Ҫак кунсенче Чӑваш Ен тӗп хулинче Пӗтӗм Раҫҫейри канашлу ӗҫлет. Унта кӑҫалхи навигаци вӑхӑтӗнчи (пӑрахутсем шыв ҫинче ҫӳренӗ тапхӑрти) турист карапӗсен расписанийӗпе графикне ҫирӗплетӗҫ.
Пӗтӗм Раҫҫейри ҫакӑн пек канашлу икӗ ҫул каяллата Шупашкартах иртнӗччӗ. Апла пулсан Чӑваш Ен тӗп хулин хӑнасене йышӑнас опыт пур. Вӑл ҫеҫ те мар, пирӗн республика туристсене кӑсӑклантарма тӗрлӗ майсем туса параять.
Шупашкарти канашлӑва Мускавран, Питӗртен, Чулхуларан, Самартан, Ярославльтен, Костромараран, Тутарстанран, Карелирен, Удмурт Республикинчен, Краснодар тӑрӑхӗнчен 50 ҫын ытла килсе ҫитнӗ. Вӗсем пурте — туризмпа ӗҫлекенскерсем: е круиз компанийӗн ертӳҫисем, е ҫак енӗпе тӑрӑшакан ытти ӑстаҫӑсем.
Чӑваш Енри Шӑмӑршӑ районӗнче кӗр енне ирттерекен «Грибной фестиваль» (чӑв. Кӑмпа фестивалӗ) мероприятие ҫӗршыв шайӗнче палӑртнӑ. Ку хыпара «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ пӗлтерет.
«Кӑмпа фестивальне» Шӑмӑршӑ районӗнчи наци паркӗнче 2013 ҫулта пуҫласа йӗркеленӗ. Унтанпа вӑл аталаннӑҫемӗн аталанса пынӑ. Халӗ унта ҫав тӑрӑхрисем ҫеҫ мар, ытти районпа хуларан та туристсем хутшӑнаҫҫӗ. Вырӑнти вӑрман поселокӗсенче пурӑнакансем хӑйсен апат-ҫимӗҫне — кӑмпа — сутаҫҫӗ. Тем тӗрлине те сӗнеҫҫӗ вӗсем: тӑварланине, маринадланине, типӗтнине, тин ҫеҫ пуҫтарнине. Фестиваль вӑхӑтӗнче туристсем кӑмпа та пуҫтараҫҫӗ, кӑмпа яшки пӗҫерсе те ҫиеҫҫӗ.
Ҫӗршыври чи лайӑх 17 проект шутне лекнӗ май «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Наталия Игнатьева тата унти туризм енӗпе ӗҫлекен Оксана Ревунова специалист нарӑсӑн 2-мӗшӗнче РФ Общество палатинче иртнӗ тӗлпулӑва хутшӑннӑ.
Чӑваш Республикинче хуҫнӑ ҫӑпатана Раҫҫейри рекордсен кӗнекине кӗртӗҫ. Питӗ пӗчӗкскере, 10x7 миллиметр калӑпӑшлӑскере «Ясна» этнографи комплексӗн пултарулӑх лаҫҫинче ӑсталанӑ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал пӗлтерет.
«Ясна-тур» туризм компанийӗн ертӳҫи Елена Клементьева хуҫнӑ ҫӑпатана Раҫҫейри рекордсен кӗнекин эксперчӗсем хакланӑ та ӗнтӗ. Кунта палӑртса хӑварар, Елена Клементьева фирмӑна ертсе пынипе пӗрлех этнокомплекс хӑнисене тата кӑмӑл тӑвакансене пурне те ӗлӗкхи ӑсталӑха алла илме пулӑшать.
Иртнӗ ҫул «Ясна» комплексра хатӗрленӗ сувенирсене Пӗтӗм тӗнчери «Халӑх еткерӗ» конкурса тӑратнӑ, вӗсене жюри пайташӗсем пысӑк хак панӑ, лауреат ятне пама йышӑннӑ.
Шупашкар районӗнчи Станьялта таврапӗлӳпе туризм центрӗ ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫитес вӑхӑтрах кунта туристсене ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчен йышӑнма пуҫлӗҫ. Кун пирки «Чӑваш Ен» ПТРК хыпарлать.
Чӑваш хастарӗсен пуҫарӑвне Вырӑс географи пӗрлӗхӗ ырласа йышӑннӑ та ӗнтӗ. Музей валли экспонатсене вара таврари ял ҫыннисем кӑна мар, Шупашкарти аслӑ шкулсем те панӑ. Хӑйнеевӗр центрта 10-20-мӗш ӗмӗрсенчи япаласемпе халех паллашма май пур.
