«Нарспи» — Москакассинче

Нумаях пулмасть Муркаш районӗнчи Москакасси культура центрӗнче Ӗренпур облаҫӗнчи Тури Игнашкино культура керменӗнчи «Нарспи» фольклор ушкӑнӗ хӑнара пулнӑ.

Москакассисем 700 ҫухрӑм аякра тӗпленнӗ чӑвашсем хӑйсен йӑли-йӗркине упраса хӑварассишӗн тӑрӑшнине хӑйсен куҫӗпе курса ӗненнӗ. «Нарспи» Москакассисем хальччен илтмен чӑваш юррисене илемлӗн шӑрантарнӑ. Ушкӑнра чӑвашла пачах пӗлменнисем те пулнӑ-мӗн, ҫапах вӗсем чӑвашла питӗ хитре юрланӑ.

Концерта Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Р.Н.Тимофеев, культура пайӗн пуҫлӑхӗ Е.Г.Чернова, культура пайӗн спициалисчӗсем, Москакасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.Н.Матросов килнӗ. «Нарспипе» пӗрле Тури Игнашкино ял тӑрӑхӗн ертӳҫи Н.А.Грачев та ҫитнӗ. Концерт вӗҫленсен Р.Н.Тимофеев Муркаш районӗпе Ӗренпур облаҫӗнчи чӑвашсен туслӑхӗ малашне те ҫирӗп пуласса шанса каланӑ.

Кун хыҫҫӑн хӑнасене сӗтел хушшине чӗннӗ. Кунта та юрӑ-ташӑ шӑпланман. Аякри хӑнасене «Муркаш» халӑх фольклор ушкӑнӗ тата «Шуҫӑм» халӑх юрӑпа ташӑ ушкӑнӗ чыслӑн кӗтсе илнӗ, ӑсатса янӑ.

Сӑнсем (27)

Нумаях пулмасть Комсомольскинче тӗрӗк тӗнчин хальхи вӑхӑтри халӑх культурин тата ӳнерӗн «Урмай Залида» II фестивалӗ иртнӗ.

Республикӑн Культура министерстви фестиваль пирӗн республикӑшӑн пысӑк пулӑм пулнине палӑртать. Унта Раҫҫейри тата чикӗ тулашӗнчи ҫӗршывсенчен килсе ҫитнӗ.

Фестиваль пултаруллӑ халӑх коллективӗсене, уйрӑм юрӑҫсене палӑртассипе, халӑх ташшисене, инструмент кӗввине, тӗрӗк халӑхӗсен вокалне сарассипе иртет-мӗн. Вӑл тӗрӗк халӑхӗсен хушшинчи ҫыхӑнӑва ҫирӗплетме май парасса та шанаҫҫӗ.

Фестивале тӗрлӗ шайри тӳре-шара, чиркӳ ҫыннисем, депутатсем таранах пырса ҫитнӗ.

«Урмай Залида» тӑватӑ сехете тӑсӑлнӑ. Ӳнере ӑнланакансем хакланӑ тӑрӑх, гран-прие Кабардин-Балкари республикинчен килнӗ «Эльбрус» фольклор ансамблӗ илнӗ.

Ветерансен хорӗ

Ҫӗртме уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Мускавра чӑвашсен Акатуйӗ пулать. Унӑн йӗркелӳҫисем Вӑрнар районне Акатуя чӗнсе ҫыру янӑ, Мускава Вӑрнар районӗнчи ветерансен халӑх хорне яма сӗннӗ.

Паллах, хор ҫакна хапӑлласах йышӑннӑ, Мускава ҫула тухнӑ. Ветерансен хорӗ республика тулашне унччен те тухса ҫӳренӗ. Пӗлтӗрхи раштавра вӗсем Смоленск хулинче иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫей канашлуне хутшӑннӑ.

Ветерансен халӑх хорӗ 1993 ҫулта йӗркеленнӗ. Унӑн пӗрремӗш ертӳҫи — ЧР тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Анатолий Юдин. Вӑл Красноармейски районӗнчи Кушкӑ ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Вӑл районти культура ҫуртӗнче чылай ҫул ӗҫленӗ. Халӗ хора Елена Матвеева ертсе пырать. Музыка ертӳҫисем — Василий Семенов тата Валерий Кудрявцев.

Концерт саманчӗ

Республика кунне халалласа иртнӗ «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» фестивале Чӑваш Ене тӗрлӗ ҫӗршывран пултарулӑх ушкӑнӗсем чылай килнӗ. Вӗсем хушшинче — Италири «Про Локо Самугео» ансамбль те. Республикӑн тӗп хулинче иртнӗ фестивале хутшӑннипе пӗрлех Итали артисчӗсем тӗрлӗ районта хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ, ҫав шутра — Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче те.

