Чӑваш кӗнеке кӑларӑшӗнчен пӗлтӗр 8-мӗш класӑн, паян 9-мӗш класӑн ҫӗнӗ кӗнекисене (тӗрӗссипе — улттӑмӗш ҫӗнетсе улӑштарнӑ кӑларӑма) илсе килчӗҫ. Савӑнмалла. Тӑрӑшса ӗҫленӗ, Евгений Майковпа Ольга Вишнева вӗрентекенсем пултарнине тунӑ. Тепӗр тӗлӗнтермӗш, ҫӗнӗ кӗнекешӗн 3 пин ытларах гонорар парса янӑ. Унчченхисемшӗн пачах ним тӳлеменни те пулнӑ-ҫке! Ҫавӑнпа укҫа пирки калаҫмӑпӑр, ахаллӗн мана хирӗҫ Родионов-Яковлев-Ендеров тата тахӑшӗн пӗрлӗхӗ каллех кӑшласа ларать. Ку ушкӑн хам чӗрӗ чухнех курнӑҫланса синкер сарать те, вилсе выртсан мӗнле сиксе ташлӗ-ши? Ирӗксӗрех пуҫа Даниил Эльмень шӑпи килет — пӗр ҫын пӑтратнипе кӗрӗс-мерӗс шав тӑваҫҫӗ те пултаруллӑ этемех таптаса хураҫҫӗ.
Кайма пуҫтарӑнсан шикленесси ҫук. Пурнӑҫа хакласа шутланӑ чухне капланнине каласа хӑварни вырӑнлӑрах. Хӑй пирки хӑлаҫланать, критикӑна юратмасть, йӑлтах хӑйшӗн тейӗҫ. Ку яланах ҫапла пулнӑ — Эльменсен вӑхӑтӗнче те. Тинкерӗр, ҫаплах ҫав. Тӑван сӑмахлӑх пирки каланӑ чухне манӑн хам ҫинчен сас тумасӑр пулмастех. Ан тив, лешсем кӗвӗҫсе, сӑхланса е урӑх тӗллевпе элеклеччӗр — эпӗ хамӑн ӗмӗре, чылай тӑпӑлтарчӗҫ пулсан та, литература вӗрентӗвӗнчен уйӑраймарӑм.
Пӗлтӗр Варнава митрополит пурнӑҫран уйрӑлчӗ. Шел те, вӑл хӑйӗн иккӗмӗш кӗнеки кун ҫути курнине курайман. Иккӗмӗш кӗнеке нумаях пулмасть ҫутта тухнӑ. Пӗрремӗшӗ 2016 ҫулта тухнӑ.
Пӗрремӗш кӗнеке 1 пин экземплярпа тухнӑ. Ӑна хӑвӑртах туянса пӗтернӗ. Хальхинче кӗнеке 3 пин тиражпа кун ҫути курнӑ. Чӑваш митрополийӗ вӑл Чӑваш Енри Турра ӗненекен кашни ҫемьене ҫитессе шанаҫҫӗ.
Кӗнекере – владыкӑн асаилӗвӗсем. Варнава 70 ҫул ытла Турра ӗненсе ҫынсемшӗн тӑрӑшнӑ. Аса илтерер: вӑл пӗлтӗр ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кӑшӑлвируспа чирленӗ хыҫҫӑн пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 89 ҫулта пулнӑ.
Паян М. Акмулла ячӗллӗ Пушкӑртстанри патшалӑх педагогика университетӗнче «Выдающиеся просветители Евразии» (чӑв. Евразин чаплӑ ҫыннисем) кӗнекене инҫет ҫыхӑну мелӗпе хӑтланӑ. Кӑларӑма Пушкӑртстанри патшалӑх педагогика университечӗ тата Л.Н. Гумилев ячӗллӗ Евразири наци университечӗ тӑрӑшнипе пухса хатӗрленӗ. Кӗнеке содержанине ятӗнченех ӑнланма пулать. Сумлӑ кӑларӑма «Иван Яковлев» статья та кӗнӗ. Унӑн авторӗ — Виталий Орлов, истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Мускаври Патшалӑх администрированийӗн институчӗн ӑслӑлӑх енӗпе ӗҫлекен проректорӗ, социаллӑ-гуманитари тата естествӑллӑ дисциплинӑсен кафедрин профессорӗ.
