Республикӑн Патшалӑх ветеринари службин пай пуҫлӑхне 550 пин тенкӗ сӗтев илнӗшӗн 33 миллион тенкӗлӗх штрафланӑ тата 9 ҫуллӑха ирӗкрен хӑтармалла тунӑ. Кун пирки Чӑваш Ен прокуратурин коррупцие хирӗҫле законодательствӑна пурнӑҫлас енӗпе ӗҫлекен пай пуҫлӑхӗ Сергей Павлов пӗлтерчӗ.

2012 ҫулхи раштав уйӑхӗнче Чӑваш Ен хыснинчен выльӑх масарӗсене йӗркене кӗртме тесе 5,5 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Патшалӑхӑн ветеринари службинче тӑрӑшакан маларах асӑннӑ ҫав ҫын котировка ирттересси пирки икӗ коммерци фирмине систернӗ. Районти ветеринари станцийӗсене тӑратнӑ котировка заявкисенчи чи пӗчӗк суммӑсем пирки те вӑл хайхисене пӗлтернӗ. Ҫапла вара лешсем конкурсра ҫӗнтерсе ӗҫе пурнӑҫлама тивӗҫнӗ. Вӗсене пулӑшнӑшӑн вӗсенчен 553 пин тенкӗ е ӗҫ хакӗн 10 проценчӗ чухлӗ, сӗтев илнӗ.

Айӑплӑ арҫынна суд 9 ҫуллӑха ирӗкрен хӑтарса ҫирӗп режимлӑ колоние хупмалла тунӑ, штрафне сӗтев виҫине 60 хут ӳстерсе пама йышӑннӑ. Чӑваш Енӗн хыснине 1,8 миллион тенкӗ шар курнӑ тесе хакланине саплаштарнӑ.

Раштавӑн 2-мӗшӗнче Муркаш районӗнче «Хыпар» Издательство ҫурчӗн кунӗ иртнӗ. Ӑна шӑпах ҫак районта ирттерме шухӑшлани ахальтен мар – унта «Хыпарӑн» никӗслевҫи, пӗрремӗш редакторӗ Николай Никольский ҫуралнӑ.

Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев пухӑннисене хаҫат ҫырӑнма чӗнсе каланӑ. «Хыпар» ИҪ ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Валери Туркай муркашсем ӗҫчен халӑх пулнине палӑртнӑ.

Ростислав Тимофеев муркашсем пирки хаҫатра статьясем тухни вӗсемшӗн тата интереслӗрех пуласса пӗлтернӗ. Валери Туркай хаҫат малашне вулакансене ҫӗнӗ терминсемпе тертлентермессе пӗлтернӗ, унӑн содержанийӗ тӗпрен улшӑнасса каланӑ. Пуҫламӑшӗ пур — хаҫатра ҫӗнӗ рубрикӑсем тухма пуҫланӑ.

Халӑхпа тӑтӑшах тӗлпулу йӗркелемешкӗн сӑлтавӗ те пур. Валерий Владимирович хаҫат тиражӗ питӗ пӗчӗк пулнине пытармасть. Ҫырӑнтару хакӗ тӑрук ӳсни те ура хурать-мӗн.

«Хыпар» ҫумӗнчи ытти хаҫат та тухса тӑрать. Валери Туркай киосксенче «Ҫамрӑксен хаҫачӗ», «Хресчен сасси», «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫатсене хӑвӑрт илсе пӗтернине палӑртнӑ.

Малалла...

Ҫӗнӗ Шупашкар администрацийӗн ЗАГС пайӗ юлашки уйӑхри пӗтӗмлетӗве тунӑ.

Унта пӗлтернӗ тӑрӑх, 70 арҫын ачапа 80 хӗрачана регистрациленӗ. 14-шне качча тухман хӗрарӑмсем ҫуратнӑ.

Акӑ мӗн интереслӗ: чӳк уйӑхӗнче ашшӗ-амӑшӗ хӑйсен ачисене мӑсӑльмансен ячӗсене панӑ. Вӗсем — Якубхан, Тагир, Эмиль, Самир. Хӗрачасене вара Сияна Николь, Злата, Таисия, Амелия, Илона, Акулина, Элиф ятсем хунӑ.

23 ача тӗлӗшпе ашшӗн прависене йышӑннӑ. Ачасене мӑсӑльмансен ячӗсене хурасси Аслӑ Британире анлӑ сарӑлнӑ. Европӑри ҫав ҫӗршывра ку ҫулталӑкра аслисем пепкене ытларах Мухаммед ят панӑ. Социологсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, унччен ку ҫӗршывра экзотика ятсем патне туртӑнман. Ҫавӑн пекех унта Омар, Али, Ибрагим ятсене килӗштернӗ.

75 ҫулти старикӗн кӳршине пула вӗлле хурчӗсемсӗр тӑрса юлма тивнӗ. Хӗрарӑм судра ӑнлантарнӑ тӑрӑх, унпа кӳршӗллӗ вырнаҫнӑ пахчара ватӑскер вӗлле хурчӗсене саккунсӑр майпа лартнӑ.

