулнине палӑртнӑ.
Ятарлӑ режим вӑя кӗрсен вӑрмансенче кӑвайт чӗртме, типӗ курӑка, ҫӳп-ҫапа ҫунтарма юрамасть.
ЧР Ҫутҫанталӑк министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑрман участокӗсенче мобильлӗ ушкӑнсем йӗркелӗҫ. Кӗнӗ ҫӗрте тӗрӗслев пункчӗсем пулӗҫ.
Ведомство вӑрмансенче тухнӑ ҫулӑмсем пирки 8(8352) 40-24-00 тата 8-800-100-94-00 номерсемпе шӑнкӑравласа пӗлтерме ыйтать.
Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗ тӗлне патшалӑх вӑрман фончӗсенче ҫулӑм тухнине асӑрхаман. Анчах Атӑлҫи федераци округӗнче 140 пушар тухнине палӑртнӑ
Ятарлӑ режима республикӑра ЧР Министрсен Кабинечӗ хушу кӑлариччен тӑсӗҫ.
Паянтан, ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнчен, Чӑваш Енре пушара хирӗҫле йӗрке йышӑннӑ. Республикӑн Министрсен Кабинечӗн ҫакӑн пирки калакан йышӑнӑвӗн проектне правительствӑн паянхи ларӑвӗнче йышӑннӑ.
Пушара хирӗҫле ятарлӑ режим етни вӑрман хуралӗпе вӑрманти пушарсемпе кӗрешекен подразделенисем инкеке ҫӗнме ялан хатӗр тӑмаллине пӗлтерет. Кунсӑр пуҫне ҫак тапхӑрта ҫынсене вӑрмана кӗме чарӗҫ. Пуҫӗпех мар, анчах вӗҫӗ-хӗррисӗр кӗрсе тухма, тарнспорта вӑрман тӑрӑх хутлама ирӗк пулмӗ. Вут-ҫулӑмпа ҫыхӑннӑ ӗҫ-пуҫпа та ку вӑхӑтра аппаланма юрамӗ.
Йӗркене пӑхӑнмасӑр пуҫтахланакансене пуҫран шӑлмӗҫ. Ун пеккисене явап тыттарассине вӑйлатнӑ. Вӑрманта кӑвайт чӗртсен уйрӑм ҫынсене 2 пинрен пуҫласа 4 пин тенкӗ таран штарфлӗҫ, должноҫрисене — 15 пинрен пуҫласа 30 пин тенкӗ таран, предприяти-организацисене — 400 пинрен пуҫласа ҫур миллион таран. Вӑрмана шар кӑтартсан ӑна чӗртсе тӑратма тата пушара сӳнтерме тӑкакланнине те айӑплинчен шыраса илӗҫ.
Ӗнер Чӑваш Енӗн ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Евгений Юшин Бронислав Гузовской ячӗпе лартнӑ палӑк умне чечек хума хутшӑннӑ. Мероприятие Чӑваш Енри паллӑ вӑрманҫӑ ҫуралнӑранпа 155 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Министр тивӗҫне пурнӑҫлакансӑр пуҫне унта асӑннӑ министерствӑн, Чӑваш Енри вӑрмансене хӳтӗлекен центрӑн, Хӗвелтухӑҫ Европа вӑрманӗсен сӑнав станцийӗн, «Сӑрҫум» заповедникӑн, Республикӑри вӑрман музейӗн ӗҫченӗсем тата вӑрман отраслӗн ветеранӗсем хутшӑннӑ.
Бронислав Гузовскоя ӗҫтешӗсем юманлӑха ӗрчетме пӗлнишӗн уйрӑмах хакланӑ. Унӑн тӗпчевпе практика ӗҫӗсем Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи юманлӑхсене ешерттерме пулӑшнӑ. Вӑл ертсе пынипе 1896–1913-мӗш ҫулсенче Атӑлӑн сылтӑм енче, Ильински вӑрман хуҫалӑхра, 1150 ытла гектар ҫинче юман лартнӑ. Паянхи куна ҫав йывӑҫ унта 350 гектар ытла упранса юлнӑ. Вӑл территори хальхи вӑхӑтра уйрӑмах упрамалли ҫут ҫанталӑк территорийӗ шутланать.
Сӑнсем (7)
«Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗн ӗҫченӗсем ӑҫта кирлӗ унта йӑваланса выртакан кантӑк кӗленчене перес темен. Вӗсем унран илемлӗ япаласем ӑсталама май пуррине ӑнланса илнӗ май «Тумлантарнӑ» тара» пултарулӑх конкурсӗ йӗркеленӗ.
«Кӗленчере мӗн пуррине пушатнӑ хыҫҫӑн ӑна ҫӳп-ҫап витрине переҫҫӗ. Анчах эпир кантӑк тарӑран хӑпма васкас темерӗмӗр. Ӑна иккӗмӗш пурнӑҫ кӳме шут тытрӑмӑр», — тенӗ иккен наци паркӗн сайтӗнчи хыпарта.
Ҫапла вара вӑрман ӗҫченӗсем пултарулӑх конкурсӗ йӗркеленӗ. Кантӑк кӗленчене ӳнер произведенине ҫавӑрма ӑста маттурсем унта 400 ытла ӗҫ тӑратнӑ. Чи илемлисене «Кантӑк тара валли мода приговорӗ» куравра кӑтартаҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсен ячӗсене тата вӗсен ӗҫӗсене наци паркӗн сайтӗнче ҫырса тухӗҫ.
Нарӑсӑн вӗҫӗнче Чӑваш наци музейӗнче вӑрман олимпиади иртнӗ. Унта 20 ача хутшӑннӑ: Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Канаш, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Етӗрне, Ҫӗмерле районӗсенчен.
Олимпиада икӗ тапхӑрпа иртнӗ. Унта хутшӑнакансем вӑрман сӑтӑрҫисене уйӑрма вӗреннӗ, кӑмпасене, ӳсентӑрана, чӗрчунсене, пулӑсене палланӑ.
Ачасен ӗҫӗсене жюри хакланӑ. Вӗсен йышӗнче ЧР Ҫутҫанталӑк министерствин, Чӑваш наци музейӗн, «Эткер» центрӑн, Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн ӗҫченӗсем пулнӑ.
Кӑҫал республика олимпиадинче Муркаш районӗнчи Юнкӑ шкулӗнче вӗренекен Инесса Шандимирова ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар шкулӗн вӗренекенӗ тата Куславкка районӗнчи Тӗрлемес шкулӗнче ӑс пухакан Татьяна Шустова тивӗҫнӗ. Виҫҫӗмӗш вырӑна Ҫӗмӗрле районӗнче Хутар шкулӗнчи Наталья Романова тата Муркаш районӗнчи Юнкӑ шкулӗнчи Анастасия Романова пайланӑ.
Сӑнсем (9)
Кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа йывӑҫа пырса тивекен ҫӗнӗ саккун вӑя кӗнӗ. Ӑна кирек мӗнле транспортпа та ятарлӑ документ пур пулсан кӑна турттарма юрать.
РФ Вӑрман кодексӗн 50.4 статйин 1 тата 2-мӗш пайӗсемпе килӗшӳллӗн малашне йывӑҫ турттарма ятарлӑ документ кирлӗ. Ӑна йывӑҫ «хуҫисен» юридици сӑпачӗсем, усламҫӑсем ҫырса параҫҫӗ.
Йӗркене пӑсакансене административлӑ штраф тӳлеттерӗҫ. Должноҫри ҫынсене — 30-50 пин тенкӗ, юридици сӑпачӗсене — 500–700 пин тенкӗ. Йывӑҫа тата транспорта туртса илӗҫ.
Палӑртмалла: ҫакнашкал йӗркене пӑсни пирки протоколсене ШӖМ ӗҫченӗсем те ҫырма пултараҫҫӗ.
Ҫӗнӗ ҫул ҫывхарнӑ май ҫынсем килӗсенче чӑрӑшсене илемлетеҫҫӗ. Халӑх уява хатӗрленнӗ вӑхӑтра вӑрман хуҫалӑхӗн ӗҫченӗсен сыхӑ тӑмалла.
Ҫамрӑк чӑрӑшсене саккунсӑр майпа касасран сыхлаҫҫӗ. Ҫавӑнпа ятарласа мобильлӗ ушкӑнсем йӗркеленӗ. Вӗсем вӑрмансене куллен сыхлаҫҫӗ.
Акӑ Канашри вӑрман хуҫалӑхӗн ӗҫченӗсем Канаш, Тӑвай, Вӑрмар районӗсенчи шалти ӗҫсен органӗсен сотрудникӗсемпе пӗрле вӑрмана чӑрӑшсене саккунсӑр майпа касакансенчен хӑтарас тӗллевпе сыхӑ тӑраҫҫӗ. Ҫак тӗллевпе автоҫулсем ҫинче транспортсене тӗрӗслемелли 4 пост йӗркеленӗ.
Вӑрман ӗҫченӗсем ҫавӑн пекех халӑха чӑрӑшсене касмалла марри пирки ӑнлантараҫҫӗ, йывӑҫа саккунсӑр майпа кассан мӗн пуласси пирки асӑрхаттараҫҫӗ.
Чӑваш Ене ятарлӑ техника килсе ҫитнӗ. Хальхи йышши тӑватӑ трактор Ҫӗмерле, Шупашкар, Патӑрьел районӗсенчи вӑрман хуҫалӑхӗсенче ӗҫлӗҫ.
Вӗсем вӑрмансене пушарсенчен сыхлӗҫ. Вӑрманҫӑсене ҫӗнӗ техникӑн уҫҫисене панӑ ӗнтӗ. Уявра ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ӗҫченсене юлашки вӑхӑтра вӑрмансенче пысӑк пушар пулманшӑн тав тунӑ.
Юлашки 20 ҫулта республикӑри вӑрман техники пачах ҫӗнелмен. Уйрӑмах ку 2010 ҫулта паллӑ пулнӑ. Ара, ун чухне шӑрӑх ҫанталӑка пула вӑрмансем ҫунма тытӑнчӗҫ, вӗсене сӳнтерме йывӑр пулнӑ. Кун хыҫҫӑн трактор паркне ҫӗнетме тытӑннӑ: киввисене юсанӑ, ҫӗннисене туянма тӗллевленӗ.
ЧР ҫутҫанталӑк министрӗ Иван Исаев палӑртнӑ тӑрӑх, юлашки 3 ҫулта 100 миллион тенке яхӑн уйӑрнӑ. Вӗсенчен 75 миллионӑшӗ — республика хыснинчен. Укҫапа 61 техника туяннӑ.
Вӑрман хуҫалӑхӗнчи техникӑна 2017 ҫул тӗлне ҫӗнетсе пӗтерме палӑртнӑ.
Ҫак кунсенче «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче икӗ объекта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Вӗсем — «У медведя во бору» экологи сукмакӗ тата «Снежная» гриль беседка.
Уява наци паркӗн директорӗ Ю.Татарских уҫнӑ. Наци паркӗнче унччен те виҫӗ экологи сукмакӗ пулнӑ: «Тайны чувашского леса», «Приоткрывая двери старины», «Эко — невидаль».
«У медведя во бору» ҫӗнӗ сукмак уҫӑлнӑ май наци паркӗпе ҫывӑхрах паллашма пулать. Вӑл туризмӑн пӗр пайӗ, парка килнӗ ҫынсен тавракурӑмне тата анлӑлатӗ.
Сукмак ҫинче кӑтарту паллисем, информаци стенчӗсем, тискер чӗрчунсен макечӗсем пур.
+2.3 °C