Чӑвашстата ӗненес тӗк, муниципалитет чиновникӗсен регионти вӑтам шалӑвне 16,7 процент ҫитмест. Федераци тата республика влаҫӗн органӗсенче ӗҫлекенсеннинчен вара 20 процент пӗчӗкрех.
Федераци тата республика влаҫӗн органӗсенче ӗҫлекенсем пӗлтӗр вӑтамран 27,2 пин тенкӗ илнӗ. 2014 ҫулхипе танлаштарсан, 2,3 процент чакнӑ. Суд органӗсенче тата прокуратурӑра вӑй хуракансен вара шалӑвӗ 11% ӳснӗ, 25 пин тенкӗпе танлашнӑ.
Саккун кӑларакан влаҫ органӗсенче ӗҫлекенсем пуринчен ытларах илеҫҫӗ. Пӗлтӗр вӗсен вӑтам шалӑвӗ 47,9 пин тенкӗпе танлашнӑ. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче вӑй хуракансен ӗҫ укҫи ҫавӑн пекех юлнӑ.
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, регионта чи «чухӑннисем» — муниципалитет служащийӗсем. Пӗлтӗр вӗсен шалӑвӗ кӑшт ӳснӗ пулин те ку кӑтарту 21,9 пин тенкӗпе танлашнӑ.
Чӑваш Енре апат-ҫимӗҫ хакӗ иртнӗ эрнерен мӗнлерех улшӑннӑ? Хӑшӗсен хакӗсем хӑпарнӑ? Мӗн йӳнелнӗ? Чӑвашстат нарӑсӑн 21–29-мӗшӗнчи хаксене тишкернӗ.
Ҫак тапхӑрта помидор 6,3 процент ӳснӗ. Ҫавӑн пекех сӗт хакӗ хӑпарнӑ — 2,4 процент. Лавкка-пасарта панулми, хӑяр, ҫӗрулми, купӑста хакланнӑ.
Ҫав вӑхӑтрах пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне вир кӗрпи, сурӑх какайӗ, кӑлпасси йӳнелнӗ. Сухан, кишӗр, сахӑр, рис, ӗне какайӗн хакӗ те кӑштах чакнӑ.
Эрех ҫынна ӑсран кӑларнине иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнчех паллӑ классикӑмӑр асӑрханӑ. Чӑн та, ӑсран кӑларать. Ӑсран кӑна кӑларнипе те ҫырлахмасть — леш тӗнчене ӑсатать.
2015 ҫулта, акӑ, пирӗн пӗчӗк республикӑра эрехе пула наркӑмӑшланнӑ 1330 тӗслӗхе шута илнӗ. Ку вӑл — официаллӑ статистика тӑрӑх. Урӑхларах каласан, хыпса лартнӑ хыҫҫӑн асапланнӑ самантра шур халатлисенчен пулӑшу ыйтни цифри.
Эрехне хӗрарӑмӗ те, арҫынӗ те тиркемест те, анчах наркӑмӑшланакансен хушшинче 78 проценчӗ — арҫынсем.
Эрехпе наркӑмӑшланнӑ Патӑрьел, Пӑрачкав тата Йӗпреҫ районӗсенчи ҫынсенчен пурте леш тӗнчене ӑсаннӑ. Муркаш, Сӗнтӗрвӑрри, Канаш, Ҫӗмӗрле, Комсомольски, Тӑвай, Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Вӑрнар, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Элӗк районӗсенче тата Ҫӗмӗрле хулинче те вилекенсен йышӗ аванах: эрехпе наркӑмӑшланнисенчен ҫурри ытла куҫне хупнӑ.
Раҫҫейре кризис хуҫаланни пирки таҫта та калаҫаҫҫӗ. Вӑл Чӑваш Енре те палӑрать. Республикӑра ҫурт-йӗр туянакансен йышӗ сахалланӑ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, ку кӑтарту 18 процент чакнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗ тӗлне пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал республикӑра куҫман пурлӑх тӗлӗшпе 14 пин ытла суту-илӳ тунӑ. Пӗлтӗр вара пирвайхи уйӑхсенче хваттер тара паракансен, туянакансен йышӗ 18 пин ытла пулнӑ.
Иртнӗ ҫул юридици сӑпачӗсен хастарлӑхӗ пӗчӗк пулнӑ. Кӑҫал ҫурт-йӗр ҫине ипотека илекен те сахалланнӑ — 10 процент.
Ытти ҫӗрте ҫимеҫҫӗ тесшӗн мар-ха. Сӑмахӑмӑр — шкулти апатлану пирки.
Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Канаш, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Тӑвай районӗсенчи шкулсенче вӗренекен мӗнпур ачана кӑнтӑрлахи апатпа тивӗҫтернӗ. Красноармейски районӗнче шкулта вӗренекенсен 95,8 проценчӗ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче 96,9 проценчӗ, Шупашкарта 95,7 проценчӗ, Улатӑрта 95,2 проценчӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарта 94,9 проценчӗ, Ҫӗмӗрлере 94,6 проценчӗ шкулта апатланать.
Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Канашра, Ҫӗмӗрлере, Улатӑрта тата 17 районта ачасене шкулта кунне икӗ хутчен апат ҫитереҫҫӗ.
Чӑваш Енри вӗренӳ учрежденийӗсенче ӑс пухакансен 97 процентне пӗлтӗр вӗри апатпа тивӗҫтернӗ. Кӗҫӗн классенче вӗренекенсенчен 98,9 проценчӗ шкулта апат ҫиет, 5–11-мӗш класра вӗренекенсенчен — 96 проценчӗ.