Ҫӗртмен 21-мӗшӗнче асӑннӑ фольклор коллективӗ хӑнасене хапӑл Хӗрлӗ Чутай ҫӗрне ҫитнӗ, Етӗрнепе Чутай чиккинче вӗсене райадминистрацин культура пайӗн пуҫлӑхӗ Александр Самсонов кӗтсе илнӗ. Чи малтанах Итали артисчӗсем Сӗнтӗкҫырминчи Культура ҫуртӗнче Сардини ташшисемпе паллаштарнӑ. Курма пухӑннӑ халӑх ют ҫӗршыв артисчӗсен пултарулӑхӗпе кӑмӑллӑ юлнӑ. Хусанушкӑнь ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Любовь Кузнецова вара италиансене тав тунӑ май асӑнмалӑх ҫӑпата тата наци тумтирне парнеленӗ.

Унтан фольклор ушкӑнӗ «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» халӑх музейӗнче пулса курнӑ. Каҫхи ултӑ сехетре вара «Про Локо Самугео» фольклор ушкӑнӗ Хӗрлӗ Чутайри Культурӑпа кану центрӗ умӗнче пултарулӑхӗпе паллаштарчӗ.

Малалла...

Республика кунӗнче «Руҫ ӑстисем» алӗҫ ӳнерӗн куравӗ иртнӗ. Кӑҫал унта 53 ӑста хутшӑннӑ: Раҫҫейӗн 13 регионӗнчен — 28-ӑн (Коми, Мари республикисенчен, Иваново, Курск, Курган, Чулхула, Ӗренпур, Самар, Тамбов, Чӗмпӗр, Челепи облаҫӗсенчен, Перӗм тата Краснодар енӗсенчен), Чӑваш Енрен — 25-ӗн.

Конкурса хутшӑнакансене дипломсемпе, парнесемпе чысланӑ. Кӑҫал конкурс гран-прине Иваново хулинчи Любовь Степанова ҫӗнсе илнӗ. Вӑл татӑк-кӗсӗкрен «Телей кайӑкӗ» панно ҫӗленӗ. Автор Чӑваш Ен ӳнерне ҫутатакан кӗнекесене тишкерсе чӑваш тӗррин тӗнчине сӑнарланӑ. Шурӑ (тасалӑх, сывлӑх тӗсӗ), хӗрлӗ (уяв тӗсӗ), хура (ҫӗр тӗсӗ) тӗссемпе усӑ курнӑ. Ӗҫӗнче Ивановӑри иртнӗ ӗмӗрти 50–60-мӗш ҫулӗсенчи пусмасемпе усӑ курнӑ.

Панно композицийӗ вырӑс тата чӑваш халӑхӗсен туслӑхне вырӑс изразецӗн кайӑкӗпе чӑваш мифологийӗн паллисемпе пӗрлештерни урлӑ кӑтартать.

Сӑнсем (20)

Хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ

Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкар районне Пушкӑртстанри делегаци килсе ҫитнӗ. Вӗсем валли ятарласа «Бичурин тата хальхи самана» музейре экскурси йӗркеленӗ. Ҫак музейре ҫӗршывӑн тӗрлӗ тӑрӑхӗнчен килнӗ хӑнасем час-часах пулаҫҫӗ.

Пушкӑртстанпа Чӑваш Ен тахҫантапах туслӑ пурӑнать. Пушкӑрт Республики Чӑваш Енпе экономикӑри, сут-илӳри чылай тытӑмра ҫыхӑнса ӗҫлет. Кӳршӗ республикӑра 120 яхӑн чӑваш пурӑнать. Унти чӑваш диаспори — Раҫҫейре нумай йышлисенчен пӗри.

Сӑмах май, 1994 ҫулта икӗ республика килӗштерсе ӗҫлеме килӗшӳ алӑ пуснӑ. Ку историри ҫӗнӗ страницӑна уҫнӑ.

Пушкӑрт ҫӗрӗ ҫинчен килнӗ хӑнасем Шупашкар район администрацийӗн пуҫлахӗпе Г.И.Егоровӑпа музей залӗсенче пулнӑ, ӗлӗкхи чӑвашсен культурипе, йӑлипе, Шупашкар районӗн историйӗпе, пирӗн эрӑчченхи II пинмӗш ӗмӗрти хресчен пурнӑҫӗпе, ӗҫӗпе паллашнӑ. «Чӑваш картишӗнче» хӑнасене Сандра Пиклӑн скульптура композицийӗ уйрӑмах килӗшнӗ.

«Тӑван халӑх историне упранӑшӑн тав тӑватпӑр» — ҫапла ҫырнӑ хӑнасем музей кӗнекинче. Шупашкар районӗпе Пушкӑртстанри Аургазинск районӗ социаллӑ экономикӑпа культура тӗлӗшӗнчен килӗштерсе ӗҫлеме килӗшӳ алӑ пуснӑ.

Малалла...

Ӗнер чӑвашсем Акатая паллӑ тунӑ. Уяв Шупашкарти кӳлмекре, Анне палӑкӗ умӗнче, пулнӑ.

Унта этнокультурӑпа ҫыхӑннӑ картишсем йӗркеленӗ. Вӗсенче ӗлӗкхи чӑвашсен йӑлине курма май пулнӑ. Ҫавӑнтах ҫынсем алӗҫ ӑстисен куравӗпе киленнӗ. Уявра чӑвашсен рецепчӗсемпе апат-ҫимӗҫ хатӗрленӗ.

