Станислав Юхтар – паллӑ та хӑйне евӗр художник ҫеҫ мар, унпа калаҫма та кӑсӑклӑ. Ҫапла хыпарланӑ Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнчепултаруллӑ ҫынпа ирттернӗ паблик-тока пӗтӗмлетсе.
Культура учрежденийӗнче йӗркелекен «Книги моей жизни: библиотеки ярких людей» (чӑв. Манӑн пурнӑҫӑмри кӗнекесем: асра юлмалли ҫынсен библиотекисем) паблик-ток хӑни пулнӑ Станислав Николаевич — график, живопись ӑсти, Раҫҫей художникӗсен союзӗн пайташӗ, этнофутуризм енӗпе ӗҫлекен ӑста. Ӑна чӑваш мифолологийӗ тата чӑвашсен авалхи культури питех те кӑсӑклантарать. Вӑл тӗнче, ҫӗршыв шайӗсенчи куравсене хутшӑннӑ. Геннадий Айхи, Ҫеҫпӗл Мишши, Марина Карягина, Валери Туркай кӗнекисене сӑнӳкерчӗксемпе пуянлатнӑ.
Станислав Юхтар 30 ҫул ытла шкулта ӗҫленӗ, ачасене ӳкерме хӑнӑхтарнӑ, ҫавӑн пекех ӗҫ тата черчени урокӗсене вӗрентнӗ. Шупашкарти 5-мӗш ӳнер шкулӗн директорӗ пулнӑ, Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрӑмҫутри тата Кушкӑри шкулсенче ӗҫленӗ. Ҫамрӑксене вӑл кӗнеке нумай вулама сӗнет. Кӗнеке ӑс-тӑна чӑннипех те пуянлатать тесе шухӑшлать.
| ЮПА | 09 |
Унтанпа нумай ҫул иртсе кайрӗ. Хӗрӗх ҫула яхӑн. Пӗрех унӑн сӑнӗ, калаҫӑвӗ, чӗлхи, тыткаларӑшӗ манӑн асӑмран тухмасть. Тепӗр чухне шутлатӑп: мӗншӗн кун кӗнеки ҫырса пыман-ши? Паллӑ ҫынсемпе тӗл пулнӑ самантсем, пулӑмсем питӗ нумай пулнӑ-ҫке!.. Шел, хӑшӗ-пӗри кӑна асра юлнӑ.
Ҫавӑн пек пулӑмсенчен пӗрне — Яков Ухсайпа тӗл пулнӑ самантсене — вулакан патне ҫитересшӗн те паян. Сӑлтавӗ те ҫук мар. Пӗрремӗшӗ: аслӑ пиччемӗрсене, ӗҫтӗшсене, чӑваш чӗлхине, литературине сума суни, хисеплени пит палӑрсах каймасть халӗ. Иккӗмӗшӗ: кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Чӑваш халӑх поэчӗ, М. Горький ячӗллӗ РСФСР, К. В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш АССР Патшалӑх премийӗсен лауреачӗ Яков Гаврилович Ухсай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитет. Паллӑ кунӗ ҫывхарать пулин те, ниҫта та унӑн ятне асӑннине, патшалӑх шайӗнче уява хатӗрленнине илтмерӗм, курмарӑм. Эпир ӳссе ҫитӗннӗ вӑхӑтра вара Яков Ухсай Раҫҫейри паллӑ поэтсенчен пӗриччӗ, Мустай Карим, Расул Гамзатов (иккӗшӗ те — Социализла Ӗҫ Геройӗсем) поэтсемпе пӗр шайраччӗ. Пирӗн ентеш те вӗсен шутне кӗмелли ҫынччӗ, анчах «ырӑ ҫынсем» тӑрӑшнипе ӑна хамӑр хушӑрах — Чӑвашрах — путарса лартрӗҫ.
Иртнӗ уйӑхӑн вӗҫӗнче канма, ашшӗ-амӑшӗн кил-ҫуртне юсама-ҫӗнетме тӑван ялне — Канаш районӗнчи Ушанара — пырса ҫитнӗ Станислав Сатур сӑвӑҫа ентешӗсем Культура ҫуртне тӗлпулӑва чӗннӗ. Кун пирки Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ.
Станислав Николаевича ентешӗсем ҫӑкӑр-тӑварпа, юрӑпа, чечекпе кӗтсе илнӗ. Тӑхӑр кӗнеке авторне хисеп туса ун пултарулӑхне кӑтартакан стенд йӗркеленӗ.
