Ҫӑвӑн 27-мӗшӗнче чӑваш наци радиовӗнче тӳрӗ эфирта республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев халӑха кӑсаклантаракан ыйтусем ҫине хуравлани пирки пӗлтерсеччӗ ӗнтӗ. Радио итлекенӗсем тӗрлӗрен ыйтусем панӑ, вӗсен хушшинче тӑван чӗлхен йывӑрлӑхне хускатни те пулнӑ-мӗн.
Муркаш районӗнче пурӑнакан республика тӗп хулинче чӑваш чӗлхине тивӗҫлипех хисеплеменни ҫинчен калаҫнӑ. «Шупашкара пырсан чӑваш хулипе пынӑн туймастӑп — ют патшалӑхри пек. Реклама — чӑвашла ҫырни ниҫта та ҫук. Ытти ҫӗрте те ҫавах, Муркаша мар — Моргаушине кӗретпӗр. Уявра-мӗнре те чӑвашла калаҫмаҫҫӗ...» — шухӑшне пӗлтернӗ вӑл.
Республика Элтеперӗ асӑннӑ ыйтӑва тӗпе хурса Шупашкарта тӑван чӗлхене ытларах сарасси ҫинчен ҫӗнӗлӗхсем кӗртме шантарать. Тӳре-шара те ку ӗҫ-пуҫ валли укҫа-тенкӗ уйӑрса пама хатӗр имӗш.
— Эпӗ республика ертӳҫинче ӗҫлеме пуҫласанах кун пирки ҫынсем ыйтнине кура Тӗнче тетелӗнчи сайта чӑвашлатрӑмӑр. Тӗрлӗ реклама-растяжкӑна илес тӗк — йышӑнмалла, ку ҫитменлӗхе пӗтерме тӑрӑшӑпӑр.
Ҫапла тума Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн черетлӗ ларӑвӗнче йышӑннӑ. «Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ предпринимателӗ» хисеплӗ ята парасси пирки йышӑну тӑвиччен «халӑх тарҫисем» хӗрсех тавлашнӑ-мӗн. «Regnum» информаци агентстви хыпарланӑ тӑрӑх, усламҫӑсене хавхалантарассипе хавхалантармасси пирки ҫур сехете яхӑн сӳтсе явнӑ.
Ытти регионта ҫук хисеплӗ ята кама тата мӗне кура парӗҫ, усламҫӑсене, тен, уҫӑ кӑмӑллӑхшӑн е налук нумай тӳленӗшӗн чысласан тӗрӗсрех пулмӗ-и текенсем те тупӑннӑ иккен. «Хисепе тивӗҫлисем пур. Анчах вӗсем наградӑсемпе хисеплӗ ятсене илмесӗр юлаҫҫӗ», — тесе ӑнлантарнӑ Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗн Администрацийӗн ертӳҫи Александр Иванов.
Саккун проектне икӗ вулавпа пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн уншӑн 34 депутат сасӑланӑ, пилӗккӗн хирӗҫ пулнӑ, иккӗн тытӑнса тӑнӑ.
Пӗр-пӗр предприяти е учреждени, е тата уйрӑм ҫын пирки халӑха каласа парассипе ятарлӑ специалистсем тар тӑкнине пирӗнтен чылайӑшӗ пӗлет. Ют чӗлхерен кӗнӗ сӑмахпа усӑ курса каласан, пиар теҫҫӗ-ха ӑна. Пиар енӗпе тӑрӑшакансен ӗҫӗнче хӑйсен ятарлӑ вӑрттӑнлӑхсем пур.
«Ӗмӗр пурӑн — ӗмӗр вӗрен», — тенине тӗпе хурса пурӑнакансен талпӑнмалли-ӑнтӑлмалли яланах тупӑнать. Акӑ, патшалӑх служащийӗсем «Халӑхпа ӗҫлессинчи тухӑҫлӑ PR» программӑпа квалификацие ӳстерес тесе кӗҫех парта хушшине ларӗҫ.
Кун пирки патшалӑх заказӗсем пирки хыпарламалли официаллӑ сайтра пӗлтерӳ тухнӑ. Унта каланӑ тӑрӑх, вӗрентекене суйлама Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗ уҫӑ аукцион ирттерет. Пӗлтерӳре ҫырнӑ тӑрӑх, парта хушшине 25 служащи ларӗ. Вӗсен ӑсталӑхне пурӗ 72 сехет хушши туптамалла. Анчах кунне 8 сехетрен ытла «тиемӗҫ». Патшалӑх служащийӗсене вӗрентме пӗтӗмпе 189 пин тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш наци радиовӗпе тӳрӗ эфира тухрӗ. Вӑл республикӑра пурӑнакансен тата тулай чӑвашсен ыйтӑвӗсене хуравларӗ. Тӳрӗ эфир икӗ сехете яхӑн тӑсӑлчӗ. Ыйтусене маларахах йышӑнма тытӑнни пирки эпир хыпарланӑччӗ. Пӗтӗмпе 900 ытла ыйту ҫитнӗ-мӗн.