Кӳршӗ хӗрарӑмӗ ӑна вӗллесене пуҫтарса хума пӗрре мар каланӑ. Анчах 75 ҫулти арҫын ҫакна хӑлхана чикмен. Хӗрарӑма вӗсем пахчара ӗҫлеме, канма чӑрмантарнӑ-мӗн.

Улатӑр район хӗрарӑмӗ питӗнчен вӗлле хурчӗ сӑхсан чӑтайман курӑнать — суда кайса ыйту ҫырнӑ. Суд вара арҫынна вӗллесене пуҫтарттарма йышӑннӑ.

Суд приставӗ арҫынна йышӑнӑва пурнӑҫламасан 5 пин тенкӗ штраф тӳлеттересси пирки асӑрхаттарнӑ. Анчах арҫын ҫакна кӗттермен, вӗллесене пуҫтарнӑ.

Сӑкӑтри халӑх хорӗ

Нумаях пулмасть Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт ялӗнче пысӑк мероприяти иртнӗ. Халӑха культура ҫуртне пухӑнмалли сӑлтав та пулнӑ — унти халӑх хорӗ 80 ҫул тултарнӑ.

Сӑкӑтри хор — Чӑвашри аслӑ, паллӑ хорсенчен пӗри. Вӑл 1934 ҫулта йӗркеленнӗ. Хор республика тата Раҫҫей шайӗнче иртекен фестивальсене, пултарулӑх куонкурсӗсене хутшӑнса малти вырӑнсене пӗрре мар ҫӗнсе илнӗ. Кунта хормейстерӑн тата композиторӑн Петр Ильинӑн тӳпи питӗ пысӑк. Вӑл хора 30 ҫул ертсе пынӑ. Унччен ӑна Федор Нрти, Вениамин Телюков, Николай тата Игорь Медведевсем ертсе пынӑ. Халӗ ҫак тивӗҫе Николай Толстов пурнӑҫлать.

Уяв каҫӗнче чӑваш тата Раҫҫей композиорӗсен юррисене шӑрантарнӑ, чӑваш халӑх юррисене юрланӑ. Пултарулӑх ҫыннисене ЧР Патшалӑх Канашӗн элчисем, Патӑрьел районӗн тата Сӑкӑт ял тӑрӑхӗн администрацийӗн ӗҫченӗсем, Чӑваш Енри композиторсен ассоциацийӗ саламланӑ.

Вадим Ефимов ӗҫ мӗнле пынине курма килнӗ

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кукашни ялӗшӗн Культура ҫулталӑкӗ ӗмӗрлӗхе асра юлӗ. Кӑҫал унта ку ҫулталӑк ырӑ ятпа ҫырӑнса юлӗ. Кукашнире ҫӗнӗ культура ҫурчӗ кӗҫех хута каймалла.

Паян ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов культура ҫуртне епле хӑпартнипе паллашнӑ. Министр килес умӗн ҫурт тӑвас ӗҫе вӑхӑтлӑха чарнӑ. Ара, ӗҫ кӗҫех вӗҫленмелле те. Шалти ӗҫсене раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗ валли вӗҫлеме палӑртнӑ.

Вадим Ефимов культура ҫуртне туса пӗтернӗ хыҫҫӑн ӑна хальхи йышши сасӑ тата ҫутӑ техникин тӗрлӗ хатӗрӗпе тивӗҫтерес ыйтӑва пӑхса тухассине палӑртнӑ.

Кукашни ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Светлана Емельянова Ҫӗнӗ ҫула ҫӗнӗ клубра кӗтсе илессе шанать.

Ӗлӗк хӗрарӑмсем хирте тырӑ вырнӑ вӑхӑтрах ҫӑмӑлланни те пулнӑ. Халӗ самани урӑх та, пулас амӑшӗсем хӑйсене питӗ перекетлеҫҫӗ.

Ача ҫуратма ҫӑмӑл пултӑр тесе тухтӑрсем те вӗсене тем тӗрлӗ сӗнӳ-канаш параҫҫӗ, ҫуратма лайӑхрах пултӑр тесе ятарлӑ зарядка та тутараҫҫӗ. Етӗрнере, ав, пулас амӑшӗсем валли «Тӗлӗнтермӗш кӗтнӗ май» проект шухӑшласа кӑларнӑ. Районти ача-пӑча пултарулӑх центрӗн педагогӗсем амӑш пулма хатӗрленекенсене хырӑмри ачана сӑпка юрри епле витӗм кӳни пирки ӑнлантарма палӑртаҫҫӗ. Заняти раштавӑн 5-мӗшӗнче иртмелле. Сӑпка юрри пирки ӑнлантарнисӗр пуҫне «Ташӑ терапийӗ» тренинг иртӗ. Кӗвӗ-ҫемӗн усси пирки те чарӑнса тӑрӗҫ.

Раштавӑн 8-мӗшӗнче Шупашкарта ҫул-йӗр юхӑмӗн управленине хӑй майпа йӗркелсе пымалли тытӑма лартассипе аукцион иртмелле. Контракта ҫӗнӗ ҫула кӗриччен пурнӑҫламалла.