Хӑтлава кӑларӑмӑн авторӗсемпе редакторӗсем, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Румынири, Казахстанри, Кӑркӑстанри тата ытти ҫӗршыври ӑсчахсем хутшӑннӑ. Ҫав йышра Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче филологи енӗпе чӗлхе пӗлӗвӗ секцийӗнче ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пулса тӑрӑшакан Александр Кузнецов хутшӑннӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче Людмила Ягодовӑпа Ирина Михайлован «Чӑваш ачисен вӑййисем. Чувашские детские игры» кӗнеке пичетленнӗ. Ӑна икӗ чӗлхепе: чӑвашла тата вырӑсла — пичетленӗ. Ӑна вырӑсла Людмила Ягодова тата Олег Кульев куҫарнӑ.
Ҫӗнӗ кӑларӑмӑн редакторӗ – Ольга Федорова, художникӗ – Светлана Бритвина.
Кӗнекене чӑваш ачисен вӑййисем кӗнӗ. Вӗсене темӑна кура уйӑрнӑ: сахал хускануллӑ вӑйӑсем, тӗроӗ япалапа усӑ курса вылямаллисем, ӗҫленӗҫи туса вылямаллисем тата ытти те. Вӗсене икӗ чӗлхепе ӑнлантарса панӑ.
«Максим Михайлов: «Настоящий русский бас» кӗнеке «Александр Невский» Пӗтӗм Раҫҫейри историпе литература премийӗн конкурсӗнче диплома тивӗҫнӗ. Вӑл кӑларӑма «Чӑвашсен чаплӑ ҫыннисем» ярӑмпа 2019 ҫулта пичетленнӗ. Кӗнеке авторӗсем – Михаил Кондратьев тата Евгения Андрейко.
Кӑларӑм икӗ пайран тӑрать. Пӗрремӗш пайӗнче вулакана юрӑҫӑн пурнӑҫӗпе паллаштарнӑ, иккӗмӗшӗнче — Максим Дормидонтовичӑн пултарулӑхӗпе. Кӗнекене фотодокументсемпе тата кинофильмсенчи кадрсемпе пуянлатнӑ.
Ҫӗршыври премие илес тесе конкурса 202 кӗнеке тата 57 музей проекчӗ хутшӑннӑ.
Ҫак кунсенче Пушкӑрт Республикинчи Ҫтерлӗ хулинче пурӑнакан хастар чӑвашсем — филологи ӑслӑлӑхӗн кандидачӗсем Л.А.Афанасьева тата Л.В.Коротаева — умлӑ-хыҫлӑ виҫӗ кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Виҫҫӗшӗ те асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен сӑмахлӑхӗпе, йӑли-мешехипе ҫыхӑннӑ тесе пӗлтереҫҫӗ Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче.
Л.А. Афанасьеван «Этнолингвистический словарь лексики свадебной обрядности чувашей Республики Башкортостан» ятпа кӗнеке кун ҫути курнӑ. Л.А. Афанасьева, Л.В. Коротаева хатӗрленипе «Пушкӑртстан чӑвашӗсен туй мешехин поэзийӗ» икӗ пайпа пичетленнӗ.
Ҫав кӗнекесене калӑплакансем Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх архивӗнче упранакан пуян материалпа усӑ курнӑ, яваплӑ редактор тата ӑслӑлӑх редакторӗ пулма институт ӗҫченне А.В. Кузнецова шаннӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче тӑххӑрмӗш классем валли хатӗрленӗ «Тӑван литература» вӗренӳпе вулав кӗнеки кун ҫути курнӑ. Вӑл 3700 экземпляр тиражпа пичетленнӗ.
Кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑларӑма Виталий Станьял (Никитин), Евгений Майков, Ольга Вишнева тата Геронтий Никифоров ҫырса-пухса хатӗрленӗ. Редакторӗ – Алина Майорова.
«Тӑххӑрмӗш класра чӑваш халӑхӗн сӑмах вӗҫҫӗн ҫӳрекен паха хайлавӗсене, ҫыруллӑ литература аталанӑвне авалхи тӗрӗк тапхӑрӗнчен пуҫласа XXI ӗмӗр пуҫламӑшӗ таран вӗренме палӑртнӑ», – тесе пӗлтернӗ умсӑмахра.