Ку тӑрӑхра Мускавран Хусана тата каялла тавар турттаракан купсасем чарӑннӑ, ҫӗр выртнӑ. 18 ӗмӗрте айӑпланисене хурӑнлӑ ҫул тӑрӑх Ҫӗпӗре ӑсатнӑ. Ҫав вӑхӑтра Станьялта почта тата ямшӑк станцийӗсене хӑпартнӑ. Кунта хӑй вӑхӑтӗнче Александр Пушкин, Николай Карамзин, Федор Достоевский, Николай Чернышевский, Александр Радищев ҫыравҫӑсем, Пӗрремӗш Петӗр, Иккӗмӗш Кӗтӗрне патшасем чарӑннӑ. Ҫакна шута илсе тахҫанхи ҫуртсене — почта тата ямшӑк станцийӗсене — ҫӗнӗрен хӑпартасшӑн. Кайран авалхи ӗҫ-пуҫ ҫинчен туристсене каласа кӑтартасшӑн.
«Вырӑс географи пӗрлӗхӗ пире хӑйӗн проектне хутшӑнтарӗ. Туристсем пирӗн пата чӑваш халӑхӗн сувар-пӑлхар-чӑваш историйӗпе паллашма килӗҫ», — палӑртнӑ Чӑваш Енри таврапӗлӳҫӗсен пӗрлӗхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Сорокин.
«Этническая Чувашия» (чӑв. Этнос Чӑваш Енӗ) туризм кластерӗ пирки темиҫе ҫул ӗнтӗ калаҫаҫҫӗ. Шупашкара 500 ҫул паркра тата Шупашкар районӗнчи Кӑрмӑш ҫывӑхӗнче аталантаракан ҫак проекта пурнӑҫа кӗртсе юлашки ҫулсенче самай ӗҫ тукаларӗҫ-ха. 2013 ҫултанпа проекта 3 миллиарда яхӑн тенкӗ хывнӑ, ҫав шутран 1 миллиарда яхӑн — федераци хыснинчен.
Ҫапах та паянхи куна «Амазония» центрта малтан шантарнӑ аквапарк та, океанариум та ҫук. Инфраструктурӑн пӗр пайне ҫаратнине маларах Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Туризма аталантарассипе ҫыхӑннӑ федераци программи епле пурнӑҫланнине пӗтӗмлетнине тишкернӗ. Унта Чӑваш Ен премьер-министрӗ Иван Моторин Константин Яковлева хытах критикленӗ иккен. Туризм кластерӗ валли уйӑрнӑ укҫапа епле усӑ курнине федераци казначействи тӗрӗсленӗ мӗн те 24 миллион тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Пӗлтӗрхи отчет та юрӑхлӑ пулмасан штраф виҫи тата тепӗр 200 миллионлӑх ӳсме пултарасси пирки сӑмах пулнӑ.
Чӑваш Енӗн инвестици илӗртӳлӗхӗн паянхи канашлӑвӗнче туристсене тӑван республикӑна астарас ыйтӑва сӳтсе явнӑ.
«Ҫӗнӗ проектсене пурнӑҫа кӗртмелли стартегилле пуҫарусен агентстви» автономилле коммерци мар обществин пайташӗ Анатолий Яруткин хӑйсен проекчӗсемпе паллаштарнӑ. Калӑпӑр, Сӗнтӗрвӑрринче туристсем валли ҫулсен карттине йӗркелеме, ӑна кӑсӑклӑ тума тӗрлӗ енсем пурри пирки каласа кӑтартнӑ. Ытти халӑха пирӗн тӑрӑха явӑҫтармалли условисем ҫинчен чарӑнса тӑнӑ.
Анатолий Яруткин 2018-мӗш ҫулта Чӑваш Республикинче тӗнчери чемпионат иртнӗ вӑхӑтра тата Шупашкар хулине 550 ҫул, Чӑваш автономи облаҫне йӗркелесе янӑранпа 100 ҫул ҫитнине палӑртса ҫӗнӗ проектсем пурнӑҫа ытларах кӗртсе хӑварма чӗнсе каланӑ. Хулари аэропорта реконструкцилес ыйтупа тимлемеллине, уйрӑм ҫынсен яхтисене вырнаҫтармалли причал тумаллине. асӑнса хӑварнӑ.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков каланӑ тӑрӑх, пирӗн тӑрӑха килекен туристсен шучӗ
2015—2017-мӗш ҫулсенче ӳснӗ. Пӑрахутсемпе ҫӳреме кӑмӑл тӑвакансен йышӗ нумайланнине пӗлтернӗ, ку кӑтарту 25 процент ӳссе пырать тенӗ вӑл.
Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен ӗҫӗсен, архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев культура мероприятийӗсем самай ирттернине асӑннӑ. «Ттуристсемшӗн вӗсем ҫав тери кӑсӑклӑ», — тенӗ Константин Геннадиевич.
2018 ҫулта Шупашкарта тутарсен Сабантуй пуласси паллӑ. Унта ҫӗршывӑн регионӗсенчен чылай представитель килме кӑмӑл тунине пӗлтернӗ министр.
Туризм илӗтӳлӗхнӗ республикӑри инвестици климатне лайӑхлатассипе тимлекен канаш ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ӑна Ивӑн Моторин премьер-министр ертсе пынӑ.