Автоматизациленӗ тытӑм светофорсене пӗр-пӗринпе ҫыхӑнтарӗ. Ҫапла туни Чапаев скверӗнчен тытӑнса Мускав проспекчӗ Кривов урамӗпе пӗрлешнӗ вырӑн таран «симӗс юхӑм» йӗркелеме май парӗ. «Симӗс юхӑма» 18 светофор лекмелле.

Тытӑм ҫул-йӗр ҫинчи лару-тӑрӑва йӗркелесе пыракан, информаци пухса ӑна упракан тата видеона йӗркелекен центрсенчен тӑрӗ. Ҫак ӗҫ валли хула администрацийӗ 9,976 миллион тенкӗ уйӑрма хатӗр. Шупашкар вӑл тупрана хулан транспорт тытӑмне кӑҫал аталантарасси ҫинчен йышӑннӑ программӑпа пӑхса хӑварнӑ.

Ҫӗнӗ тытӑма автоматла меслетпе те, ҫын та пӑхса йӗркелесе тӑма пултарӗ.

Надежда Мерченко ӳтернӗ гранат

Лавккари улма-ҫырла ытларах чухне — ют ҫӗршывран кӳрсе килни. Вӗсене епле ӳстернӗ, мӗнле пӑхнӑ, вӑл организма сиен кӳмӗ-и — никам та пӗлмест. Шел те, пирӗн патра чылайӑшӗ ӳсмест.

Тӗрӗсрех каласан, ҫынсем ӑна ӳстересшӗн мар. Тӑрӑшсан темӗн те пулать иккен. Ав, Шупашкарта пурӑнакан Надежда Мерченко хӑйӗн килӗнче, пӳлӗмре, гранат ӳстернӗ. Нумаях пулмасть вӑл ҫимӗҫ панӑ.

Вӑл каланӑ тӑрӑх, тӗмме вӗсем пӗлтӗр Норильскран илсе килнӗ. Кӑҫал ҫуркунне вӑл чечек ҫурнӑ, тепӗр пӗр уйӑхран ҫимӗҫ тӗвӗленме тытӑнна, унтан — тепри, унтан виҫҫӗмӗшӗ.

Килте ӳснӗ гранатӑн диаметрӗ 5 сантиметртан ытла мар-мӗн. Специалистсем палӑртна тӑрӑх, гранат — экзотика ҫимӗҫӗ, ҫавӑнпа ӑна килте ӳстерме йывӑр. Александр Дмитриев ку тӗлӗмелле пулӑм пулнине палӑртать. Ытларах чухне гранат пӳлӗмре ӳсме пултараймасть. Надежда Мерченкӑн вара килӗнче гранат кӑна мар, авокадо тата импӗр ӳсет.

Юрий Орлов ҫыхнӑ карҫинккасем

Куславкка районӗнчи Тӗмшер ялӗнче ӗлӗкех карҫинкка хатӗрлекен эртел пулнӑ. Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи хыҫҫӑн тӗмшерсем юнашар регионсене ҫыхнӑ хатӗр-хӗтӗрпе тивӗҫтернӗ.

Тӗмшерте пурӑнакан Юрий Орлов карҫинккасене ҫынсем валли ҫыхать. Вӑл хӑйӗн хатӗрӗсем пирки сехечӗ-сехечӗпе калаҫма хатӗр. Унӑн йӑхӗ ку ӗҫпе аппаланнӑ. Юрий Орлова йывӑҫпа ӗҫлеме питӗ килӗшет. Ҫулла вӑл платникра вӑй хурать, чӳк уйӑхӗнчен пуҫласа пушчен карҫинкка ҫыхать. Ҫапла майпа пурӑнмалӑх укҫа ӗҫлесе илет.

Паллах, сахал мар тар тӑкмалла. Пӗр карҫинккашӑн 350-450 тенкӗ илет. Анчах ӑна кӗсьене чикес тесен кунӗпе ӗҫлемелле. Унӑн ҫӗмйинче ӗҫ вӑрттӑнлӑхӗ йӑхран йӑха куҫнӑ. Юрий Орловӑн ачисем те карҫинкка ҫыхма пӗлеҫҫӗ. Анчах вӗсем урӑх ҫул суйланӑ. Ӑна арӑмӗ пулӑшать.

Карҫинккасем патне кӳршӗ регионтисем те килӗҫҫӗ-мӗн. Ара, ку ялта 11 ҫемье карҫинкка ҫыхать вӗт. Ӑна хатӗрлемелли хӑвана вӗсем Энӗш хӗрринче хуҫаҫҫӗ.

Карҫинкка ҫыхакансем пӑшӑрханаҫҫӗ. Ара, пурӑна-киле ку ӗҫ манӑҫа тухма пултарать-ҫке-ха. Ҫавӑнпа вӗсем ҫамрӑк ӑрӑва ҫак ӗҫе тӳлевсӗр вӗрентме хатӗр.

Малалла...