Нумаях пулмасть биологипе, историпе, информатикӑпа иртнӗ ППЭ кӑтартӑвӗсене пӗтӗмлетнӗ. Мухтанмаллиех ҫукки палӑрнӑ. Истрипе экзамен тытнисен 19,5% ҫӗршывӑн иртнӗ саманчӗсене пӗлменни палӑрнӑ.
ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, историпе кӑҫал 1 018 яш-хӗр экзамен тытнӑ. Вӗсенчен 19,45% чи пӗчӗк балл та пухайман. Пӗлтӗр ку кӑтарту 3,3% танлашнӑ. Пӗтӗмпе 5,3% ҫеҫ 80–100 балл пухма пултарнӑ. Пӗлтӗр — 21,41%.
Биологипе информатикӑна илес тӗк кӑтарту лайӑхрах. Биологипе экзамен тытнӑ 1 297 ҫынран 5,47% «2» илнӗ. Пысӑк балл пухакансен йышӗ, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 3 хут сахалланнӑ. Информатика экзаменӗнче 6,58% 24 балл та пухайман. Пӗтӗмпе 8,33% ҫеҫ 80–100 балл пухнӑ.
Чӑваш Республикинче кӑҫалхи кӑрлач-ҫу уйӑхӗсенче 40,6 тонна какай туса илнӗ. Ку пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан 0,2% нумайрах. Кун пирки Чӑвашстат пӗлтерет.
Аш-какай туса илесси кайӑк-кӗшӗке, сурӑха, качакана пула ӳснӗ. Мӑйракаллӑ шултра выльӑх тата сысна пусасси чакнӑ — 4% тата 11,1%. Пӗтӗмӗшле илсен, выльӑх-чӗрлӗх йышӗ чакнӑ: мӑйракаллӑ шултра выльӑх — 0,2%, сысна — 8,9%, сурӑх тата качака — 2,6%, кайӑк-кӗшӗк — 3,6%.
Сӗт суса илесси 177,1 тоннӑпа танлашнӑ. Ку, пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫу уйӑхӗсемпе танлаштарсан, 0,1% пысӑкрах. Республикӑри ял хуҫалӑх организацийӗсенче вӑтамран пӗр ӗнерен сӗт суса илесси 5,8% ӳснӗ, кӑтарту 1929 килогрампа танлашнӑ.
Кӑҫал 127,4 миллион ҫӑмарта туса илнӗ. Ку, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 13,6% сахалрах.
Кӑҫал Чӑваш Енре математикӑпа 6 806 ҫын ППЭ тытнӑ. Шел те, хальхинче никам та экзамена 100 баллӑх ҫырайман.
Пӗлтӗр вара математика экзаменӗнче 46 ҫын 100 балл пухнӑ. Кӑҫалхине илес пулсан, ҫак предметпа вӑтам кӑтарту 46,79 балпа танлашнӑ. Пӗлтӗр — 54,6 балл.
Экзаменра 112 ҫын пысӑк балл пухнӑ (80–100 балл). Кӑҫал чи нумай пухнӑ балл — 98.
Экзамена 222 ҫын тытайман: вӗсем кирлӗ чухлӗ балл пухайман. Аса илтерер: математика экзаменӗн кӑтартӑвӗ аттестат илессине витӗм кӳрет. ППЭре «иккӗ» илнисем ӑна резерв кунӗнче — ҫӗртме уйӑхӗн 19-мӗшӗнче — тепӗр хут тытма пултарӗҫ. Анчах вырӑс чӗлхипе «2» илмен пулсан ҫеҫ.
Ку информацие илтнӗ хыҫҫӑн ку йыша камсем кӗни пирки паллаканӑмсем те хытах пуҫ ватрӗҫ-ха. Чӑваш Енӗн сывлӑх министрӗ Алла Самойлова страхлакан медицина организацийӗсем пӗлтӗр ҫынсем хушшинче ыйтӑм ирттерни тӑрӑх пӗлтернӗ. Ара, пур ҫын та ыйтӑма хутшӑнман курӑнать те пустуях тӗлӗнчӗҫ пулас пӗлӗшӗмсем.
Юрӗ, айккинелле пӑрӑнар мар-ха. Тухтӑрсен ӗҫ-хӗлӗпе кӑмӑллисем пиркиех калаҫар. Хайхи ыйтӑма хутшӑннисен 71,1 проценчӗ тухтӑрсен пулӑшӑвне пысӑка хурса хаклаҫҫӗ-мӗн. Ҫав вӑхӑтрах кӑмӑлсӑррисем те тупӑннӑ. Анчах пустуйран чан ҫапакансем те пур имӗш. Акӑ, эмелпе тивӗҫтернин пахалӑхӗ пирки ҫӑхавлакансенчен 3,7 проценчӗ кӑна сӑлтав пуррипе кӑмӑлсӑрланнӑ пулать. Ыттисем ҫӑвар тутине сая яраса шавланӑ пек пулса тухать-ши вара? Ҫӑмӑллӑ рецепт ҫырса паманнишӗн ҫынсен 9 проценчӗ кӑмӑлсӑрланнӑ. Эмелне пӗтӗм тӗнчери патентламан ятпа ҫырса паманни те час-часах тӗл пулать иккен. Ҫӑхавсен 46 проценчӗ ҫавӑнпа ҫыхӑннӑ.
Ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче шкул ачисем литературӑпа тата географипе пӗрлехи патшалӑх экзаменне тытрӗҫ. Ку предметсем тытма тивӗҫлисен шутнех кӗмеҫҫӗ. Вӗсене ачасем хӑйсем кӑмӑлӗпе, ӳлӗмрен ӑҫта вӗренме каяс тесе шухӑшлани тӑрӑх, суйлаҫҫӗ.
Географипе пурӗ 21 пин те 218-ӑн хӑйсен пӗлӗвне тӗрӗсленӗ. 80 балтан пуҫласа 100 таран пухнисен хисепӗ мӗнпур йышран 8,2 процентпа танлашнӑ. Пӗлтӗр ун йышшисем икӗ хута яхӑн ытларах пулнӑ иккен. 57 ача географие йӑлт пӗлет иккен. Хайхисем 100 балл пухнӑ. Пӗлтӗр ун пек ӑслисем 193-ӗн пулнӑ.
Литературӑпа пӗрлехи патшалӑх экзаменне 36 пин те 127 ҫын тытнӑ. Пысӑк баллисем — 6 процента яхӑн. Пӗлтӗр 11,1 процент шутланнӑ. Пӗлтӗр 454-ӑн 100 бал пухайнӑ тӑк, кӑҫал — 203-ӗн.
Ӑслӑ ачасен йышӗ чакни пирки хальлӗхе официаллӑ комментарисем курмарӑм та, анчах пӳлӗмсенче видеокамерӑсем лартни, ытти енпе ҫирӗплетни хӑйӗн «тӗшшине» кӳнех-тӗр. Атту ачасене экзамента пулӑшса укҫа ӗҫлесе илни пирки вӗрентекенсем те, студентсем те каласа пани пирки хама та илтме тӳр килнӗччӗ те…
Чӑваш Республики ача-пӑча вилесси енӗпе ытлах палӑрмасть. Вӑл ку енӗпе — ӑнӑҫлисен йышӗнче. Республика Атӑлҫи федераци тӑрӑхӗнче — 1-мӗш, Раҫҫейре 3-мӗш вырӑн йышӑнать.
Чӑваш Республикин Элтеперӗ ирттернӗ черетлӗ ларура Пӗтӗм тӗнчери ачасене хӳтӗлмелли кун тин иртнӗ май шӑпӑрлансем вилесси пирки ыйту хускатнӑ.
ЧР сывлӑх министрӗ Алла Самойлова пӗлтернӗ тӑрӑх, ятарлӑ мерӑсем йышӑнни кӑҫалхи кӑрлач-ака уйӑхӗсенче ача вилессине чакарма май панӑ. 0-17 ҫулсенчисен йышӗнче ку кӑтарту, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 22,9% чакнӑ. Тин ҫуралнисен йышӗнче вара ку 28,3% чакнӑ.
Шӑпах ҫаксем республикӑна ку енӗпе ӑнӑҫлӑ ӗҫлекенсен тӑрӑх йышне кӗме май панӑ. Анчах, Алла Самойлова министр каланӑ тӑрӑх, лӑпланса лармалла мар. Кунашкал тӗслӗхсем ҫав-ҫавах пур.
Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗ тӗлне пушарта 6 ача ҫунса вилнӗ, шывра 2 шӑпӑрлан путнӑ. Кӑҫал ҫӳллӗшӗнчен 7 ача ӳкнӗ. Алла Самойлова ачасем вилессинче ытларах ашшӗ-амӑшӗ айӑплине палӑртнӑ: вӗсен тӗпренчӗкӗсене пӑхсах тӑмалла-ҫке-ха.
ЧР Элтеперӗ ача вилесси енӗпе кӑтарту лайӑхланнине кура лӑпланмаллла маррине пӗлтернӗ, ку енӗпе яваплӑ ҫынсен хушма мерӑсем йышӑнмаллах.
Ҫу уйӑхӗнче иртнӗ уйӑхринчен апат-ҫимӗҫ 1,7 процент хакланнӑ, апат-ҫимӗҫ мар тавар — 0,3 процент, пулӑшу кӳнин — 0,8 процент.
Чӑвашстат ҫавӑн пекех этеме пӗр уйӑх пурӑнма кирлӗ апат-ҫимӗҫ пуххи мӗн хак ларнине те тишкернӗ. Ака уйӑхӗнчинчен 3 процент ӳссе вӑл 2 883,2 тенкӗпе танлашнӑ. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ҫав пухӑ 16,1 процент хӑпарнӑ.
Апат-ҫимӗҫрен ҫу уйӑхӗнче уйрӑмах аш-какай хакланнӑ — 6,2 прорцент, пылак пӑр (мороженӑй), ҫӑнӑх, тӑвар, соус, макарон тата кӗрпе тавраш — 3,9–1,8 процент, Ҫӑмарта хакӗ 18,7 процент чакнӑ, чӑкӑт — 1,8 процент.
