Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Варкӑш» литература клубӗ малалла ӗҫлет. Вӑл уйӑхра пӗр хутчен пуҫтарӑнать. Ҫак уйӑхӑн 14-мӗшӗнче «Йӑкӑнат авланать» сборника сӳтсе явнӑччӗ.
Черетлӗ лару юпа уйӑхӗнче иртӗ. Унта Ангелина Павловскаян «Атте сасси» кӗнекине сӳтсе явма йышӑннӑ. Клуб хастарӗсенчен пӗри, Чӑваш кӗнеке издательствин ӗҫченӗ Ольга Австрийская, издательство сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «унччен авторӑн вӗр ҫӗнӗ кӑларӑмӗпе паллашма ӗлкӗрмелле».
Аса илтерер: ҫӗнӗ кӑларӑма кӑҫалхи ҫулла 1000 экземплярпа пичетлесе кӑларнӑ. Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, романӑн тӗп сӑнарӗ тӑван Славаш ялне таврӑнать. Унта ӑна юхӑннӑ «Ударник» колхоз, хытхура айне пулне хирсем, хупӑннӑ фермӑсемпе машинӑпа трактор паркӗ кӗтсе илнӗ. Ҫемьеленсен арҫын Мускава ӗҫлеме ҫӳреме тытӑнать, арӑмӗ — тавар патне Сургута...
Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнчи «Асамлӑ тӗрӗ» клуб ҫулла каннӑ хыҫҫӑн ӗҫе ҫӗнӗрен пуҫӑннӑ. Чӑваш тӗррине вӗрентекен уроксем кӗҫнерникунсерен 18 сехетре пуҫланӗҫ. Пӗрремӗш заняти ҫак эрнере иртнӗ.
Тӑван халӑхӑмӑрӑн тӗррин вӑрттӑнлӑхӗпе паллашас, ӑна алла илес, хӑш ереш тата тӗс мӗне пӗлтернине ӑнланас тесен вулавӑша ҫул тытмалла. «Асамлӑ тӗрӗ» кружока 2013 ҫулта йӗркеленӗ. Ӑна пуҫарма Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Евгения Жачева (вӑл 2020 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 23-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайрӗ) халӑх ӑсти хутшӑннӑ.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче йӗркеленӗ «Варкӑш» литература клубӗ малалла ӗҫлет. Чӑваш литературине юратакан хастарсем авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче черетлӗ тӗлпулӑва пуҫтарӑннӑ. Вӗсем «Йӑкӑнат авланать» сборника сӳтсе явнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствин ӗҫченӗ Ольга Австрийская хӑйсен сайтӗнче пӗтернӗ тӑрӑх, вӑл кӗнеке «кӑҫал ҫуркунне пичетленсе тухнӑ. Унта Валентин Васильев-Уҫӑмӑн «Хӗвеле тӳртӗн пӳрт» повесть-новелли, Сергей Ялавинӑн «Ҫул ҫинче», Василий Петровӑн «Ҫыру», Светлана Асаматӑн «Ҫын сӑмахӗ», Дмитрий Верендеевӑн «Йӑкӑнат авланать», Александр Артемьевӑн «Савӑксӑр сад», Андрей Растворцевӑн «Чи хаклӑ мул», Александр Пономаревӑн «Хинган шуҫӑмӗ» калавӗсем кӗнӗ».
Тӗлпулӑва хутшӑннӑ Галина Антонова редактор кӑларӑма еплерех пухса хатӗрлени, мӗншӗн шӑпах вӑл е ку автора кӗртни ҫинчен туллин каласа панӑ.
Чӑваш Енри шкулсенче «Виҫӗ хӗвел» (вырӑсла — Три солнца) ятлӑ кӗске метрлӑ фильма кӑтартаҫҫӗ. Ӑна шкул ачисем хут пухса тунӑ укҫапа ӳкернӗ.
«Вести.Чувашия» телекурав пӗлтернӗ тӑрӑх, макулатура пуҫтарма 286 шкул хутшӑннӑ.
Фильма Шупашкарта, Шупашкар районӗнчи «Ясна» этнокомплексра тата Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Мами ялӗнче ӳкернӗ.
Кӗске метрлӑ кинолента чӑваш халапӗсемпе тата йӑли-йӗркипе паллаштарать, ҫынсене юратма вӗрентет теҫҫӗ ӑна ӳкернисем.
Фильм сценарисчӗ тата режиссёрӗ – Елена Дубровская. Вӑл каланӑ тӑрӑх, кинолентӑна «Киноуроки» (чӑв. Киноуроксем) проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май ӳкернӗ. Асӑннӑ проектпа килӗшӳллӗн 37 кинолента ӳкернӗ, пӗтӗмпе 99 фильм ӳкерме тӗллев лартнӑ.
«Виҫӗ хӗвел» фильма Раҫҫейри мӗнпур шкулта класс сехечӗсен вӑхӑтӗнче кӑтартӗҫ.
Сӑмах май каласан, виҫӗ хӗвел пирки юмах-халап ытти хӑш-пӗр халӑхӑн фольклорӗнче те тӗл пулать.