Юпа уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Шупашкар хулин администрацийӗнче туризм фирмисемпе транспорт команийӗсен ӗҫченӗсем ларӑва пухӑннӑ. Вӗсем тӗп хулара турист сукмакӗсене йӗркелесси тавра калаҫнӑ.
Турагентствӑсен тата ҫынсене транспортпа илсе ҫӳрекен предприятисен ӗҫченӗсем туристсем валли темиҫе тӗрлӗ программӑллӑ маршрутсем хатӗрлеме сӗнеҫҫӗ. Сӑмахран, ҫемьепе курса ҫӳреме — 3-4 сехетлӗх, шурӑ Шупашкарпа ушкӑнпа паллашмашкӑн 1 сехетлӗх программӑсем. Тӗплӗ хатӗрленӗ хыҫҫӑн ҫав маршрутсене Раҫҫей туроператорӗсен реестре кӗртӗҫ.
Тӗл пулнисен тӗллевӗсем кунпа кӑна пӗтмеҫҫӗ-ха. Ҫулталӑк вӗҫлениччен вӗсем «Шупашкар хулин турист карттине» тата «Хӑнана тарават Шупашкар» буклет кӑларасшӑн. Шӑпах вӗсем Чӑваш Ене килекенсене тӗп хуламӑрпа ҫывӑх паллашма, кӑмӑла килнӗ сукмакпа курса ҫӳреме май парӗҫ.
Хула администрацийӗн культурӑпа туризм аталанӑвӗн управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ларӑва хутшӑннисем Шупашкарти аэропортра Туризмпа информаци центрӗн филиалне уҫтарасшӑн. Вӗсен шухӑшӗпе, ҫакӑ Шупашкарта кӑна мар, республикӑра та курса ҫӳрес текенсен йышне ӳстерме май парӗ.
Чӑваш Енри паллӑ паллӑ велоҫулҫӳревҫӗ Никита Васильев ӗнер тӑван тӑрӑха таврӑннӑ. Ӗнер ӑна «Солнце на спицах» (чӑв. Йӗп ҫинчи хӗвел) велоюхӑм хастарӗсем тата Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани» хаҫат журналисчӗсем кӗтсе илнӗ.
Икӗ ҫулта Никита 35 пин километра яхӑн ҫӳренӗ. Ҫав хушӑра вӑл ҫӗр-ҫӗр хулапа ял витӗр иртнӗ, Китая ҫитнӗ. Ҫул ҫинче каччӑ нумай ҫынпа паллашнӑ, пур ҫӗрте те ӑна ӑш пиллӗн йышӑннӑ, унпа кӑсӑкланса калаҫнӑ. Ҫӗнҫӗпӗр хулинче каччӑ вырӑнти радиора ертӳҫӗ пулса ӗҫлекен пикепе, Анастасия Сафоновапа, паллашнӑ. Лешӗ Никитӑпа ҫула тухнӑ. Чӑваша та хӗр каччӑпа пӗрле килнӗ.
Ӗнерех Никита Васильев Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче тӗлпулу ирттернӗ. Унта пухӑннисем велоҫулҫӳревҫӗн чӑтӑмлӑхӗнчен тӗлӗннине пытарман.
Ыран «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче кӑмпа фестивалӗ иртет. Ӑна Шӑмӑршӑ районӗнчи Баскак ялӗ патӗнчи «Липовый край» (чӑв. Ҫӑкалӑх енӗ) кану вырӑнӗнче ирттерӗҫ.
Фестивале йӗркелекенсем кӑмпа ярмӑркки, кӑмпаран пӗҫернӗ апат-ҫимӗҫ куравӗ, «Грибной марафон» (чӑв. Кӑмпа марафонӗ) тупӑшу иртессе пӗлтереҫҫӗ. Кайран пурте пӗрле пухӑнса кӑмпа яшки ҫийӗҫ, ҫӗнтерӳҫӗсене тӗрлӗ парнепе хавхалантарӗҫ.
Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерстви ку пулӑма туризмӑн ҫӗнӗ енӗ тесе хаклать. Ку вӑл пулӑм туризмӗ шутланать иккен. Раҫҫейре ку вӑл ҫӗнӗ ен, анчах вӑй илсе пырать теҫҫӗ.
Шӑмӑршӑ районӗнчи Баскак ялӗ патӗнче иртекен кӑмпа фестивальне май пулсан ыран пурне те ҫитсе курма чӗнеҫҫӗ.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (02.08.2025 03:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 751 - 753 мм, 17 - 19 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 1-3 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.
| Альберт Канаш, чӑваш сӑвӑҫи ҫуралнӑ. | ||
| Иванов Илья Арсентьевич, чӑваш журналисчӗ ҫуралнӑ. | ||
| Чиндыков Борис Борисович, чӑваш ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Дегтярёв Геннадий Анатольевич, чӑваш чӗлхин тӗпчевҫи ҫуралнӑ. | ||
| Азизов Загид Керимович, географи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ ҫуралнӑ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |