Кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Типҫырма ялӗнче пурӑнакан 75 ҫулти хӗрарӑм килтен тухнӑ та таврӑнман – таҫта ҫухалнӑ. Тӑванӗсем тӳрех пӑшӑрханса ӳкнӗ. Ара, ҫитменнине, ватӑскер ӑс-тӑн арпашӑннипе аптӑрать.
Каҫхине кинемее «Лиза Алерт» шыравпа ҫӑлав отрячӗн нимеҫисем шырама тытӑннӑ. Ҫур ҫӗр иртнӗ, ватӑскере тупайман-ха.
Ҫур ҫӗр иртни виҫӗ сехет шакканӑ. Йӑлтах шыранӑ ӗнтӗ, вариантсем те юлман. Унччен те пулман – нимеҫӗсем ҫул айккипе пыракан ӗмӗлкене курнӑ. Ку – кинемей иккен! Ӑна киле чӗрӗ-сывӑ илсе ҫитернӗ.
Ӗнер каҫхине Куславкка районӗнчи Тӗрлемесре пурӑнакан икӗ амӑшӗ полицие ҫитнӗ: вӗсен 13 ҫулти хӗрӗсем ҫухалнӑ-мӗн. Хӗрачасем шкул хыҫҫӑн киле таврӑнман. Кунашкалли унччен пулман, амӑшӗсем кулянса ӳкнӗ.
Полицейскисем ачасене ҫийӗнчех шырама тытӑннӑ. Вӗсем ӑҫта пулнине кӗске вӑхӑтрах палӑртнӑ: Хусанта! Тепӗртакран 13-ри икӗ хӗрачана Хусанти полицейскисемпе «Лиза Алерт» нимеҫисем чукун ҫул вокзалӗнче тупнӑ – вӗсем унта ҫывӑрнӑ.
Ҫав кун, кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче, хӗрачасем урока та кайман-мӗн, тӳрех электричкӑна ларнӑ та Хусаналла вӗҫтернӗ. Вӗсен унти хитре вырӑнсене питех курас килнӗ иккен. Хайхискерсем каҫченех уҫӑлса ҫӳренӗ, юлашки электричкӑран тӑрса юлнине те сисмен.
Ҫитменнине, телефон пӗрин ҫеҫ пулнӑ, вӑл та пулин сӳнсе ларнӑ, ҫавӑнпа вӗсем ашшӗ-амӑшӗ патне шӑнкӑравлайман. Ҫавна май хӗрачасем ирхи электричкӑна вокзалта кӗтсе илме шутланӑ.
Халӗ вӗсемпе тата ашшӗ-амӑшӗпе ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекен ҫынсем ӗҫлеҫҫӗ. Шкул ачисене профилактика тӗлӗшпе шута тӑратӗҫ.
Иртнӗ талӑкра «Лиза Алерт» нимеҫисем ҫамрӑк ҫынна тата икӗ ачана шыранӑ.
20 сехет те 15 минутра Канашра ҫамрӑк арҫын ҫухалнӑ. Вӑл ҫыхӑнӑва тухман. Нимеҫӗсем шырама тытӑннӑ ҫеҫ – вӑл хӑй тӑванӗсем шӑнкӑравланӑ.
Кӑштахран каллех хыпар ҫитнӗ: Шупашкарта 8 ҫулти ача ҫухалнӑ. Ӑна 22 сехет те 17 минутра пӗр чарӑнура ҫынсем курнӑ-мӗн. Пӗччен тӑракан арҫын ачана пӗр ҫын асӑрханӑ та ачан амӑшӗпе ҫыхӑннӑ.
Нимеҫӗсем сывлӑш ҫавӑрса та илеймен – каллех шӑнкӑрав ҫитнӗ. Ҫӗрпӳре 12-ри хӗрача ҫухалнӑ иккен. Ӑна полици те, ҫынсем те шыранӑ. Ҫур ҫӗр иртни 2 сехет те 47 минут ҫитнӗ – ачана ҫаплах тупайман. Кӗҫех хыпар килнӗ: камерӑсене пӑхсан кунашкал хӗрачана пӗр ҫурт картишӗнче асӑрханӑ. Хӗрачана ҫийӗнчех тупнӑ.