Поэт тӗлпулӑва пушӑ алӑпа кайман. Маларах асӑннӑ кӗнеке издательствинче хыпарланӑ тӑрӑх, «ентешӗсене вӑл кӑҫал тухнӑ «Чӗнӳллӗ ҫул» тата вырӑсла-чӑвашла пичетленнӗ «Станислав Сатур сӑввисем. Стихи Станислава Садура» кӑларӑмсене парнеленӗ».
Ыран, ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 18 сехетре, Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче Игорь Моляковпа тӗлпулу иртӗ.
Игорь Юрьевича нумайӑшӗ патшалӑх тата политика ӗҫченӗ евӗр пӗлеҫҫӗ. 1994 ҫулта вӑл Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутатне суйланнӑ. Чӑваш парламентӗнче вӑл икӗ созывра «халӑх тарҫи» пулнӑ. 2020 ҫулта ӑна РФ Патшалӑх Думин депутатне суйланӑ.
Вулавӑшри тӗлпулу-каҫра Игорь Юрьевичпа поэт евӗр паллаштарӗҫ. Вӑл — философ. 1983 ҫулта Ленинградри А.А. Жданов ячӗллӗ патшалӑх университетӗнчи философи факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Унӑн пӗрремӗш кӗнеки 2001 ҫулта Йошкар-Олара пичетленсе тухнӑ, иккӗмӗшӗ — ҫавӑнтах тепӗр икӗ ҫултан. Сӑвӑсемпе пӗрлех Игорь Юрьевич пысӑкрах калӑпӑшлӑ хайлавсем ҫырать. Ҫывӑх вӑхӑтра унӑн «Заметки на ходу» романӗ кун ҫути курӗ.
Чӑваш Енри муниципалитетпа Дагестанри район юнташ пуласшӑн. Ку ыйтӑва утӑ уйӑхӗн 21-мӗшӗнче сӳтсе явнӑ.
Дагестанри Казбек районӗ Чӑваш Енри Ҫӗмӗрле районӗпе туслашасшӑн. Ку ыйтӑва ӗнер сӳтсе явнӑ. Тӗлпулӑва Дагестанри муниципалитетӑн ертӳҫи Гаджимурад Мусаев тата Чӑваш Ен Элтеперӗн пулӑшуҫи Иван Филиппов хутшӑннӑ.
Гаджимурад Мусаев палӑртнӑ тӑрӑх, 1970 ҫулта ҫӗр чӗтреннӗ хыҫҫӑн Казбек районӗ Чӑваш Енпе туслашнӑ. Ҫавна май Казбек районӗнчи Дылым ялӗнчи пӗр микрорайон Чӑваш Ен ячӗпе хисепленет.
«Чӑваш халӑхне пире пулӑшнӑшӑн тав тӑватпӑр. Чӑваш халӑхӗ хула туса пачӗ, унта халӗ те ҫынсем пурӑнаҫҫӗ», — тенӗ Казбек районӗн администрацийӗн пуҫлӑхн ҫумӗ Зикрула Эмеев.
Республикӑн культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Светлана Каликова РФ тава тивӗҫлӗ тата Чӑваш халӑх художникӗпе, Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗн литературӑпа ӳнер премийӗн лауреачӗпе Праски Виттипе (Виталий Петровпа) тӗл пулнӑ.
Праски Витти кӑҫал 85 ҫул тултарӗ. Тӗлпулура юбилей куравне тата кӑҫалхи авӑн уйӑхӗнче уяв мероприятийӗсене ирттерес ыйтусене сӳтсе явнӑ.
Праски Виттине те Шупашкар хулин хисеплӗ ҫынни ята илме тӑратнӑ, халӗ сасӑлав пырать.
Сӑмах май каласан, халӑх темипе мӗншӗн ӗҫлени пирки «Хыпар» журналистне Андрей Михайлова 5 ҫул каялла художник ҫапларах хуравланӑччӗ: «Чӑваш пирки хура халӑх тенӗ. Вӗсем ҫырма та, вулама та пӗлмен. Ӳкерес ӑсталӑх та пулман. Темиҫе ӗмӗр тӗттӗмлӗхре пурӑннӑ пирӗн халӑх. Шел те, хальхи вӑхӑтра халӑх хӑйӗн хӑйевӗрлӗхне ҫухатма пуҫларӗ, ҫавӑнпах хамӑн ӗҫӗм-хӗлӗме халӑха халаллас терӗм. Чӑвашсен ӗҫченлӗхӗпе хитрелӗхне, йӑли-йӗркине ӳкерчӗксемпе картинӑсенче сӑнлас килет. Халӑх пурнӑҫӗ искусствӑра ҫырӑнса юлмалла.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ «Книги моей жизни: библиотеки ярких людей» тӗлпулусене малалла ирттерет. Ӑна вӑл вулавӑшӑн 150 ҫулхине халалланӑ.
