Хӗрлӗ Чутайри юпа

Ҫӗршыв чиккисене хураллакансене халалласа Хӗрлӗ Чутайри фонтан патӗнче патшалӑх чиккин тӗп символне — чикӗ юпине — лартнӑ. Вӑл — чӑн-чӑнни пекех. Ӑна калӑпӑшне, тӗсне, ӳкерчӗкне пӑхса хатӗрленӗ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнче хӑй вӑхӑтӗнче Тӑван ҫӗршывӑн чиккине ҫӗр ҫинче тата шыв ҫинче хуралланӑ арҫын нумай пурӑнать. Шӑпах вӗсем ҫак юпана лартма сӗннӗ. Расхутне те хӑйсем ҫине илнӗ.

Хӗрлӗ Чутайри ҫак юпа вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче ҫӗршыв чиккине хураллакансене манма памӗ, ҫак ӗҫре тӑрӑшнисене пӗрлештерӗ.

Стелӑна Чикӗ хуралҫисен кунӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫма палӑртнӑ.

Н.В.Никольский бюсчӗ умӗнче

Ӗнер историк, этнограф, Атӑлҫи халӑхӗсен тӗпчевҫи, чӑвашсен пӗрремӗш хаҫатсенчен пӗрине — «Хыпара» — йӗркелекенӗ Николай Васильевич Никольский ҫуралнӑранпа 136 ҫул ҫитнине Муркаш районӗнчи Купӑрляра уявланӑ.

Николай Никольский ячӗллӗ паркра унӑн палӑкӗ умӗнчи митинга Уйкас Янасал ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ С.Г. Никифорова уҫнӑ, кунти халӑх хӑйӗн ентешӗпе мӑнаҫланнине палӑртнӑ. Муркаш районӗ хӑйӗн паттӑрне чӑнах та манмасть. Ав Николай Никольский ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалласа Купӑрляра, историк тата чӑвашсен пӗрремӗш хаҫачӗсенчен пӗрине йӗркелекен кун ҫути курнӑ ялта, унӑн бюстне лартнӑ. Этнограф ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнӗ чухне Никольский музейне реэкспозици тунӑ, шкула ҫӗнетнӗ, тӗслӗх вулавӑш уҫнӑ.

Район историне, унӑн паллӑ ентешӗсене халалласа «Муркаш районӗн кӗске энциклопедийӗ» кӗнеке кӑларнӑ. Купӑрляра, Никольский ҫуралнӑ ҫуртра, ятарлӑ паллӑ ҫакнӑ, Николай Васильевичӑн ашшӗ тунӑ парка тата пӗвене ҫӗнетнӗ.

Шупашкарта Николай Никольский ячӗпе проспект хисепленет.

Малалла...

Пушар хӑрушсӑрлӑхне тӗрӗсленӗ самант

Кӗҫех ҫуллахи каникул пуҫланӗ те шкул ачисем сывлӑха ҫирӗплетекен уйлӑхсене ӑсанӗҫ. Вӗсен канӑвӗ кӑсӑклӑ кӑна мар, хӑрушсӑр та пултӑр тесе Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерстви республикӑри ача-пӑча кану базисене тӗрӗслеме тытӑннӑ. Талӑкӗпех канмалли лагерьсене Федерацин пушар надзорӗн органӗсенче республикӑра кӑҫал 13 шута илнӗ, кӑнтӑрла кӑна канмаллисене — 407.

Пушар хӑрушсӑрлӑхне хаклакансем планпа пӑхнӑ 67 тата планпа пӑхман 28 тӗрӗслев ирттернӗ те ӗнтӗ. Должноҫри 28 ҫынна дисциплина тӗлӗшӗнчен явап тыттарнӑ.

Уйрӑмах анлӑ сарӑлнӑ кӑлтӑксем хушшинче пушара сӳнтермелли тытӑм, ҫутӑ пӑралукӗ юсавсӑррине, эвакуаци валли кирлӗ ҫула тивӗҫлипе йӗркелеменнине кӗртеҫҫӗ.

Вӑрманта пушар тухсан кану базисене лекес хӑрушлӑхлисем пилӗк учреждени шутланаҫҫӗ. Ҫак кунсенче вӗсене пурне те минерализациленӗ йӗрсемпе уйӑрса тухнӑ.

Сывлӑха ҫирӗплетмелли ҫуллахи тапхӑр ҫывхарнӑ май пушарнӑйсем ача-пӑча уйлӑхӗсенче планпа пӑхнӑ тактика вӗрентӗвӗсем те йӗркелеҫҫӗ. Нумаях пулмасть ун йышшине Шупашкар районӗнчи «Чайка» (чӑв. Чарлан) лагерьте ирттернӗ.

Малалла...

Тӗнче шайӗнче иртекен «Музейри каҫ» акцие Куславкка та хутшӑннӑ. Ку Европӑри 42 ҫӗршывра иртет, 2000 яхӑн музей ҫӗр ҫывӑрмасть.