(«Чӗрӗ чӑваш. Чӗрӗ мар чӑваш» кӗнекерен)
«Чӑвашӑн малалла ӑслӑлӑх вӗренес пулать. Тӗнче пысӑк, тӗнчере темӗн те пур. Тӗнчене пӗлме тӑрӑшмасӑр, тӗнче йӗркине, пурнӑҫ йӗркине пӗлме тӑрашмасӑр пурӑнма май ҫук», – ҫырнӑ Ҫеҫпӗл 1921 ҫулта.
«Май пур!..» – теҫҫӗ пирӗн вӗреннӗ чӑвашсем. Хаҫат-журналсене, литература е ӑслӑлӑх ятпа тухакан кӗнекесене уҫкаласа пӑхӑр, радио-телевидени кӑларӑмӗсемпе паллашӑр, театрта пулӑр, чӑваш фильмӗсене курӑр. пуху-конференцисене интернетра шыраса тупӑр, паянхи чӑваш юрри-музыкине итлӗр, «Чӑваш халӑх сайтӗнчи» комментарисене/акапасарсене вулӑр… Пур-и унта ӑслӑлӑха вӗренес тени, тӗнчене, тӗнче йӗркине, пурнӑҫ йӗркине пӗлме тӑрӑшни?.. Ҫук… Ҫеҫпӗл палӑртнӑ инҫет/горизонт патне туртӑннине те ҫукрах… Телее, пирӗн Атнер Петрович Хусанкай пур, ӳнерҫӗсем пур… Вӗсем «семиосфера ахах-мерченӗсемпе» (Ю.М. Лотман ӑнлавӗ) шалти хутшӑнӑва кӗреҫҫӗ. Вӗсен пултарӑвне ҫӗн пӗлтерӗш-тупсӑмсен (смыслы) тарӑнӑшӗ патне ҫитерекен Пысӑк вӑхӑт (М.М. Бахтин ӑнлавӗ) пиелет…
Паянхи гуманитари тӗпчевӗсен тӗпри принципӗсенчен пӗри интертекст тата интертекстлӑх пулмалла пек.
Ксения Кошелева иллюстратор видеосем вырнаҫтармалли YouTube порталта чӑвашла канал уҫнӑ, ӑна «Чувишенка» ят панӑ. Ӗнер унта пӗрремӗш чӑвашла видео кун ҫути курнӑ.
Ксения Кошелева Инстаграм халӑх тетелӗнче чӑвашла ҫырнипе паллӑ. Унта та ун страници «Чувишенка» ятлӑ. Хӑйӗн страницинче вӑл чӑваш тумӗллӗ ӳкерчӗксем вырнаҫтарать, чӑвашла ҫырать. Ксения Йӗпреҫ районӗнче ҫуралса ӳснӗ, халӗ Мускавра ӗҫлет.
Хӑйӗн пӗрремӗш видеоне вӑл вырӑсла ҫумтитрсем хушса чӑвашла вырнаҫтарнӑ. Унта вӑл кӗскен каналта мӗн пуласси пирки тата хӑш-пӗр ыйтусем ҫине хуравланӑ.
Ку хыпара ҫырнӑ вӑхӑтра ун каналӗ ҫине 136 ҫын ҫырӑннӑччӗ, пӗрремӗш видеона 700 хут патнелле пӑхнӑччӗ.
Раҫҫейри «Магнит» суту-илӳ сетӗн лавккисенче чӑваш чӗлхи курӑнма пуҫланӑ. Кун пирки «Хавал» пуҫару ушкӑнӗ пӗлтерет.
«Темиҫе уйӑх каялла «Магнитран» шӑнкӑравларӗҫ. Ку туянакан патне суйламасӑр тунӑ йышши шӑнкӑрав пулчӗ. «Магнитра» мӗн килӗшнипе мӗн килӗшменни ҫинчен ыйтса пӗлесшӗн пулчӗҫ. Ҫур сехет таранах калаҫма тиврӗ. Килӗшменнисен шутӗнче пӗр япала — икчӗлхелӗх ҫукки — ҫинчен каларӑм. Ман хуравпа шӑнкӑравлакан хӗрача питӗ кӑсӑкланса кайрӗ… Паян вара ҫӗнетнӗ «Магнитра» чӑваш чӗлхи курӑнса кайрӗ», — тесе пӗлтереҫҫӗ «Хавал» ушкӑнра.
«Пулса иртнӗ калаҫу, тен, пӗлтерӗшлех те пулман пулӗ», — тенӗ ушкӑн хыпарӗнче, — «анчах та вӑл ҫак ӗҫе пурнӑҫлама хӑйне евӗрлӗ хистев пек витӗм кӳме пултарнӑ», — тесе ӑнлантарнӑ, лавккасен ӗҫӗн хаклавне хутшӑнма ӳркенмелле марри пирки пӗлтернӗ.