Паян, нарӑсӑн 15-мӗшӗнче, усал шыҫӑпа чирлекен ачасен пӗтӗм тӗнчери кунӗ. Ҫавна май ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви статистика хатӗрленӗ.
Кӑҫал ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 18 ҫул тултарман 20 ачан усал шыҫӑ аталаннине палӑртнӑ. Вӗсенчен 12-шне федераци клиникине сипленмешкӗн янӑ. Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, халӗ республикӑра усал шыҫӑпа аптӑракан 145 ача пурӑнать.
Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, ачасен йышӗнче ытларах «лейкимия» (юнри усал шыҫӑ) тӗл пулать. Вӗсене Республикӑри онкогематологи центрӗнче пулӑшаҫҫӗ.
Хальхи йышши технологисем пулӑшнипе чылай чир-чӗре парӑнтарма пулать. Ку ачасен пурнӑҫне те лайӑхлатать. Химиотерапи чухне ыратнине ан туйччӑр тесе ятарлӑ технологисемпе усӑ кураҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне пульницӑра — хӑтлӑ. Ачасемпе ашшӗ-амӑшӗ унта хӑйсене килти пек туйччӑр тесе тӑрӑшнӑ.
Статистика пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енре шалӑвӑн вӑтам кӑтартӑвӗ кӑштах ӳснӗ. Анчах ҫав вӑхӑтрах, Чӑвашстат хыпаранӑ тӑрӑх, 10 процент чакнӑ.
Чӑваш Енре пурӑнакансене 2015 ҫулта вӑтамран уйӑхне 21360 тенкӗ тӳленӗ. 2014 ҫулпа танлаштарсан, ку 2,4 процент нумайрах. 2015 ҫулхи раштав уйӑхӗнче вара шалӑвӑн вӑтам кӑтартӑвӗ 26883 тенкӗпе танлашнӑ. Анчах шалӑва индексацилемелле-ҫке. Пӗлтӗр тавар хакӗсем ӳснине шута илес-тӗк ҫынсем сахалрах ӗҫлесе илме тытӑннӑ. Ҫапла, 2014 ҫулпа танлаштарсан, 10,4 процент чакнӑ.
Статистикӑна организацисенче ӗҫлекенсене шута илсе хатӗрленӗ. Чӑваш Енре кунашкаллисем — 340,7 пин ҫын.
Нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче амӑшӗсене сиплевпе профилактика пулӑшӑвӗ паракан канашӑн ларӑвӗ иртнӗ. Унта республикӑра ача вилеслӗхне сӳтсе явнӑ.
Кӑна палӑртма та хӑрушӑ, анчах ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре ҫул ҫитмен 10 ача сарӑмсӑр вилнӗ. Ытларах чухне ку аслисен айӑпӗпе пулать.
Шупашкар районӗнче ав эрех ӗҫекен ашшӗ-амӑшне пула пӗр ача вилнӗ. Куславкка районӗнче те инкек пулнӑ. Унта ҫывӑракан амӑшӗ пӗчӗк ачине кӗлеткипе пусса вӗлернӗ. Икӗ ача ҫул-йӗр ҫинчи инкекре куҫӗсене яланлӑхах хупнӑ. Ачасем инфекцие пула та пурнӑҫран уйрӑлаҫҫӗ.
Ларура ОРВИ енӗпе эпидеми лару-тӑрӑвне те сӳтсе явнӑ. Унта ҫул ҫитмен ачасене медтӗрӗслев витӗр кӑларас ыйтӑва хускатнӑ.
Чӑваш Республики, кӑрлач уйӑхӗнчи кӑтартусемпе килӗшӳллӗн, депрессие кӗрсе ӳкекен регион йышне лекнӗ. Кун пирки РФ Правительстви ҫумӗнчи Финанс университечӗ пӗлтерет.
Пирӗн регионта ҫынсен «экономика» кӑмӑл-туйӑмӗн кӑтартӑвӗ пӗчӗк. Вӑл танлаштарӑмра 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Малти рете Архангельск облаҫӗ лекнӗ. Ҫавӑн пекех топ-5 регионсен йышне Брянск, Вологда облаҫӗсем, Тинӗсҫум крайӗ кӗнӗ.
Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗпе танлаштарсан, кӑрлачра халӑх тупӑшӗ самай пӗчӗкленнӗ. Тепӗр енчен, кил-тӗрӗшри йӑла техникине туянасси кӑштах ӳснӗ. Ҫурт-йӗр туянакансем те нумайланнӑ. Ку хаксем йӳнелнипе ҫыхӑннӑ.
Карели Республикинчи тата Ямал-Ненецк округӗнчи ҫынсен кӑмӑлӗ хӑпарнине палӑртнӑ.
Пирӗн республикӑра 100 ҫултан иртнӗ 64 ҫын пурӑнать. Юлашки ҫулсенче Чӑваш Енре ҫыннӑн пурнӑҫ тӑршшӗ вӑрӑмланнӑ. 2010 ҫултанпа вӑл 2,4 ҫул ӳснӗ, пӗлтӗрхи ҫул вӗҫне ку кӑтарту 71 ҫулпа танлашнӑ.
Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, юлашки 5 ҫулта республикӑра нумай ҫул пурӑнакансен йышӗ 4910 ҫын ӳснӗ. Кӑҫал, 2012 ҫулхипе танлаштарсан, 100 ҫултан иртнисем 18 процент нумайрах.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал тепӗр 26 ҫын 100 ҫул тултармалла. Ҫапла вӗсен йышӗ 90 ҫын таран ҫитме пултарать. Нумай пурӑнакансен йышӗ ӳснӗ май республикӑра кӑҫал геронтологи центрӗ уҫасшӑн.
+29.3 °C