Шупашкар районӗнчи харӑсах икӗ предприяти нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансене ӑшӑ шывсӑр хӑварнӑ.
Котельнӑйсене тата пӑрӑхсене юсаса ҫӗнетнӗ вӑхӑтра хӑш-пӗр ырлӑхсӑр юлма тивнинчен пит тӗлӗнмеллех те мар пулӗ. Анчах ҫӑпатан кантри пур, япалан йӗрки тенешкел, кунта та хӑйӗн йӗрки пур. Унтан та ытларах: ҫакна саккунпах ҫирӗплетнӗ.
Ӑшӑ шывсӑр чылайлӑха хӑварнӑ тӗслӗхсем пирки хастар та хӑюллӑ ҫынсем прокуратура таранах евитлеҫҫӗ. Ун пекки, сӑмахран, Ҫӗктер ялӗнчен тата Кӳкеҫрен ҫитнӗ. Ӑшӑ шывпа тивӗҫтерессишӗн яваплисем кӑлтӑка юсав ӗҫӗпе сӑлтавлама пӑхнӑ-ха.
Шупашкар район прокурорӗ Зелфинас Карама юсав вӑхӑтӗнче ӑшӑ шывсӑр хаварма юранипе килӗшет, анчах — 14 кунтан ытла мар. Яваплӑ пуҫлӑхсене ҫитменлӗхшӗн штрафлама йышӑннӑ.
Элӗк районӗнчи Вырӑс Сурӑм ялӗнче пысӑк инкек пулсан шухӑша путрӑм. Ҫичӗ ҫын пурнӑҫӗ татӑлчӗ унта. Ку республикӑшӑн питӗ пысӑк ҫухату. Пушар ҫӗрле тухнӑ. Тен, ҫулӑм алхаснине тӳрех асӑрхайман. Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, пӳрт тӑрринчи шифер шаплатса ҫурӑлма тытӑнсан ҫеҫ ял халӑхӗ пушар алхаснине сиснӗ.
Йывӑҫ пӳрт, кивӗскер, хӑвӑрт ҫунса кӗлленнӗ. Тӗнче тетелӗнчи канашлура кун пирки чылай ҫырчӗҫ. Пӗрисем пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар машини 1 сехетрен ҫеҫ ҫитнӗ. Паллӑ ӗнтӗ: ку тапхӑрта йывӑҫ ҫутран ҫынсене ҫӑлас шанчӑк ҫук. Пушарнӑйсем киличчен ял халӑхӗ ҫулӑма хӑйсен вӑйӗпе сӳнтерме тӑрӑшнӑ. Анчах вӑйлӑ алхасакан пушара пӗр витре шыв сапни тинӗсе тумлам ӳкнипе танах.
Эпир лайӑххи пирки ҫеҫ пуплеме юрататпӑр ҫав. Юлашки вӑхӑтра тӗре-шара ялсене таса шывпа тивӗҫтересси пирки нумай калаҫрӗ. Ку тӗлӗшпе патшалӑхӑн ятарлӑ программи те ӗҫлерӗ. Анчах Трак тӑрӑхӗнче пӗр ял пур. Унта таса шыв ҫук. Тӗрӗссипе, ялӗнче ҫынни те юлман. Ҫамрӑксем хулана туртӑнаҫҫӗ, ваттисем вилсе пыраҫҫӗ… Хуларан автобуспа килес тӗк — нумай утмалла, 5 ҫухрӑм.
Йӑлӑмри Октябрьски поселокӗнче пурӑнакансем иккӗмӗш эрне ӗнтӗ шар кураҫҫӗ. Вӗсен килӗнче пахалӑхсӑр шыв юхать.
Шыв таса марри луппӑпа пӑхмасӑрах курӑнать. Ҫынсем кӗпе-йӗм те ҫӑваймаҫҫӗ, ӗҫмешкӗн те шыв ӑсаймаҫҫӗ.
Кранран таса мар шыв юхнӑран апат пӗҫерме те май ҫук теҫҫӗ унта пурӑнакансем. «Водоканал» ӗҫченӗсем килсе лаборатори анализӗ валли шыв илнӗ. Анчах вӗсенчен халь те сас-хура ҫук.
Анчах «Водоканал» пӗлтернӗ тӑрӑх, шыв анализӗ йӗркеллех, нормӑпа килӗшсе тӑрать. Башньӑна тасатнӑ хыҫҫӑн никам та ҫӑхав ҫырман имӗш. Халӗ специалистсем вырӑна тепӗр хут тухма шантарнӑ.