Тӗрлӗ ҫӗрте пурӑнакансене тӗрлӗ ыйту хумхантарать. Хула ҫыннисене, паллӑ ӗнтӗ, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхри лару-тӑру ытларах пӑшӑрхантарать. Ял ҫыннисен урамсенче ҫул сарасси пирки сӑмах хускатнӑ. Тӑван чӗлхене упраса хӑварас, Шупашкара пырса кӗрсен ют ҫӗре кӗнӗн туйӑнать тесе пӑшӑрханакан та тупӑнчӗ. Ӗҫ укҫи пирки сӑмах хускатакан та, ачасене шкул автобусӗ турттармасть текен те пулчӗ.
Тӳрӗ эфирта хурав илейменнисене радиоэфира каярах кӑларма шантараҫҫӗ. Вӗсен хуравӗсене «Тема дня», «Социальный вопрос», «На острие», «Тӗплӗ калаҫу», «Ялтан яла», «Ҫивӗч ыйту» кӑларӑмсенче, ҫавӑн пекех ҫӗнӗ хыпарсен вӑхӑтӗнче уҫӑмлатӗҫ. «Пӗр ыйту та хуравсӑр юлмӗ», — тенӗ Михаил Игнатьев.
Ӗнер Чӑваш Ене ҫӗршывӑн паллӑ политикӗсенчен пӗри — Геннадий Зюганов — парти канашлӑвне ирттерме килсе ҫитнӗ. Унпа республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев курнӑҫнӑ. Тӗлпулӑва ҫавӑн пекех ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин, Чӑваш Ен Элтепӗрӗн Администрацийӗн ертӳҫи Александр Иванов, РФ Патшалӑх Думине Чӑваш Енрен суйланнӑ Валентин Шурчанов, ЧР Патшалӑх Канашӗнчи КПРФ фракцийӗн ертӳҫи Дмитрий Евсеев, официаллӑ тата ытти ҫын хутшӑннӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, Геннадий Зюганов КПРФ фракцийӗ Раҫҫейӗн Патшалӑх Думинче ҫӗршывӑн аграри секторне пулӑшас тӗллевпе сахал мар ӗҫ туса ирттернине пӗлтернӗ. Ҫӗршывӑн тӗп коммунисчӗ Раҫҫей Пӗтӗм тӗнчери суту-илӳ организацине кӗнӗ хыҫҫӑн сысна тата кайӑк-кӗшӗк отрасльсене йывӑр килнине, анчах вӗсен чун ыратӑвне правительство тивӗҫлипе йышӑнманнине палӑртнӑ-мӗн.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Геннадий Зюганова республикӑн кӑҫалхи хыснан тӗп саманчӗ социаллӑ пурнӑҫпа ҫыхӑнни пирки асӑнса хӑварнӑ. Шупашкар шыв управне 68-мӗш метр таран хӑпартас ыйтӑва хускатнӑ май Михаил Васильевич шыв ӑшӑх пирки Атӑлӑн экологийӗ ҫулсерен япӑхса пынине, шыв транспортне вара аталантарса яма кансӗррине палӑртнӑ.
Юлашки вӑхӑтра Шупашкарти ГЭС тӗлӗшӗпе хӗрӳ тавлашусем пыраҫҫӗ. Пӗрисен шухӑшӗпе ГЭСри шыва хӑпартсан лайӑх пулӗччӗ, теприсем вара шыва хӑпартсан инкек тухасси ҫинчен сӑмахлаҫҫӗ.
Раҫҫей пуҫлӑхӗн ҫутҫанталӑх улшӑнӑвӗ ҫинчен канаш параканӗ Александр Бедрицкий та шыва хӑпартма юраманни ҫинчен калаҫать.
— Шупашкарти ГЭСӑн шывне хӑпартсан Чулхула облаҫӗн хӑш-пӗр лаптакӗ шыва кайма пултарӗ. Кун ҫинчен те манмалла мар, — пӗлтерет вӑл.
Экологсем те Бедрицкий шухӑшӗпе килӗшеҫҫӗ. Ҫакна пула паянхи кун та Шупашкар ГЭСӗн ыйтӑвне пуҫлӑхсем татса паман-ха.
Раҫҫей Президенчӗ халӑх ыйтӑвне тӳрӗ эфирта хуравласси йӑлана кӗчӗ-ха. Кӑҫал та вӑл 5 сехет хушши ҫынсемпе калаҫрӗ. Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 12 сехетре, вара Чӑваш Ен Элтепӗрӗ Михаил Игнатьев тӳрӗ эфира тухӗ. Анчах телекуравпа мар, наци радиовӗпе.
Михаил Игнатьев Чӑваш Енре пурӑнакансен ыйтӑвне кӑна мар, тулай чӑвашсенне те уҫӑмлатӗ. Ыйтусене маларах парас тесен 62-12-66, 62-13-20 номерсемпе шӑнкӑравламалла. Электрон ҫырусем те шӑрҫалама юрать. Ыйтусене электрон адреспа та — nradio@mail.ru (капла вӗсем наци радиовне лекӗҫ) е press@cap.ru, press1@cap.ru, press2@cap.ru (Чӑваш Ен Элтепӗрӗн администрацийӗ) — ӑсатма май пур. Тӳрӗ эфир вӑхӑтӗнче 62-30-88 и 62-12-66 номерсемпе шӑнкӑравлама май туса парӗҫ.
