Шупашкарта пурӑнакан пӗр амӑшӗ пӗрремӗш класа ҫӳрекен хӑйӗн ывӑлӗ валли амӑш укҫипе компьютерпа телефон туяннӑ. Маларах пулсан ҫапла хӑтланнӑшӑн явап тыттарӗччӗҫ. Амӑш капиталӗпе усӑ курас йӗркене улӑштарнӑ хыҫҫӑн тупрана сусӑр ачасем валли те уйӑрма юрать.

Маларах эпир каланӑ ача шкул программине килте ӑша хывать. Ҫавӑнпа ӑна компьютер та, телефон та вӗренӳ валли кирлӗ.

Сӑмах май, ашшӗ-амӑшӗ кам пулни паллӑ мар ачасене пенсие тӑлӑхсеннипе пӗрешкел парассине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтернӗччӗ. Ҫӗнӗ йӗрке кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗнӗ. Социаллӑ пенсин уйӑхри виҫи 10068 тенкӗ те 53 пуспа танлашӗ. Ӑна ача 18 ҫул тултариччен, куҫӑн уйрӑмра вӗренекен студент пулсан 23 ҫула ҫитичченех тӳлӗҫ. Ашшӗ-амӑшӗ кам пулни паллӑ маррисем пирӗн республикӑра хальхи вӑхӑтра — 12-ӗн.

Чӑваш Республикинчи наципе культура аталанӑвӗн «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ Чӑваш ен патшалӑх чӗлхин, чӑваш чӗлхин, саккунлӑ статусне ҫирӗплетес, чӗлхе саккунлӑхне аталантарас тӗллевпе Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн Председательне И.Б. Моторина ҫакна пӗлтерет.

Чӑваш Республикин «Чӑваш Республикинчи чӗлхесем ҫинчен» 2003 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 25-мӗшӗнчи 36 №-лӗ саккуннӗн 5 статьипе килӗшӳллӗн Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ ҫак Саккунпа килӗшӳллӗ чӗлхесемпе наукӑпа практикӑра усӑ курмалли тата аталантармалли йӗркене палӑртать.

Паянхи куна, чӗлхе саккунне 15 ҫул каялла йышӑннӑ пулин те, Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ чӗлхесемпе наукӑпа практикӑра усӑ курмалли тата аталантармалли йӗркене ҫирӗплетмен.Чӑн та, Чӑваш Республикинче ҫак йӗрке ҫук пулни куҫкӗрет. Ахӑртнех, йӗркесӗрлӗхӗн сӑлтавӗсенчен пӗрри - Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ чӗлхе саккунӗпе килӗшӳллӗ чӗлхесемпе наукӑпа практикӑра усӑ курмалли тата аталантармалли йӗркене палӑртманни.

Палӑртса хӑваратпӑр, «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ 2017-мӗш ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Интернет тетелӗнче чӗлхе саккунлӑхӗ ӑслӑлӑх ӗҫӗнче мӗнле шайра пулнине кӑтарста тишкерӳллӗ статья кӑларчӗ.

Малалла...

Шупашкар хулинче депутатсене халӑхпа курнӑҫмалли вырӑна палӑртнӑ. Ыйтӑва ҫак эрнере иртнӗ Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче пӑхса тухнӑ. Йышӑну проектӗнче Раҫҫейӗн Патшалӑх Думин тата Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗсен халӑхпа курнӑҫмалли ятарлӑ вырӑнӗсене палӑртнӑ.

Проектра депутатсем «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗпе электрон документацин архивӗн ҫурчӗ (вӑл Шупашкарти И. Яковлев проспектӗнчи 12-мӗш а ҫуртра вырнаҫнӑ) умӗнче тата асӑннӑ культура учрежденийӗн 55 ҫынлӑх кинозалӗнче курнӑҫма юранине асӑннӑ. Зала тӳлевсӗр парӗҫ. Анчах малтанласа ятарлӑ ирӗк илмелле. Йышӑну проектӗнче ҫав йӗркене те пӑхса хӑварнӑ.

Ытти районпа хулан, муниципалитетсен те кун пек вырӑнсене палӑртма ирӗк пур.