Куславккари Н.И.Лобачевский ячӗллӗ музей ҫуртӗнче ку акци тӑваттӑмӗш хут иртнӗ. Кӑҫал унта театр лапамӗ йӗркеленӗ (ҫул ҫитменнисен «Каприз» театр студийӗ, ачасен «Мимиккласс» театр ушкӑнӗ).

Ӑсталӑх класӗсене Куславккари ача-пӑча ӳнер шкулӗн вӗрентекенӗ Татьяна Леснова тата Любовь Скворцова ирттернӗ. Татьяна Александровна «Телей кайӑкӗ» саше тума вӗрентнӗ. Любовь Александровна тӑмран «Чӑваш Ене ырӑ сунса кӗтетпӗр!» сувенир ӑсталма хӑнӑхтарнӑ.

Музейри фотосалонра кашниех чӑваш наци тумӗ тӑхӑнса сӑн ӳкерӗнме пултарнӑ. Музей ӗҫченӗсем «Каҫхине каласа кӑтартнӑ тӑван хула историйӗ» экскурси ирттернӗ, Н.И.Лобачевский ячӗллӗ музей ҫурчӗ 20 ҫул тултарнине халалласа сӑнӳкерчӗксен куравне йӗркеленӗ. Музей 1994 ҫулхи ҫӗртмен 10-мӗшӗнче уҫӑлнӑ.

Хӑнасем курав залӗнче Канашри епархин куравӗпе паллашнӑ, Куславкка пирки видеофильм тата хӑтлав курнӑ. Кунтах «Куславкка тупмалли юмахӗсем» конкурс ирттернӗ. Ачасем хур тӗкӗпе ҫырса та пӑхнӑ.

Малалла...

Паян тутарсем хӑйсен наци уявне — сабантуя — уявланӑ. Вӑл Шупашкарта республика шайӗнче пӗрремӗш хут иртнӗ. Пӗлтӗр суха праҫникне Комсомольски районӗнчи Урмаел ялӗнче ирттернӗ.

Уяв Лакрей вӑрманӗнче ирех пуҫланнӑ. Унта Чӑваш Енри тутарсен пултарулӑх ушкӑнӗсем кӑна мар хутшӑннӑ. Сабантуя «Мишар» ансамбльсӗр пуҫне Тутарстан артисчӗсем ҫитнӗ.

Уява килнисем наци вӑййисене хутшӑннӑ: вӗрен туртнӑ, михӗре чупнӑ… Сабантуйра Мускав, Раҫҫейӗн тӗп регионӗн муфтийӗ Альбир Крганов ыйтнипе алкоголь шӗвекӗсене сутма чарнӑ.

Кӑнтарлахи намаз тумашкӑн ятарла шатер хатӗрленӗ. Хӑшӗ-пӗри вара Лакрей вӑрманӗнчен инҫех мар вырнаҫнӑ мӑсальмансен храмне кӗлӗ тума кайнӑ.

РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн Хушӑвӗпе килӗшӳллӗн Чӑваш Енри ултӑ ҫемье «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орденсене тата медальсене тивӗҫнӗ.

«Ашшӗ-амашӗн мухтавӗ» ордена Куславкка районӗнчи Маркидановсем тата Улатӑрти Савенковсем тивӗҫнӗ. Тепӗр тӑватӑ ҫемьене «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орден медальне панӑ. Вӗсем — Патӑрьел районӗнчи Бурчаклысем, Ҫӗнӗ Шупашкарти Григорьевсем, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Егоровсем тата Вӑрмар районӗнчи Силлеровсем (вӗсем пирки нумай пулмасть хыпарланӑччӗ).

Ҫак ҫемьесем ачасене воспитани парас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ. Акӑ Маркидановсен 7 ача, Савенковсен вара — ытларах. Хӑйсем те, ашшӗ-амӑшӗсем, сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнаҫҫӗ, ачисемшӗн ырми-канми тӑрӑшаҫҫӗ.

2015 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен Чӑваш Енре транспорт налукӗн налук ставкин индексацийӗ пулӗ. Унӑн проектне ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче ЧР Финанс министрӗ Светлана Енилина саккун проекчӗпе паллаштарнӑ.

Унпа килӗшӳллӗн 100 лаша вӑйӗллӗ ҫӑмӑл автомашинӑсен ставки 2 тенкӗ ӳсӗ. Ҫапла майпа вӑл 1 лаша вӑйӗшӗн 13 тенкӗ пулӗ. Пӗтӗмӗшле илсен, кунашкал транспорт хуҫисен 148 тенкӗ ытларах кӑларса хума тивӗ. 100–150 лаша вӑйӗллӗ автомобильсен ставки 4 тенкӗ хӑпарӗ, ҫавӑнпа 1 лаша вӑйӗ 23 тенкӗпе танлашӗ. Халӗ вӑл 19 тенкӗ. Пӗтӗмӗшле кунашкаллисен налук сумми 500 тенкӗ ӳсӗ.

Ытларах улшӑнусем вӑйлӑ машина хуҫисене пырса тивӗ. 150 лаша вӑйӗнчен ытларах автомашинӑсен 1 лаша вӑйӗшӗн 37 тенкӗ тӳлеме тивӗ. Хальлӗхе ку 31 тенкӗпе танлашать. Ҫавна май налук сумми 1 050 ытларах пулӗ.

Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх пукане театрӗнче «Хыпар» издательство ҫурчӗн ҫамрӑк корреспонденчӗсен слечӗ иртрӗ. Унта республикӑри тӗрлӗ районтан пухӑннӑ 100 яхӑн ача хутшӑнчӗ.

Пухӑннисене фойере пукане театрӗн артисчӗсем кӗтсе илчӗҫ, ачасемпе тӗрлӗ вӑйӑ ирттерчӗҫ. Ҫамрӑк журналистсене ЧР информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министрӗ Валентина Андреева, «Хыпар» Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Алексей Леонтьев, Чӑваш наци телерадиокоипанийӗн директорӗ Александр Магарин, «Советская Чувашия» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Владимир Васильев, ЧР Вӗренӳ министерствин пай пуҫлӑхӗ Инесса Ядранская хутшӑнчӗҫ. Вӗсем пухӑннисене хаҫат-журналпа малашне те туслӑ ҫыхӑну тытма чӗнсе каларӗҫ.

Алексей Леонтьев чи пултаруллисене ачасемпе ҫамрӑксен кӑларӑмӗсемпе туслӑ ҫыхӑну тытнӑшӑн «Хыпар» издательство ҫурчӗн тав хутне пачӗ. «Тантӑшпа» «Тетте» редакторӗ Владимир Федоров та хаҫат корреспонденчӗсен малашне те хаҫата интереслӗ материалсемпе пуянлатасса, хаҫатпа журнал тусӗсем хутшӑнасса шанать. «Самант» редакторӗ Владимир Степанов журнал ирттернӗ «Тӑван культура» — Раҫҫей культурин тӗпренчӗкӗ» викторина ҫӗнтерӳҫисене Хисеп хучӗпе чысларӗ.

Малалла...

«Ирӗклӗх» ҫыпӑҫтаракан ҫыпӑҫтаркӑч

Чӑвашсен «Ирӗклӗх» наципе культура чӗрӗлӳ обществи хӑйне регистрацилеменнишӗн суда ҫитнӗ. Ун пирки «Хулканпа хӗҫ» правӑна сыхлакан организаци «Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫата пӗлтернӗ.

Юстици министрестви асӑннӑ организацие регистрацилессӗн марри пуш уйӑхӗнче паллӑ пулнӑ. Ҫакна ведомство уставри йӑнӑшпа ҫыхӑнтарнӑ. «Ирӗклӗх» канаш ертӳҫи Дмитрий Степанов ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче суда тавӑҫпа ҫитнӗ, Юстици министерстви хирӗҫленине саккунлӑ мар тесе йышӑнма ыйтнӑ.

Тавӑҫра министерство сӑлтавланипе юристсем килӗшмеҫҫӗ имӗш, ун пек шухӑшлакансен шучӗпе саккунра ун пек виҫе ҫук-мӗн. Сӑмахран, министерство тӳри-шари утсавра пӗрлешӗвӗн организаципе право формине кӑтартман тенӗ иккен. Анчах апла калани обществӑн тулли ятӗнче пур-мӗн. Кунсӑр пуҫне уставра «регионти общество организацийӗ» тесе ҫырни пур теҫҫӗ.

Правӑна сыхлакансен шучӗпе Юстици министерстви уставра «филиалсен тата представительствӑсен пурлӑхне тытса тӑрассин прависем» ҫинчен уставра палӑртма ыйтнине те тӗрӗс мар тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен. «Общество пӗрлешӗвӗсем ҫинчен» калакан саккунӑн 29-мӗш статйине пӗтӗмпех кӗртме ыйтнине те вӗсем ӑнланмаҫҫӗ иккен.

Малалла...

Красноармейски районӗнче ачасемпе ҫамрӑксен общество организацийӗсен «Яковлев хунавӗсем» XIII район фестивалӗ иртнӗ.

Мероприятие районти 11 шкулти организаци хутшӑннӑ. Пурте Мухтав монуменчӗ патне колоннӑпа утнӑ, чечексем хунӑ. Унтан Красноармейски ялӗн тӗп урамӗпе Ҫӗнтерӳ паркне утнӑ. Мероприятие Красноармейски районӗн хисеплӗ ҫынни, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ Михаил Прохорович Прохоров та хутшӑннӑ.

Уявра ташланӑ-юрланӑ, вӑл ташӑ марафонӗпе вӗҫленнӗ. Тӑватӑ номинацире Трак вӑтам шкулӗ, Упи вӑтам шкулӗ, Еншик Чуллӑ шкулӗ ҫӗнтернӗ.

Фестивале хутшӑннӑ ачасен мӗнпур организацисене «Яковлев хунавӗсем» программӑна аталантарнӑшӑн грамотӑсемпе, тав ҫырӑвӗсемпе чысланӑ. Район фестивальне хастар хутшӑннӑшӑн Трак вӑтам шкулӗн вожатӑйне Д.Ф.Ефимовӑна Димплом панӑ.