2022 ҫул — Чӑваш Республикинчи мухтавлӑ ентешсен ҫулталӑкӗ

Республикӑра мухтавлӑ ентешсен ҫулталӑкӗ пынӑ май, шкулта вӗренекенсем те паллӑ ҫынсем ҫинчен нумайрах пӗлме тӑрӑшаҫҫӗ. Аслӑ мӑнукӑм та акӑ «Нарспи» поэма авторӗн Константин Васильевич Ивановӑн кун-ҫулӗпе интересленме тытӑннӑ, ҫуллахи каникул кунӗсенче класӗпех чаплӑ поэт ҫуралса ӳснӗ Слакпуҫ ялне кайса курма шутлаҫҫӗ.

— Пирӗн Шӑмӑршӑ ялӗнче те ҫӗр-шывӗпех палӑрнӑ Иванов ҫуралнӑ, — терӗм мӑнукӑма. — Иван Филиппович Иванов. Шел, ун ҫинчен ентешсем пӗлсех каймаҫҫӗ. Наукӑшӑн пысӑк пӗлтерӗшлӗ хӑш-пӗр ӗҫӗ халӗ те патшалӑх вӑрттӑнлӑхӗ шутланать.

Иван Ивановӑн кун-ҫулӗпе эпӗ хӗрӗх ҫул каяллах интересленме пуҫланӑччӗ. Шӑмӑршӑри Илпек урамӗнче пурӑннӑ Илья Васильевич Муллин пенсионер мана Иван Филиппович пирӗн районтан тухнӑ пӗрремӗш профессор пулнӑ тесе пӗлтернӗччӗ.

Эпӗ унпа малтанласа килӗшмерӗм: пӗрремӗш профессор Тури Чаткасра ҫуралса ӳснӗ Семен Федорович Сайкин тесе шутлаттӑмӑр вӗт-ха!

Ҫук иккен: Сайкин доктор диссертацине 1965 ҫулта хӳтӗленӗ пулсан, Иванов унран 29 ҫул маларах — 1936 ҫултах — биологи наукисен докторӗ пулса тӑнӑ.

Малалла...

pravdapfo.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче ҫӗнӗ илемлӗх ертӳҫинче Пермь тӑрӑхӗнчи Андрей Попов тимлеме пуҫлани ҫинчен те, халӗ ку должноҫре ӗҫлеме килӗшекен ҫынна суйламалли конкурс иртесси пирки те Чӑваш халӑх сайчӗ хыпарласах тӑчӗ. Анчах эпир пӗр хыпара каярах юлса пӗлтӗмӗр иккен.

Нумаях пулмасть Андрей Попов пирки ҫӑхав шӑрҫалакансем тупӑннӑ. Вӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, Андрей Поповӑн ертсе пыракан должноҫра 5 ҫултан кая мар тӑрӑшнӑ опыт пулман, апла тӑк ӑна директор пуканне шанса пама май килмен. Прокуратура ҫӑхава республикӑн Правительство ҫуртне ярса панӑ. Кун пирки «Правда ПФО» интернет-кӑларӑмра чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче пӗлтернӗ.

Эпир тӗшмӗртнӗ тӑрӑх, ҫав ҫӑхав хыҫҫӑн республикӑн Культура министерстви театр валли ҫӗнӗ илемлӗх ертӳҫине суйласси ҫинчен пӗлтерӳ вырнаҫтарнӑ.

Хусанти культура институчӗ чӑваш артистки ҫинчен фильм ӳкерет.

«Деятели культуры Поволжья» (чӑв. Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи культура ӗҫченӗсем) проект ушкӑнӗ хӑйӗн ӗҫне чӑваш артисткинчен пуҫлас тенӗ. Ҫапла вара фильмӑн пӗрремӗш серийӗ чӑваш халӑх артистки, Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки, «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медальне тивӗҫнӗ Алевтина Сергеева-Зинкина ҫинчен пулӗ.