Предприяти-организацисенче, халӑха пулӑшу кӳрекен ытти учрежденире иртнӗ ҫул вӗҫӗнче ҫаврӑнӑша кӗнӗ 200 тата 2000 тенкӗлӗх укҫана йышӑнассипе ҫыхӑннӑ ӑнланманлӑха уҫӑмлатма ҫак кунсенче пирӗн республикӑра хӗрӳ лини ӗҫлет.

Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗнче шӑнкӑрава 58-25-95 номерпе йышӑнаҫҫӗ, Чӑваш Енӗн Гигиена тата эпидемиологи центрӗнче — 56-46-66, 56-29-01, 56-29-00 номерсемпе. Специалистсем патне хӗрӳ лини вӑхӑтӗнче ирхи 9-тан 12-ччен тата 13-рен 16-ччен кӑрлачӑн 25-мӗшӗ таран шӑнкӑравлама май пур. Хӗрӳ линие Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗн районсемпе хуласенчи уйрӑмӗсенче те йӗркеленӗ.

Вак укҫа йышӑнман, киввине тиркенӗ тӗслӗхсемпе ҫыхӑннӑ ӑнланманлӑхсем пирки те ыйтса пӗлме юрать.

Нумаях пулмасть ҫӗршыври тата республикӑри хӑш-пӗр массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче ҫӗре пусса йӑранласа тухмасан (вырӑсла ку сӑмах межевание тенине пӗлтерет) ӑна сутса-туянма, парнелеме тата ытти хӑш-пӗр ҫавӑн пек утӑма тума май килменни пирки хыпарланӑ. Росреестрӑн республикӑри управленийӗнче ку сӑмах тӗрӗс маррине ӗнентереҫҫӗ.

Виҫтермен ҫӗрпе хальлӗхе ирӗклӗнех хуҫаланма юрать. Федераци е регионсенчи саккунсенче ҫакӑнпа ҫыхӑ нимле чару та ҫук. Кун пирки Росреестрӑн Чӑваш Енри управленийӗн ертӳҫи Екатерина Карпеева шантарсах калать.

Апла пулин те кунта ҫӗре пусса йӑранласа тухни ҫынсемшӗн хӑйсемшӗн лайӑххине те палӑртмаллах. Чиккине саккунлӑ палӑртнӑ пурлӑхпа усӑ курнӑ чух кӳршӗ-аршӑпа тавлашу сиксе тухмӗ.

Шупашкарта хула администрацийӗн ачалӑха сыхлакан пайӗн ӗҫченӗсем хулара ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ ҫул ҫитмен ачана тупса палӑртнӑ. 15 ҫулти хӗрачан ашшӗ вилнӗ, амӑшӗ хыпарсӑр ҫухалнӑ. Вӑл ӑҫтине пӗлмеҫҫӗ, ҫавӑнпа ӑна шыраҫҫӗ. Кун пирки паян «Про город» (чӑв. «Хула пирки») портал пӗлтерет.

Тӳре-шара ӑнлантарнӑ тӑрӑх, хайхи ачан саккунлӑ опекунӗсем ҫук. Ҫул ҫитменскер кукамӑшӗ патӗнче пурӑнать. Хӗрарӑм мӑнукне лайӑх пӑхать, мӗн кирлипе йӑлтах тивӗҫтерет.

Опекӑпа попечитель пайӗн ӗҫченӗсем ачана ӑҫта вырнаҫтарассине, кампа хӑварассине ҫитес вӑхӑтрах саккунпа килӗшӳллӗн татса парӗҫ.

Асӑнса хӑварар, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Шупашкарта тупса палӑртнӑ ку пӗрремӗш тӗслӗх. Иртнӗ ҫул ҫак вӑхӑталла тӳре-шара ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ виҫӗ ачана шута илнӗ.

Ашшӗ-амӑшне кирлӗ пулман, вӗсем пирки ним те паллӑ маррисен пепкисене малашне пенси тӳлеме пуҫлӗҫ.

Пӑрахнӑ ачасем иртнӗ ӗмӗрӗн ҫурринчен пуҫласа, 1956 ҫултанпах, социаллӑ тӳлевсӗр пурӑннӑ. Ырӑ ҫынсем е патшалӑх вӗсене пӑхнӑ-ха, ашшӗ-амӑшӗ ӑҫти тата кам пулни паллӑ мартан хайхи тӗпренчӗксем тӑлӑх шутланман, социаллӑ пенси те ҫавна май тивӗҫмен.