Шупашкарта икӗ ача ашшӗне, 29 ҫулти арҫынна, пӗр эрне ытла шырани пирки пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: вӑл чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче килтен тухса кайнӑ та таврӑнман. Арӑмӗ ун патне шӑнкӑравланӑ, мессенджерсенче ҫырнӑ, анчах лешӗ хуравламан. Тӑванӗсем кун пирки полицие пӗлтернӗ, арҫынна нимеҫӗсем те шыранӑ.
Арҫынна раштав уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, паян, тупнӑ. Шел те, вӑл чӗрӗ мар. Унӑн виллине ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнче тупнӑ. Следовательсем кун тӗлӗшпе следстви умӗнхи тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатма судпа медицина экспертизи ирттерме палӑртнӑ.
Арҫыннӑн арӑмӗ тата икӗ пӗчӗк ачи тӑлӑха юлнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен Чӑваш Енре «Сывлӑха пӗрле упрар» проект старт илет. Унта хутшӑнакан нимеҫӗсем-медиксем 55 ҫултан иртнӗ, инсульт е инфаркт чӑтса ирттернӗ ҫынсене сӑнаса тӑрӗҫ. Пациентсем пульницӑран кӑларсан киле таврӑнӗҫ, вӗсем патне нимеҫӗсем килсе ҫӳрӗҫ.
Нимеҫӗсем-медиксем чирлӗ ҫынсен артери юн пусӑмне виҫӗҫ, психологи тӗлӗшӗнчен пулӑшу кӳрӗҫ, кил-тӗрӗшре пулӑшӗҫ. Вӗсем пациентсемпе пӗрле сывлӑха ҫирӗплетмелли курссене, культура мероприятийӗсене ҫӳрӗҫ.
Кашни пациент валли кун кӗнеки ҫырса пырӗҫ. Унта нимеҫӗсен вӗсен сывлӑхӗ пирки ҫырса пырӗҫ. Хальлӗхе медиксем 10 пациентӑн сывлӑхне сӑнаса тӑрасси паллӑ.
Проект 2020 ҫулхи ҫу уйӑхӗччен ӗҫлӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Шупашкарти нимеҫӗсем тивӗҫлӗ канури ватӑ ҫынна тупма пулӑшнӑ. Ку «Лиза Алерт» историйӗнче ҫынна чи хӑвӑрт шыраса тупнӑ тӗслӗх пулнӑ.
Ҫак старик икӗ ҫул каялла та ҫухалнӑ пулнӑ. Ӑс-тӑнран хавшакскер ӑҫталла тухса утнине пӗлмест. Хальхинче вӑл килӗнче 12 сехет курӑнман. Ял тавра – уй-хир, йывӑҫ-тӗмпе хупланнӑ икӗ тарӑн ҫырма.
Ватӑ ҫынна ҫӗрле, 2 сехетре, шырама тытӑннӑ. Нимеҫӗсенчен чылайӑшӗн ирхине ӗҫе каймалла пулнӑ, анчах вӗсем ҫакна пӑхса тӑман. 2 сехет 54 минутра пӗри уйра ҫын кӗлеткин ӗмӗлкине асӑрханӑ. Вӑл шӑпах ҫав старик пулнӑ.
Ватӑ ҫын шӑнса кӳтнӗ, вӑйран кайнӑ. Ҫапах хӑй ним ӑнланмасӑр таҫталла утнӑ. Ватӑ арҫынна васкавлӑ медпулӑшу тухтӑрӗсем пулӑшнӑ.
Шупашкарти нимеҫӗсен центрӗн халӗ уйрӑм ҫурт пур. Малашне вӑл Ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑх центрӗнче вырнаҫӗ. Унта нумаях пулмасть юсав ӗҫӗсем ирттернӗ.
Палӑртмалла: «Шупашкарти нимеҫӗсен центрӗ» ҫамрӑксен организацине 2015 ҫулта официаллӑ майпа регистрациленӗ. Вӑл Раҫҫейри нимеҫӗсен центрӗсен ассоциацине кӗрет. Унта 59 регионти 139 организаци кӗрет. Вӗсен йышӗнче – Атӑлҫи тӑрӑхӗнче 25 центр.