Фильм артисткӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗпе, студентсене вӑл академи вокалне вӗрентнипе тата ытти кӑсӑклӑ самантпа паллаштарӗ.

Чӑваш чунӗллӗ хастарсене канашсем ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ. Лидия Филиппова архивӗнчи видеовӗнчен илнӗ скриншот

Канаш районӗнчи тата тепӗр шкулта Ҫеҫпӗл Мишшин парттине уҫнӑ. Иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче ун пек парттӑна вилӗмсӗр поэт-трибун ҫуралнӑ Ҫеҫпӗл ялӗнчи шкулта уҫнӑччӗ. Хальхи вара — асӑннӑ тӑрӑхри Шӑхасанта.

Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа кӑҫал 123 ҫул ҫитрӗ. Вилӗмсӗр ентешне вӑл тӑрӑхри хастарсем асра тытаҫҫӗ. Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, парттӑна уҫас тесе «Канашсем» ентешлӗх ертӳҫи Юрий Тарасов тата Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен союзӗ ҫине тӑнӑ.

Поэт ҫуралнӑ кун, чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, унӑн Шупашкарти палӑкӗ умне чечек хунӑ хыҫҫӑн асӑннӑ пӗрлӗхсен хастарӗсем (видеора эпир Лидия Филиппова тата Анатолий Кипеч калем ӑстисене уйӑрса илтӗмӗр) Канаш районне тухса кайнӑ. Вӗсем Канаш районӗнчи библиотекӑра тата Шӑхасанта иртнӗ мероприятисене хутшӑннӑ. Унта ачасем те, аслисем те йышлӑн хутшӑннӑ. Шӑхасанти шкулта Ҫеҫпӗл парттине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ.

Ырӑ хыпара эпир Лидия Филиппова журналист, публицист, поэт «Пӗр класрисем» страницӑра хыпарлани тӑрӑх пӗлтӗмӗр.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, чӑваш халӑх артисчӗ Пётр Садовников 50 ҫул тултарнӑ.

Пулас артист 1972 ҫулта Етӗрне районӗнчи Лапракасси ялӗнче ҫуралнӑ. 1993 ҫулта Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ Аслӑ театр училищинчи (институтӗнчи) чӑваш студийӗнчен вӗренсе тухнӑ.

Мускавран таврӑнсанах вӑл К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ.

Ӗҫтешӗсем тата театр ӳнерне ӑнланакансем Пётр Садовникова нумай енлӗ пултаруллӑ актёр тесе хаклаҫҫӗ. Артист, чӑн та, нумай роль калӑпланӑ. Ҫав шутра — тӗп сӑнарсене те, сцена ҫине самантлӑха тухаканнисене те; драмӑллисенче те вылянӑ, камитсенче те.

Чӑваш наци конгресӗн "Контактри" сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ Василий Артемьев 75 ҫул тултарнӑ.

Вӑл Комсомольски районӗнчи Кӗҫӗн Каҫал ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, халӗ Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнать.

Василий Артемьевич – философи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин наукӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Пӗтӗм тӗнчери информатизаци академийӗн пайташӗ, Чӑваш наци ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗн пайташӗ.

Геннадий Кириллов архивӗнчи сӑнӳкерчӗк

Нумаях пулмасть «Вера Голубева» ятпа кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Унӑн авторӗ — Геннадий Кириллов.

Кӗнекере РСФСР тава тивӗҫлӗ артисткин Вера Голубеван (1928-2020) кун-ҫулӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Кӑларӑма артистка ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Кӗнекере артистӑн аса илӗвӗсене, дневника ҫырса пынисене, ҫырусемпе сӑнӳкерчӗксене, пьесӑсене куҫарнисене, вӑл уйрӑмах ӑнӑҫлӑ вылянӑ рольсене кӑтартса хӑварнине кӗртнӗ.

er.ru/person сӑнӳкерӗкӗ

Паян Раҫҫей Федерацийӗн вӗрентӳ ӗҫӗ отличникӗ Александр Иванов 65 ҫул тултарнӑ.

Александр Степанович Муркаш районӗнчи Ҫатракасси ялӗнче ҫуралнӑ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнчен (халӗ — университетӗнчен) вӗренсе тухнӑскер ӗҫ биографине 1979 ҫулта шкулти математика учителӗнчен пуҫланӑ. Унтан вӑл шкул директорӗ пулнӑ, Шупашкар райкомӗн пӗрремӗш секретарӗнче тӑрӑшнӑ, Чӑваш обкомӗнчи йӗркелӳ пайӗн заведующине ҫитнӗ.

2001-2010 ҫулсенче Александр Иванов Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн ертӳҫи пулнӑ. 2010 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче ӑна республика Президенчӗн Администрацийӗн ертӳҫи пулма шаннӑ. 2014-2018 ҫулсенче вӑл информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министрӗ пулнӑ, 2018 ҫулхи ҫу-юпа уйӑхӗсенче — вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ.

Александр Степановича «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» медаль орденӗпе тата орденпа чысланӑ.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Вырӑс драма театрӗн режиссёрӗ, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Владимир Красотин 70 ҫул тултарнӑ.

Владимир Алексеевич пурнӑҫӗ урӑхларах пулма та пултарайман тейӗн. Артистсен ҫемйинче ҫуралнӑскер пӗчӗкренех театр ӳнерӗн сывлӑшӗпе ӳснӗ. Унӑн ашшӗ – РСФСР халӑх артисчӗ Алексей Красотин, амӑшӗ — Чӑваш Республикин халӑх артистки Тамара Красотина.

Владимир Красотин 1952 ҫулта Кӑнтӑр Сахалинск хулинче ҫуралнӑ. А.В. Луначарский ячӗллӗ ГИТИСран вӗренсе тухсан тӗрлӗ театрта ӗҫленӗ. 1978 ҫулта ӑна Шупашкарти Вырӑс драма театрне чӗнсе илнӗ. Ҫавӑнтанпа вӑл 40 ытла спектакль лартнӑ.

Алмаз Якупов. tatarstan.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗн экс-ертӳҫине коррупципе ҫыхӑннӑ пӑтӑрмахшӑн явап тыттарасшӑн.

Пултарулӑх коллективне 2018 ҫулхи юпа уйӑхӗнчен 2020 ҫулхи ака уйӑхӗччен ертсе пынӑ арҫын артистсенчен преми ыйтнӑ. Укҫа хуҫалӑхра усӑ курма кирлӗ тесе ӗнентернӗ. Ҫапла вӑл 105 пин ытларах тенкӗ ыйтса илнӗ.

Артистсене дисциплина енӗпе явап тыттарассипе, соло номерсем памассипе, тухса ҫӳресе концерт кӑтартнӑ чухне илсе каймассипе хӑратса та сӗтев ыйтнӑ. 32,5 пинрен пуҫласа 44,5 пин тенкӗ таран. Кун пек вӑл 155 пин тенкӗ ыйтса илнӗ.

2019 ҫулхи утӑ-раштав уйӑхӗсенче пӗлӗшӗпе суя килӗшӳ тунӑ, унта лешӗ 15 тухья хатӗрлесе пама пулнӑ. Ӗҫшӗн 149 пин тенкӗ тӳленӗҫи тунӑ. Анчах тухьяна урӑх ҫын йӳнӗрехпе хатӗрлесе панӑ.

Ансамблӗн экс-ертӳҫине суд 6 ҫуллӑха ҫирӗп режимлӑ колоние ӑсатма йышӑннӑ. Приговор хальлӗхе вӑя кӗмен.

«Ҫыхӑнура» форумра пӗлтернӗ тӑрӑх, маларах эпир асӑнса хӑварнӑ ҫулсенче ансамбле Алмаз Якупов ертсе пынӑ.