Аса илтеретпӗр, унччен малтан хӑш-пӗр лавккасенче чӑваш чӗлхипе «Пятерочка» усӑ курнӑччӗ.
Шӑмӑршӑ районне Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗн чаплӑ тумӗсене парнеленӗ. Кун пирки «Хресчен сасси» хаҫатӑн паянхи номерӗнче пӗлтернӗ.
Асӑннӑ МИХра Шӑмӑршӑ район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗпе — социаллӑ аталану пайӗн ертӳҫипе Александр Чамеевпа интерью пичетленнӗ.
«Шӑмӑршӑ районӗ пӗчӗк пулсан та пирӗн тӑрӑхран паллӑ ҫын — артистсем, драматургсем, республикӑра культура ӗҫне аталантарса пыракансем — сахал мар тухнӑ. Эпир Валерий Николаевич Яковлевпа, Мефодий Иванович Денисовпа тата ытти нумай ентешпе чӑннипех те мӑнаҫланатпӑр. Вӗсем хӑйсем те тӑван ене манӑҫа кӑлармаҫҫӗ, май килнӗ таран пулӑшма тӑрӑшаҫҫӗ. Акӑ Сергей Кувшинов Чӑваш Республикин юрӑпа ташӑ ансамблӗн чаплӑ тумӗсене района парнелеме пултарчӗ. Ӑна, паллах, ку енӗпе ансамблӗн илемлӗх ертӳҫи Юрий Васильев нумай пулӑшрӗ», — каласа кӑтартнӑ Геннадий Максимов журналиста Александр Чамеев.
Паян, авӑнӑн 7-мӗшӗнче, Чӑваш халӑх сайчӗ хӑйӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Пӗлтӗрхи пек ҫавра ҫул мар-ха ӗнтӗ, ҫавах та «Чӑваш халӑх сайчӗ» кун ҫути курнӑранпа 16 ҫул ҫитрӗ.
Черетлӗ ҫул пысӑк улшӑнусемпе палӑрмарӗ. Нимӗнле ҫӗнӗлӗх те ҫук. Ҫӗнӗлӗх мар, ҫухатусем пур темелле. Калӑпӑр, пӗлтӗр вырӑсла хыпарсене ҫырма эпир ятарлӑ ҫынна тытса тӑраттӑмӑр пулсан, кӑҫал, укҫа-тенкӗ ҫитсе пыманран, вырӑсла версине хыпарсемпе тултаракан ятарлӑ ҫын ҫук.
Ҫак сӑлтавсем эпир паянхи кун хамӑр вӑя ытларах енӗпе Чӑваш чӗлхи лабораторине янипе ҫыхӑннӑ. Чӑвашла-вырӑсла пуплевӗшсен йышне 1 миллиона ҫитерме тӗллев лартнӑччӗ те кӑҫал вӑл плана пурнӑҫласа ҫитересшӗн. Нумаях та юлмарӗ ӗнтӗ — тата 50 пин тӑвасси ҫеҫ юлчӗ. Юрать-ха, ҫак ӗҫе туса пынӑ май кӑҫал «Литература кӗтесӗ» кӑшт пуянланчӗ — хайлавсем нумаях мар пулин те, ҫавах хушӑнчӗҫ.
Апла-и, капла-и — 16 ҫул ӗҫлени сахал вӑхӑт мар. Сайт хӑй еккипе ҫеҫ пынин сӑлтавӗ те ҫавӑнтах. Сайт аталанмасть тесен те йӑнӑш пулӗ — кӗрекенсен йышӗ ӳссех пырать. Ҫуллахи вӑхӑтра та вулакансен йышӗ кӑҫал талӑкра 300 ҫынран чакмарӗ. Кӗр кунӗсем ҫитнӗ хыҫҫӑн вӗсем пирӗн нумайланаҫҫӗ — 400–500 таран ҫитеҫҫӗ (хӑш-пӗр кун ку кӑтарту 700 урлӑ та иртет).
Чӑваш тӗрри кунӗ тӗлне Шупашкарти «Радуга» (чӑв. Асамат кӗперӗ) культурӑпа курав центрӗ «Чӑваш тумӗн азбуки» тӗпчевпе пултарулӑх тетрачӗ тӑрӑх Пӗтӗм Раҫҫей ача-пӑча конкурсӗ ирттерет.
«Чӑваш тумӗн азбуки» пултарулӑх тетрачӗ ачасем чӑваш халӑхӗн этнокультурипе кӑсӑкланассине вӑйлатасса шанаҫҫӗ.
Конкурса 5-10 ҫулсенчи ачасем хутшӑнма йыхравлаҫҫӗ. Вӗсен пултарулӑхне ӳсӗмне кура ҫак ушкӑнсенче: 5 ҫултан пуҫласа 7 ҫулччен; 8-тан 10-ччен; сывлӑх енчен хавшак ачасен тӑрӑшӑвне уйрӑм тишкерӗҫ.
Конкурс авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пуҫланнӑ, чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче вӗҫленӗ.
Ӗҫсене чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗччен йышӑнӗҫ.
+4.3 °C