Шупашкарти нимеҫӗсем тӗрлӗ енпе ӗҫлеҫҫӗ: экологи, спорт, культура… Хуламӑр 550 ҫул тлутарнӑ май вӗсем юбилей ячӗпе иртекен мероприятисене хастар хутшӑнаҫҫӗ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫӳҫ тӳлевсӗр каснӑ. Ырӑ ӗҫе киле ҫитсех пурнӑҫланӑ.
Ҫӳс тӳлевсӗр касмалли акцие Ҫӗнӗ Шупашкарти халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрпа хулари политехника техникумӗ йӗркеленӗ. Нимеҫӗ-студентсен пулӑшӑвӗпе усӑ курма 13 шур сухал ыйтнӑ. Ҫамрӑксем ватӑсем патне киле кайса ҫӳҫ каснӑ. Ӗҫе студентсем тӗплӗн та яваплӑн пурнӑҫланӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрпа хулари политехника техникумӗ йӗркеленӗ «С заботой о ветеранах» (чӑв. Ветерансемшӗн тӑрӑшса) акципе пӗрлех хулари социаллӑ ӗҫченсем те ветерансене парикмахер пулса пулӑшнӑ. Вӗсем 15 ватӑ патне ҫитнӗ, вӑрҫа ветеранӗсен ҫӳҫне касса хитрелетнӗ.
Пӗрремӗшпе иккӗмӗш мультиплекса кӗрекен каналсен аналог версийӗ малашне пулмассине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен те пӗлтернӗччӗ-ха. Пирӗн республикӑра ӑна ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче сӳнтерӗҫ.
Цифра телекуравне пӑхассипе ҫыхӑннӑ ыйтупа Чӑваш Енре (8352) 26-11-11 номерпе «хӗрӳ лини» ӗҫлеме пуҫланӑранпа специалистсем патне 877 хутчен шӑнкӑравланӑ. Вӑл номерпе сӗнӳ-канаш ыйтма ҫеҫ мар, телевизора ҫӗнӗлле ӗҫлеттерме пулӑшакан нимеҫӗсене те чӗнсе илме пулать. Ун пек заявкӑсене 217 хутчен шута илнӗ. Нимеҫӗсем 170 киле ҫитме ӗлкӗрнӗ.
Цифра телекуравӗ ҫине куҫас ыйтӑва тӗрӗслесе тӑрассине пирӗн республикӑра Михаил Игнатьев Элтепер хӑй ҫине илнӗ.
Аса илтерер, (8352) 26-11-11 номерлӗ «хӗрӳ лини» ака уйӑхӗн 14-мӗшӗ таран тунтикунтан пуҫласа эрнекунччен ирхи 9-тан 18-ччен ӗҫлет; ака уйӑхӗн
15-28-мӗшсенче — тунтикунтан пуҫласа шӑматкунччен 8 сехетрен 20-ччен; ака уйӑхӗн 29-ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗсенче – тунтикунтан пуҫласа эрнекунччен ирхи 9-тан 18-ччен.
Кӑҫал Шупашкар 550 ҫул тултарнӑ май хула администрацийӗ ҫӗнӗ проект пуҫарма шутланӑ. Вӑл «Нимеҫӗ-экскурсоводсем» ятлӑ.
Проекта хутшӑнакан экскурсоводсен мӗн тумалла-ха? Шупашкар ҫыннисемпе тата хӑнисемпе экскурсисем ирттермелле. Нимеҫӗсен 16 ҫултан аслӑрах пулмалла.
Экскурсовод ӗҫне вӗренме хатӗр нимеҫӗсене ака уйӑхӗн 3-мӗшӗччен пухаҫҫӗ. Собеседовани акан 5-мӗшӗнче иртӗ, вӗренӳ акан 8-мӗшӗнче пуҫланӗ. Лекцисене каҫхине ҫӳремелле пулӗ. Ку – тӳлевсӗрех.
Тӗплӗнрех ыйтса пӗлес тесен ҫак номерпе шӑнкӑравламалла: 8(8352) 23-50-48.
+15.3 °C