Апат-ҫимӗҫ мар тавартан пирус, ҫумалли хатӗр-хӗтӗр, ҫип хакланӑ. шӑрпӑк, хаклӑ чулсем, трикотаж, тир, компьютер, ҫи-пуҫ, телерадиотавар, пахчара кирлӗ хатӗр-хӗтӗр, пусма 2,1–0,1 процент йӳнелнӗ.
Пулӑшу кӳрессине илсен, туризм, пассажир транспорчӗпе страховани хакланнӑ. Банксем тата культура организацийӗсем хӑйсен пулӑшу хакне йӳнетнӗ.
Чӑваш Республики 2006 ҫултанпа ҫынсем вилеслӗх 11,5 процент чакнӑ. Юн ҫаврӑнӑшӗн чирӗсемпе вилесси 22,9 процент, туберкулезпа икӗ хут ытла, пӗчӗккисем ҫут тӗнчерен уйрӑласси икӗ хута яхӑн сахалланнӑ. Ҫемьере ачасем ҫураласси нумайланни пирки пӗлтернӗччӗ. Иккӗмӗш, виҫҫӗмӗш тата тӑваттӑмӗш ача ҫуратма килӗшекенсем йышлӑ-мӗн.
Кӑҫал тӗлне республикӑра ҫынсен вӑтам ӗмӗрӗ 70,8 ҫулпа танлашнӑ, пӗлтӗр 70,3 ҫул пулнӑ. 2020 ҫул тӗлне Чӑваш Енри ҫынсем вӑтамран 71,2 ҫул пурӑнма тытӑнасса шанаҫҫӗ.
Кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта Чӑваш Енри вӑтам ӗҫ укҫи 19,1 пин тенке ҫитнӗ. Пӗлтӗрхи кӑрлач–пуш уйӑхӗсенчипе танлаштарсан шалу 10,4 процент ӳснӗ. Цифрӑсене Чӑвашстат пӗлтернӗ.
Чи нумай ӗҫлесе илекенсем ӑслӑлӑхпа укҫа-тенкӗ сферисенче тӑрӑшаҫҫӗ. Вӗсенче шалу 41,7 тата 32,2 пиншер тенке ларнӑ. Социаллӑ страхованире те аван укҫа тума пулать — уйӑхри вӑтам шалу 29 пине ларнӑ. Чи пӗчӗк ӗҫ укҫи — пир-авӑр тата ҫӗвӗ производствинче: унта уйӑхне — 9,8 пин. Хам енчен калас тӑк, юлашкинчен каланине ӗненесех килмест. Ара, паллакан ҫӗвӗҫсем укҫа аван, страхованиринчен кая мар, илнине пӗлтереҫҫӗ. Тен, шалӑвӑн пӗр пайне вӗсене «конвертра» тӳлеҫҫӗ пулинех.
Официаллӑ ҫӑлкуҫ пӗлтерни тӑрӑх, тупӑш пулӑ тытассин тата пулӑ ӗрчетессин сферинче уйрӑмах ӳснӗ. Унта вӑй хуракансем пӗлтӗрхи пӗрремӗш кварталтинчен кӑҫал 58 процент ытларах илеҫҫӗ иккен. Тимӗр-тӑмӑр туса илекенсен ӗҫ укҫийӗ вара 2,7 прцент чакнӑ.
Ҫапла шухӑшлать Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерстви. Кун пек пӗтӗмлетӗве асӑннӑ ведомствӑн порталӗнчи хыпарсенчен пӗринче палӑртсах каланӑ.
Пурлӑха тухӑҫлӑ усӑ курас вӑхӑт иртсен ӑна утилизацилеҫҫӗ. Анчах кун пек йышӑнӑва ахаль ҫын тумасть — ыйтӑва татса пама экспертсене шанаҫҫӗ.
Пурлӑхпа тухӑҫлӑ усӑ курассишӗнех ӑна пӗр хуҫаран тепӗр хуҫа аллине параҫҫӗ иккен. Маларах асӑннӑ министерство ӗнентернӗ тӑрӑх, ҫапла туни уставра палӑртнӑ ӗҫ-хӗле рационаллӑ усӑ курма май парать. Ансатрах каласан, пӗр патшалӑх учрежденийӗ пӑрахӑҫланине тепри ним мар усӑ кураять.
Кӑҫалхи 4 уйӑхра 91,2 миллион тенкӗ ытла тӑракан куҫман 11 единица пурлӑха тата 179,9 миллион тенкӗ ытла тӑракан куҫакан 155 пурлӑха (этем чӗлхипе каласан, ку вӑл транспорта пӗлтерет) пӗр балансран тепӗр баланс ҫине куҫарнӑ.
Пурлӑха параканнисем ытларах чух республикӑн Сывлӑх сыхлав тата Вӗренӳ министерствисем иккен.
+12.3 °C