Уйрӑм лапамра Раҫҫей регионӗсенчен, Чӑваш Республикин районӗсенчен килнӗ пултарулӑх ушкӑнӗсем юрланӑ-ташланӑ. Унтах спорт ӑмӑртӑвӗсем иртнӗ.

Сӑнсем (25)

Куравра

Ҫӗртмен 21-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх музейӗн хальхи ӳнер центрӗнче Китай Халах Республикин сӑнӳкерчӗксен куравӗ уҫӑлнӑ. Унтах чей тутанса пӑхнӑ. ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов Китайран килнӗ делегацие чӑваш ҫӗрӗ ҫине килнӗ ятпа саламланӑ.

Вадим Ефимов Китай хӑйӗн культурипе, философийӗпе, тавракурӑмӗпе пуян пулнине палӑртнӑ. Куравра шӑпах ҫаксемпе паллашма май пур та. Министр палӑртнӑ тӑрӑх, икӗ халӑх хӑйсен чӗлхине — чӑваш тата китай чӗлхисене — ӗлӗкхиллех сыхласа хӑварнӑ. Ҫавӑнпа Китай ҫыннисем Республика кунне хутшӑнни Чӑваш Еншӗн пӗлтерӗшлӗ.

Куравра — Гуйчжоу тата Аньхой провинцисенчи сӑнӳкерчӗксен ӳнерӗ. Вӗсем Китай Халах Республикин йӑлине, ҫутҫанталӑкне ӳҫса параҫҫӗ.

Чей ӗҫес йӑла та кӑсӑклӑ иртнӗ. Китай ҫыннисем ӑна мӗнлерех ирттермеллине кӑтартнӑ. Вӑй хушакан техӗмлӗ чейе кашниех тутанма пултарнӑ.

Аса илтерер: Китай делегацийӗ хӑйӗн пултарулӑхне Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Шупашкар, Етӗрне, Муркаш, Комсомольски районӗсенче те кӑтартать.

Сӑнсем: влаҫ органӗсен порталӗнчисем (21), Тимӗр Акташӑн (6)

Уяври самант

Паян Ҫӗнӗ Шупашкарта тутарсем хӑйсен чи пысӑк уявне паллӑ тунӑ. Сабантуй кӑнтӑрлахи 11 сехетре пуҫланнӑ. Чи малтанах пурне те уяв ячӗпе Минкадыр Резяпов, Патӑрьел районӗнчи Тутар Сӑкӑт ял администрацийӗн пуҫлӑхӗ Нагим Хасянов саламланӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкар Имамӗ Минкадыр Резяпов паянхи кун мӑсӑльман тӗнне ӗненекенсемшӗн пысӑк уяв пулнине палӑртнӑ. Унччен Сабантуя ялсенче ҫеҫ уявланӑ тӑк халӗ хуласенче те ӑна паллӑ тӑваҫҫӗ. Уявра ирӗклӗ кӗрешӳ, тутар кӗрешӗвӗ пулнӑ. Аслисем ҫаксене сыхласа хӑварса кӗҫӗн ӑрӑва парса хӑварасшӑн.

Уяв вӗҫленес умӗн асфальт ҫине ӳкернӗ ӳкерчӗксен ҫӗнтерӳҫисене тата кӗрешӳсенче мала тухнисене чысланӑ. Сцена ҫинче Ҫӗнӗ Шупашкар тата Тутар Сӑкӑт ялӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсем юрӑ-ташӑпа савӑнтарнӑ. Ҫавӑн пекех Сабантуйра наци вӑййисене, шашка тата шахмат турнирӗсене, викторина ирттернӗ, тутарла сӑвӑсем вуланӑ.

«Про Локо Самугео» ансамбль

Ҫӗртмен 19-мӗшӗнче Красноармейски районне Италири Сардини хӑнасем ҫитнӗ. Хӑнасене «Хавал» халӑх кӗввин ансамблӗ ҫӑкӑр-тӑварпа, сӑрапа кӗтсе илнӗ. Унтан Италири пултарулӑх ушкӑнне ҫавра сӗтеле чӗннӗ.

Кун хыҫҫӑн «Про Локо Самугео» Трак урамӗсем тӑрӑх утнӑ. Ҫӗнтерӳ паркӗнче вӗсене куракансем чӑтӑмсӑррӑн кӗтнӗ. 20:30 сӗхетре халӑх Итали ҫӗршывӗн кӗввипе тата ташшипе киленме пуҫланӑ. Юлашкинчен хӑнасем картана тӑрса сцена ҫинчен халӑх патне аннӑ. Ҫынсем те чӑтса тӑрайман, хӑнасемпе пӗрле картана тӑнӑ. Чӑваш кӗвви янӑрасан пурте ташша янӑ. Сардинирен килнӗ ансамбль пурин кӑмӑлне те кайнӑ. Кашниех асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗнме тӑрашнӑ.

Каҫхи апатлану хыҫҫан хӑнасем Трак енпе сыв пуллашнӑ.

Сӑнсем (41)