Паян вулавӑш тӗпелӗнче Елена Михайловӑпа (Енькка) калаҫу ирттернӗ. Мероприятин модераторӗсем пулас журналистсем, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологийӗн факультечӗн студенчӗсем Татьяна Андреева тата Ираида Иванова пулнӑ.
Елена Енькка – «Культура родного края» курсӑн авторӗ, ҫыравҫӑ, художник, тӗрлӗ кӗнеке авторӗ.
Елена Еньккапа ирттернӗ диалога вулавӑшӑн Ютубри страницнче итлеме май килӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче Раҫҫей ҫыравҫисен союзӗн пайташӗпе, поэтпа, прозаикпа, публицистпа Николай Ларионовпа тӗлпулу иртнӗ. Унта Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи литература ӗҫченӗсем пуҫтарӑннӑ. Залра Николай Николаевичӑн хайлавӗсем янӑранӑ тата Алина Федорова тата Сергей Петров эстрада юрӑҫӗсем хитре юрӑсемпе савӑнтарнӑ.
Ҫыравҫӑн хайлавӗсен хӑйнеевӗрлӗхпе филологи наукисен кандидачӗ Ольга Скворцова паллаштарнӑ. Николай Ларионов Зощенко пекех — ҫырма пуҫличчен пурнӑҫ мӗнне ӑнланнӑ.
Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗн правленийӗн председателӗ Лидия Филиппова Чӗмпӗр ҫыравҫине Тав хучӗпе хавхалантарнӑ.
Николай Ларионов 1961 ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Ҫӗнӗ Йӗлмел ҫуралнӑ. 2003 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1978 ҫултанпа Чӗмпӗрте пурӑнать. 2002-2018 ҫулсенче облаҫри чӑвашсен «Канаш» хаҫачӗн тӗп редакторӗ пулнӑ, «Шевле» литература пӗрлешӗвне пуҫарса янӑ. Паян вӑл — «Ульяновская правда» издательство ҫурчӗн наци хаҫачӗсен тӗп эксперчӗ.
Ҫу уйӑхӗн 19-20-мӗшӗсенче Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен ентешлӗхӗн фончӗ «Паха тӗрӗ» хапрӑкпа (аякри йӑхташсемпе предприятин директорӗн ҫумӗ Маргарита Павлова тӗл пулнӑ) тата Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн халӑх пултарулӑхӗн кафедрин доценчӗпе Зинаида Воронова ӑстапа пултарулӑх каҫне ирттернӗ.
«Чувашия. Творцы и Хранители» (чӑв. Чӑваш Ен. Аваллӑх тата пуласлӑх) ятпа йӗркеленӗ мероприятие пухӑннисем пирӗн халӑхӑмӑрӑн авалхи пуянлӑхне тишкернӗ. Пирӗн, сӑмахран, руна ҫырулӑхӗ те аталаннӑ, ӑна мӑн асаттсемпе асаннесем тӗрӗ урлӑ паянхи кунччен упраса хӑварма пултарнӑ. Кашни ҫемьен хӑйӗн тӗрри пулнӑ, вӑл йӑх-несӗл ҫинчен, вӑл мӗнпе кӑсӑкланни пирки каласа кӑтартма пултарнӑ.
Нумаях пулмасть Ҫӗнӗ Шупашкарти Ю. Гагарин ячӗллӗ вулавӑшра «Вучах» литература клубне пуҫтарӑннӑ. Унта Светлана Асамат поэтпа, композиторпа, Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗпе, Раҫҫей Писательсен союзӗн, Раҫҫей Журналистсен союзӗн пайташӗпе, Чӑваш Енри композиторсен ассоциацийӗн пайташӗпе тӗл пулнӑ.
Литература клубне пухӑннӑ учительсем, пур енлӗ пултаруллӑ ҫыннӑн ӑсталӑхне хаклакансем Светлана Асаматӑн «Ҫӑка ҫеҫки ҫурӑлсан» кӗнекине хӑтланӑ.
Светлана Васильевна хӑйӗн ҫинчен каласа кӑтартнӑ, литература клубне пухӑннисен ыйтӑвӗсене хуравланӑ.
Ҫӗнӗ кӗнекери кӗске калавсенче ҫыравҫӑ чӑваш халӑхӗн пурнӑҫне, унӑн шухӑшлавне, ӑс-хакӑлне кӑтартса пама панӑ.
+17.3 °C