Пӗтӗмпе кӗнекере сакӑр пысӑк пай. «XXI ӗмӗрти чӑваш литератури» пайра, сӑмахран, вӗренекенсем Анатолий Хмыт, Валерии Туркай тата Марина Карягина пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашайӗҫ.
Кӑларӑм вӗҫне литература ӑнлавӗсен сӑмахсарӗ вырнаҫтарнӑ.
Ҫак кунсенче «Чӑваш чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнеки» 7 томлӑ словарӗн черетлӗ кӑларӑмӗ пичетленсе тухнӑ. Ӑна филологи наукисен кандидачӗ Г.А. Дегтярев редакциленӗ. Словарь авторӗсем — Г.А. Дегтярев, А.П. Долгова, Ю.Ф. Ефимов, Н.А. Плотников тата И.П. Семенова.
Ӑнлантару словарӗн тӑваттӑмӗш томне П, Р тата С саспаллисенчен пуҫланакан сӑмахсем кӗнӗ. Кӗнекене кӑларакансем пӗлтернӗ тӑрӑх, авторсем чӑваш чӗлхин пуянлӑхӗпе илемне туллин кӑтартма тӑрӑшнӑ. «Пирӗн тӗллев малтанхи пекех — вулакана, пӗлес текене тӑван сӑмах тӗнчипе тӗплӗнрех паллаштарасси. Тӑваттӑмӗш томӑн уйрӑмлӑхӗ — чӑвашла куҫарнӑ илемлӗ хайлавсемпе кӑшт ытларах усӑ курни», — тесе палӑртнӑ.
Ҫитес ҫул пирӗн республикӑра чӑвашла кӗнекесем кӑларасси йышланӗ. Ҫакӑн пирки социаллӑ пӗлтерӗшлӗ литература кӑларассипе ӗҫлекен канашӑн ларӑвӗнче калаҫнӑ.
Унта Чӑваш кӗнеке издательствин гендиректорӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Татьяна Журавлева сӑмах илнӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, 2020 ҫулта издательствӑра тӗрлӗ ятпа 102 кӗнеке 145 пине яхӑн тиражпа пичетленӗ. Вӗсенчен 53 кӑларӑмне кӑларма патшалӑх пулӑшнӑ.
2021 ҫулта тӗрлӗ ятпа 52 кӗнеке пичетлеме палӑртнӑ, вӗсенчен 18-шӗ чӑвашла пулӗ, 19-шӗ — вырӑсла тата чӑвашла, 15-шӗ — вырӑсла. Сӑмах май, Шупашкарта ҫуралнӑ, Мускавра ӗҫленӗ, халӗ унтах пурӑнакан Надежда Павлова балерина ҫуралнӑранпа 65 ҫул ҫитнине халалласа та кӗнеке пичетлӗҫ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ республикӑн Правительство ҫуртӗнче Культурӑпа истори эткерлӗхӗн «Ӑрусен астӑвӑмӗ» П.Е. Егоров ячӗллӗ фончӗн директорӗпе Евгений Дмитриевпа тӗлпулнӑ. Унта Раҫҫейри паллӑ архитектор, Чӑваш Енре ҫуралнӑ Петр Егоров ҫуралнӑранпа 290 ҫул ҫитнине уявласа ирттермелли мероприятисене сӳтсе явнӑ.
Питӗрти урамсенчен пӗрне, сӑмах май, ентешӗмӗр ятне партарасшӑн. Республика Элтеперӗ Олег Николаев хула кӗпӗрнаттӑрӗ Александр Беглов патне ҫыру янӑ. Ӑна Топоним комиссийӗнче пӑхса тухмалла.
Зодчи ҫуралнӑранпа 290 ҫул ҫитнине халалласа 2021 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Шупашкарти савӑнӑҫлӑ мероприяти иртмелле. Ҫавӑн пекех кӗнеке пичетленмелле. «Петр Егоров. Наш современник» кӑларӑма хатӗрлессипе халӗ Мускаври, Питӗрти, Эстонири, Шупашкарти ӑсчахсем ӗҫлеҫҫӗ. Чӑваш наци музейӗнче курав уҫӑлӗ.
+21.3 °C