Шупашкарти «Водоканал» акционерсен уҫӑ обществи шывсӑр хӑварассипе хӑратать. Вӑл кама тата хӑҫан «типӗ тыттарассине» те палӑртнӑ.
Шывпа тивӗҫтерекен предприяти ҫут ҫанталӑкӑн ҫак ырлӑхӗсӗр пули-пулми ҫыннах хӑвармӗ. Хӑйӗн умӗнче пысӑк парӑма кӗрсе кайнисенчен хӑшӗсене.
Теприсен, ав, парӑмӗ миллиона та ҫывхарать, икӗ миллионтан иртнӗ предприяти те пур.
Текстильщиксен урамӗнчи «Юта» общество иртнӗ ҫулхи чӳк тата раштав уйӑхӗсенчи парӑмӗ — 9 291,21 тенкӗ. Ӑна кӑрлачӑн 25-мӗшенче шывсӑр лартӗҫ. Париж Коммуни урамӗнчи Иванова Алевтина Васильевна парӑмӗ те «Ютӑран» кая мар - 9 268,76 тенкӗ. Вӑл та кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче шывсӑр ларӗ.
Евгений Сорокин, Александр Дельман, Руслан Борисов, Людмила Эльгер уйрӑм усламҫӑсем те парӑма аванах пухса тултарнӑ. Вӗсен те пӗр кун шывсӑр ларма тивӗ. Амазарян Альберт Арзуманович, Кузьмина Людмила Фирсовна, Григорьев Виталий Петрович ятлӑ ҫынсем те ҫак списока лекнӗ, «Ингури», «Стройстекло плюс» обществӑсем те.
Шупашкарти агрегат савучӗн парӑмӗ вара — 2 826 606,23 тенкӗ. Ӑна кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче шывсӑр хӑварӗҫ.
Вӑрнар районӗн ҫыннисем «Про Город» хаҫатран пулӑшу ыйтнӑ. Ялта темиҫе кун шыв ҫукки пӑшӑрхантарнӑ вӗсене. Ҫавна май шӑпӑрлансем те ача пахчине ҫӳремеҫҫӗ.
— Поселокра — йӗркесӗрлӗх! Ача пахчисенче те шыв ҫук, пӗчӗкскерсем килте лараҫҫӗ. Авари пулсан тарамаччӗ, анчах управляющи компанийӗ шыв пама чарнӑ-ҫке. Администраци унпа контракт алӑ пусман вӗт. Тепӗр енчен, управляющи компанине те ӑнланма пулать, — тенӗ пӗр ҫын.
Компани пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем влаҫпа тахҫанах пӗр чӗлхе тупма хӑтланнӑ. Иртнӗ ҫул вӗҫӗнче ҫӗнӗ килӗшӳ алӑ пусмашкӑн уведомлени темиҫе те янӑ-мӗн вӗсем. Анчах тӳре-шара халӗ те йышӑну туман. Ҫитес вӑхӑтра алӑ пусма шантарнӑ-ха администраци…
Чиновниксем шантарнӑ пулсан та ҫынсем прокуратурӑна ҫыру ямашкӑн алӑ пустарса ҫӳреҫҫӗ.
Шупашкарта шыв хакне хаклатасшӑн. Кун пирки ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтерет.
Ку сӗнӳпе Шупашкар хула пухӑвӗн депутачӗсем тухнӑ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, шыв пӑрӑхӗсем тахҫанхисемех, кивелнӗ. Пӑрӑхсене улӑштармалла-мӗн. Ҫакна тумашкӑн 130 миллион тенкӗ кирлӗ-мӗн.
Депутатсем палӑртнӑ тӑрӑх, Атӑлҫи федераци округӗпе танлаштарсан, Шупашкарта шыв хакӗ чи йӳнни. Хальлӗхе палӑртнӑ тӑрӑх, шыв хакӗ ҫын пуҫне 23 тенкӗ ӳсмелле. Ҫакна 2016 ҫултанпа вӑя кӗртесшӗн.
Анчах хальлӗхе ку депутатсен сӗнӗвӗ кӑна-ха. Йышӑнӑва ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев тӑвӗ.
Ҫӗмӗрлесем чӳкӗн 25-мӗшӗнче кранран юхакан шывран хими шӑрши кӗнине туйнӑ. Кунашкалли тепӗр кунхине те пулнӑ, ҫавӑнпа тӳре-шара ҫынсене ӗҫмешкӗн тата апат пӗҫермешкӗн лавккари шывпа усӑ курма сӗннӗ.