Чӑвашри оппозици ҫыннисен аллине ФСБ ҫырса пыракан список лекнӗ иккен — унта общество ыйтӑвӗсене хускатакан хастарсем, журналистсем, ҫавӑн пекех ытти тӗрлӗ енлӗ ҫынсем кӗнӗ.
Республика ШӖМӗн экстремизмпа кӗрешекен центрӗн («Э» центр) списокӗнче Альбир Крганов (1-мӗш), Илья Алексеев (6), Эдурад Мочалов (12), Дмитрий Каруев (14), Илья Иванов (18), Павел Кашин (20), Алексей Глухов (23), Константин Ишутов (25), Игорь Ефимов (29), Алексей Радченко (33), Александр Блинов (35) тата ыттисем пур.
Дмитрий Каруев хӑйӗн шухӑшӗнче экстремизмпа кӗрешекенсем чӑннипе ӗҫлес вырӑнне вӗт-вак япалапа аппаланни пирки пӗлтерет. Вӗсем, имӗш, чӑн-чӑн йӗрке пӑсакансене шырас вырӑнне митингсемпе халӑх пухӑвӗсене ҫӳресе унта хутшӑнакан ҫынсен ячӗсене ҫырса ҫӳреҫҫӗ. Ку вӑл пӗр енчен тӳре-шара ӗҫӗпе килӗшмен ҫынсем влаҫрисемшӗн ытти вӑрӑ-хурахран ытларах хӑратнине пӗлтерет пулӗ.
Ку йыш суя е чӑн пулнине ШӖМ ӗҫченӗсем хальлӗхе пӗлтермен-ха. Тен, кану кунӗсем иртсен калӗҫ?
Шӑматкун, акан 27-мӗшӗнче, Федераци канашӗ «Ҫул ҫинчи хӑрушлӑхсӑр ҫинчен» саккунпа Администрациллӗ прово йӗркине пӑснин кодексне кӗртнӗ улшӑнусене ырланӑ — малашне водитель правине илес текенсем экзаменра хӑй тӗллӗн хӑвартлӑх лартакан коробкӑллӑ урапасемпе (автомобильсемпе) те усӑ курма пултарӗҫ. Ҫавӑн пекех водителӗн ӗнентерӳ хучӗн ҫӗнӗ тӗсне те кӗртнӗ — «М» категорине. Улшӑнусем тӑрӑх мопедпа, скутерпа е ҫӑмӑл квадроциклпа ҫӳрес кӑмӑл пур пулсан права илмелле пулӗ. Ӑна, «А» категорилли (50 кубла сантиметр калӑпӑшлӑ таран мотоциклсемпе усӑ курасси) пекех 16 ҫула ҫитнисене ҫеҫ парӗҫ.
Автоматикӑллӑ урапапа экзамен тытнисем ҫавнашкал автомобильсемпе ҫеҫ ҫӳреме пултарӗҫ, механикӑллипе тытнисем вара — хӑй тӗллӗн хӑвартлӑх лартакан коробкӑллисемпе те, механикӑллисемпе те.
Улшӑнусем вӑя кӗмешкӗн тата Раҫҫей Федерацийӗн президенчӗ алӑ пусмалла. Офицаллӑ пичетленӗ хыҫҫӑн тепӗр 180 кунтран вара вӗсем вӑя кӗрӗҫ.
Чӑваш Енӗн Патшалӑх канашӗн виҫӗ фракци депутачӗсем — «Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей», РФКП тата РЛДП (ЛДПР) — Аслӑ сута ӳпкев янӑ. Вӗсем республика «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» депутачӗсем хӑйсен йышӗпе усӑ курса республика Конституцине улшӑнусем кӗртсе унтан «патшалӑх» сӑмаха кӑларса пенине хирӗҫлесе ҫырнӑ.
Шалӑп яракансен шухӑшӗпе ҫак улшӑнӑва йӑнӑшсемпе кӗртнӗ — лару вӑхӑтӗнче депутатсене ун пирки систермесӗр хӑварма тӑрӑшнӑ, регламента вырӑсла кӑна салатнӑ.
Влаҫри тӳре-шара, уйрӑмах «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» депутачӗсем, республикӑна патшалӑх шайӗнче курасшӑн марри сисӗнет. Элтепӗр шухӑшӗпе те патшалӑх тени ниме тӑман япала — вӑл, имӗш, халӑх пурнӑҫне нимле хӑт та кӗртмест, лайӑхлатмасть.
Чӑваш Енӗн Аслӑ сучӗн ҫыру секретарӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ӳпкевпе мӗн тумаллине пилӗк кун хушшинче пӑхса тухӗҫ.
+7.3 °C