Раҫҫей шайӗнче саккун кӑларакансем иртнӗ ҫул вӗҫӗнче ку ыйтӑва татса пачӗҫ-пачӗҫех. Малашне ҫав ачасем хӑр тӑлӑхсемпе танах пенси илме пуҫлӗҫ. Саккун кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗнӗ. РФ Пенси фондӗнче ун валли укҫа пӑхса хӑварнӑ.

Уйӑхри социаллӑ пенси виҫи 10068 тенкӗ те 53 пуспа танлашӗ. Ӑна ача 18 ҫул тултариччен, куҫӑн уйрӑмра вӗренекен студент пулсан 23 ҫула ҫитичченех тӳлӗҫ.

Ашшӗ-амӑшӗ кам пулни паллӑ маррисем пирӗн республикӑра хальхи вӑхӑтра — 12-ӗн.

Юлашки вӑхӑтра Чӑваш Енре икӗ шкул автобусӗ ҫул ҫинче аварие ҫакланни пирки пӗлтернӗччӗ. Улатӑр районӗнче тата Шупашкар хулинче ачасене илсе ҫӳрекен транспорт пӑтӑрмаха ҫакланнӑ. Телее, вӑйлах суранланнисем пулман. Малашне шкул автобусӗсен тӗлӗшпе ушӑну пулӗ.

Улшӑнусем ҫитес ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗрӗҫ. Шкул автобусӗсен водителӗсен мӗнле ҫӗнӗлӗхсене шута илмелле пулӗ-ха?

Ачасене илсе ҫӳрекен автобусӑн тӑрринче сарӑ е хӗрлӗ сарӑ тӗслӗ маяк пулмалла. Водительсен тӗлӗшпе саккун ҫирӗп пулӗ. Малашне «D» категориллӗ транспортра ҫулталӑкран кая мар стаж пухнӑ водительсем ӗҫлейӗҫ.

Раҫҫейӗн Патшалӑх Думин Патшалӑх строительстви енӗпе ӗҫлекен комитечӗ ларӑвӗнче ӗнер наркотик сутакансен яваплӑхне ҫирӗплетессипе ҫыхӑннӑ саккун проектне пӑхса тухнӑ. Унта ҫар чаҫӗнче ҫак усала саракансене ҫирӗп явап тыттарасси пирки сӑмах пынӑ.

Документа маларах РФ Патшалӑх Думи иккӗмӗш вулавпа йышӑннӑ. Ҫар чаҫӗнче наркотик сутакансене Пуҫиле кодекспа явап тыттарса 12 ҫул таран хупса хурасшӑн.

Саккун проектне хатӗрленисенчен пӗри, РФ Патшалӑх Думин вице-спикерӗ Ирина Яровая, каланӑ тӑрӑх, ятарлӑ объектсенче наркотик саракансене ҫирӗп явап тытарма унчченех йышӑннӑ. Ҫар чаҫӗнче наркотик саракансен тӗлӗшпе саккуна хытармалла, мӗншӗн тесен ҫакӑ ҫар ҫыннисен сывлӑхӗпе ҫыхӑннӑ тесе палӑртнӑ Ирина Яровая.

Крпитовалютӑпа тӳлекенсене пирӗн ҫӗршывра хупса хурасшӑн. Хальлӗхе ун пек саккун ҫук-ха, анчах ҫывӑх вӑхӑтра ӑна хатӗрлесшӗн.

Крпитовалюта ҫинчен калакан саккун проектне кӑҫалхи раштав уйӑхӗнче йӗркелесе ҫитересшӗн. Ҫавӑн пирки ҫӗршывӑн Финанс министерстви пайташӗ журналистсене паян пӗлтернӗ. МИХсенче ӗҫлекенсемпе РФ финанс министрӗн ҫумӗ Алексей Моисеев каланӑ.

Ҫав вӑхӑтрах криптовалюта, уйрӑмах биткоин, хакӗ паян хӑпарса пырать. Анчах цифра укҫа ыран та ҫаврӑнӑшра пуласси пирки экспертсен пӗр пайӗ шантарса калама тӑхтаса тӑрать.