Шыва вара Шупашкара тӗрӗслемешкӗн янӑ. Халӗ шыври шӑршӑ пӗтнӗ, анчах вӑл мӗншӗн шӑршлӑ пулнине халӗ Прокуратура тата Роспотребнадзор тӗрӗслет.
Ҫӗмӗрлере пурӑнакан Микаэл Гурбанов каланӑ тӑрӑх, унӑн килӗнче икӗ кун шӑршлӑ шыв юхнӑ. Алла ҫунӑ хыҫҫӑн та шӑршӑ тахҫанччненех кайман. Ҫавӑнпа вӑл икӗ кун лавккана шыв патне утнӑ. Ача пахчинчен шӑнкӑравланӑ та шӑпӑрланпа пӗрле таса шыв илсе килме хушнӑ. Микаэл ачине унта яман.
Тӗрӗслев кӑтартӑвӗ кӗҫех паллӑ пулмалла. Ҫынсем вара сӑлтавне хӑйсем шыраҫҫӗ. Аса илтерер: чӳкӗн 20–21-мӗшӗсенче Сӑр шывӗ хӑвӑрт чакнӑ, ҫавна май Улатӑрта халӑха шывпа тивӗҫтерес ӗҫ йӗркерен тухнӑ.
Ӗнер, чӳкӗн 20-мӗшӗнче, Улатӑр хулинче «Шыв» тулли мар яваплӑ общество предприятийӗнче Сӑр юханшывӗнчи шыв шайӗ хӑвӑрт аннӑран станци ӗҫӗ-хӗлӗнче пӑтӑрмах чутах сиксе тухман.
Ку Стемас ялӗ ҫывӑхӗнче пулнӑ. «Шыв» тулли мар яваплӑ обществӑн авариллӗ икӗ бригади пӑра тата пылчӑка тасатнӑ. Ҫавсене пула станци ӗҫӗ-хӗлӗ йӗркерен тухма пуҫланӑ.
Лару-тӑру пирки Улатӑр район администрацийӗнче канашлура сӳтсе явнӑ. Ӑна ЧР строительство министрӗ Олег Марков ертсе пынӑ. Пухӑннисем хулана шывпа пӑтӑрмахсӑр тивӗҫтермелли плана шухӑшласа тупнӑ.
Халӗ «Шыв» тулли мар яваплӑ общество штатлӑ режимра ӗҫлет.
Шупашкар районӗнчи Ҫӗньялта пурӑнакансене ҫу уйӑхӗнче икӗ эрне «типӗ тыттарнӑ». Ҫавӑншӑн явапли, Шупашкар район прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, – «Дружба» СПОК.
Ҫу уйӑхӗн пӗр кунӗнче ял ҫыннисем сивӗ шывсӑр тӑрса юлнӑ. Сӑлтавӗ шыв пӑрӑхӗнчи инкекпе ҫыхӑннӑ. Шыв насусӗ ҫунса кайнипе шутламан-туман ҫӗртен шывсӑр юлнӑ ҫынсен икӗ эрне «типӗ тытма» тивнӗ. Ҫӗньялсене сивӗ шывпа тивӗҫтерекенни, «Дружба» СПОК, вӑл унти ҫурт-йӗр фондне тытса тӑракан управляющи компани те шутланать, ыйтӑва татса пама васкаман.
Халӑха ҫавӑн пек мелсӗр условире пурӑнтарнӑ фактпа район прокуратури кӑсӑкланнӑ. Маларах асӑннӑ организаци ячӗпе хут ҫырнӑ, яваплисене явап тыттарма хушнӑ.
Тӗпчевҫӗсен пӗр ушкӑнӗ ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, Ҫӗр айӗнче шыв саппасӗ пур. Сахал мар. Ку тӗнчери океансенчипе танлашать-мӗн.
Тӗпчевҫӗсен ӗҫӗсене New Scientist ятлӑ журнал страницисенче пичетленӗ. Ӑсчахсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫав шыв рингвудитра иккен. Вӑл 700 километр тарӑнӑшӗнче.
Шыв саппасӗ нумаййи Ҫӗр ҫинчи шыв планета улшӑннӑ май пулнине ӗнентерекен гипотезӑна ҫирӗплетет. Ку шыва Ҫӗр ҫине кометӑсем илсе килнине хирӗҫлет-мӗн.
+14.3 °C