Ҫӗртмен 25-мӗшпе утӑн 4-мӗшӗсенче Чӑваш Республикин хастар ҫыннисем инҫетри Алтай ҫӗрне кайса килчӗҫ — Чунҫӳрев-2012 кӑҫал пирӗн авалхи мӑн асаттесен ҫӗрне ҫитме тӗв тунӑччӗ.
Чи малтанхи чарӑну Пушкӑрт Республикинчи Хурамал ялӗнче пулчӗ. Ку ялта чӑвашсен хастар ҫынни В.В. Николаев ҫуралнӑ. Ҫулҫӳревҫӗсем паллӑ академикӗн вил тӑприйӗ ҫине чечек хучӗҫ, ялти музейпа паллашрӗҫ, вырӑнти халӑха концертпа савӑнтарчӗҫ. Юрӑ-ташӑ 4 сехет хушши янрарӗ — вырӑнти артистсем те пулчӗҫ, Шупашкартан тухнисем те. Хурамалсем хӑнасене чыслӑн апатлантарнӑ хыҫҫӑн чунҫӳревҫӗсем Алтая ҫул тытрӗҫ.
Алтай (чӑвашлатсан «Ылтӑн Ту» пулать) ҫӗрӗ ытла та инҫетре. Автобуспа пӗр чарӑнмасӑр каяс тесен 3 талӑк каймалла. Паллах, пӗлтӗр Дагестана ҫитнӗ ҫулҫӳревҫӗсемшӗн ку ҫул ытла вӑрӑм пулмарӗ — уйрӑмах водительсем хӑйсен ӗҫне лайӑх пӗлнӗрен ӗнтӗ. Автобус ҫӗмӗрӗлнине пула Омск ҫывӑхӗнче пӗр талӑк ирттерни те кӑмӑла пӑсмарӗ — хавхалантарчӗ ҫеҫ.
Чунҫӳрев-2011 вӗҫленчӗ, эрне хушши тӑсӑлнӑ ҫулҫӳрев вӗҫне ҫитрӗ. Икӗ автобуслӑх пухӑннӑ ушкӑн утӑн 3-мӗшӗнче ирхине тухса кайрӗ те паян ирхине, утӑ уйӑхӗн 10-мӗш кунӗнче Чӑваш Ене таврӑнчӗ.
Олег Михайлович Цыпленков тӑрӑшнипе Чунҫӳревсем кашни ҫулах иртеҫҫӗ — чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшакансем пирӗн халӑхӑн кун-ҫулӗпе ҫыхӑннӑ вырӑнсене ҫитсе кураҫҫӗ, асаттесене тата мӑн асаттесене сума суса чӳк тӑваҫҫӗ, асӑнмалӑх юпа лартаҫҫӗ. Ытти ҫулсенче маршрут Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхне выртатчӗ пулсан, кӑҫал ушкӑнпа Дагестан ҫӗрне, авал Аслӑ Пӑлхар тата Сӑвар кнеҫлӗхӗ вырнаҫнӑ тӑрӑха ҫитме тӗллев лартнӑччӗ. Шупашкара таврӑннӑ хыҫҫӑн ҫирӗппӗн калама пулать — тума палӑртнине веҫех пурнӑҫланӑ.
Чунҫӳревҫӗсем (тӗрӗсрех — чунташсем — темелле) чи малтан Пенза чӑвашӗсем патне ҫитрӗҫ. Ҫӑрттанлӑ районӗн (Неверкинский район) Кивӗ ялӗнче (Кивьел, выр. Бикмурзино) вырӑнти халӑха концертпа савӑнтарчӗҫ. Ялти клуб пӗчӗкех мар пулин те халӑх лӑк тулли пухӑнчӗ — ларма кӑна мар, тӑма та вырӑн ҫуккӑччӗ. «Шуҫӑм» фольклор ансамблӗ, Москакасси шкулӗнчи «Палан» ташӑ ушкӑнӗ, Вера Панкратова, Альбина Фёдорова, Алина Антонова, Иван Христофоров (кӗҫӗнни) юрланипе ташлани халӑх кӑмӑлне кайрӗ.
Иртнӗ канмалли кунсенче «Сувар» фонд Шупашкарти гуманитари институчӗн ӑсчахӗсемпе пӗрле тӑван халӑхӑн авалхи несӗлӗсен Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑх вырнаҫнӑ тӑрӑхне кайса килчӗҫ. Институтран Исаев Ю.Н. директор, паллӑ историк, этнограф Иванов В. П., краеведсен пӗрлешӗвӗн пуҫлӑхӗ Бахмисов Э. К. пулчӗҫ. Ҫавӑн пекех ушкӑнра вӗрентӳ колледжӗн директорӗ Сапожников В.В. та пурччӗ. Суварсенчен ҫулҫӳреве Тимӗрпе пӗрле В. Алмантай таврапӗлӳҫӗ, халӑх художникӗ Ю. Ювенальев, Аксар Сӗрмек хутшӑннӑ. Массӑллӑ информаци хатӗрӗсенчен те пулчӗҫ: телекуравран Марина Карягина журналистка , Чӑваш наци радиовӗнчен Роза Деменцова хутшӑнчӗҫ. Тӑкаксене пӗтӗмӗшле фонд хӑй ҫине илнӗ.
Авалхи Пӑлхар хулинче заповедник комплекс директорӗпе тӗлпулу пулчӗ.
Утӑ уйӑхӗн 5-11-мӗшӗсенче «Сувар» ятлӑ ҫамрӑксен пӗрлешӗвӗ ҫулҫӳреве тухрӗ. Чунҫӳреве (поломничествӑна) пурӗ 33 ҫын тухрӗ — вӗсен шутӗнче О. Цыпленков (чунҫӳрев ертӳҫи), «Шуҫӑм» ансамбль, ҫыравҫӑсем (С. Асамат, Лидия Сарине), Вера Никонорова эстрада ҫӑлтӑрӗ, чӑваш чӗлхи вӗрентӳҫисем, ҫамрӑксем пулчӗҫ. Chuvash.Org сайтӑн тӗп администраторӗ те вӗсемпе пӗрле кайса килчӗ.
Чунҫӳрев утӑн 5-мӗшӗнче пуҫланчӗ. Чи малтан ҫула тухнӑскерсем Ҫеҫпӗл Мишшин ҫуралнӑ ялне кӗрсе тухрӗҫ — паллӑ сӑвӑҫ ҫуралнӑранпа кӑҫал 110 ҫул ҫитнӗ! Кайран Митта Ваҫлейӗн, Геннадий Айхи вилтӑприйӗсем ҫине ҫитсе вӗсене асӑнчӗҫ, Тикеш хулашпа паллашрӗҫ. Пӗрремӗш кун Кӑнна Кушкинче вӗҫленчӗ — Иван Яковлев ҫуралнӑ ялӗнче музейпе паллашрӗҫ, ҫула тухнӑ артистсем концерт кӑтартрӗҫ, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн заведущийӗ Антонина Андреева кӑвар чӗреллӗ поэтӑн кун-ҫулӗпе, унӑн сӑввисемпе паллаштарчӗ.
Иккӗмӗш кунне чунҫӳревҫӗсем Чӗмпӗр урлӑ Самар облаҫӗнчи Ухинкел ялне кайрӗҫ. Шел те, ку кун Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче музей ӗҫлеменнине пула Чӗмпӗрте чарӑнса тӑрасси пулмарӗ.
+8.3 °C