Пӗлтӗр ҫулла Муркаш районӗнче Елена Рябцева режиссер ӳкернӗ «Юман» фильмне
авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Лондонри «INSHORT 2018» кинофестивальте кӑтартнине эпир пӗлтернӗччӗ. Кун ҫути курнӑранпа тӗрлӗ кинофорума ҫитме ӗлкӗрнӗ ӗҫпе халӗ тата Турцинче паллаштарнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 22-30-мӗшӗсенче Турцинчи Адана хулинче Пӗтӗм тӗнчери 25-мӗш кинофестиваль иртнӗ. Елена Рябцева ӳкернӗ кӗске метражлӑ фильма унта «Тюркский мир» (чӑв. Тӗрӗк тӗнчи) конкурсри мар программӑна кӗртнӗ.
Турцинче пулнине Елена Рябцева асра юлмалли пулӑм тесе хаклать. Ҫыран хӗрринче вырнаҫнӑ хула илемӗпе киленнипе пӗрлех конкурс тата конкурс мар программӑна кӗртнӗ ӗҫсемпе кӑсӑкланса паллашнӑ. Алексея Федорченко кинорежиссер тата продюсер ирттернӗ ӑсталӑх сехетӗнче ҫӗннине ӑша хывнӑ. Сӑмах май каласан, А. Федорченкон «Овсянки» фильмӗ чӑваш «Юманӗн» референсӗ пулнӑ.
Фестивале Дагестанри, Кабарда-Балкарти, Пушкӑртстанри, Якут Республикинчи, Гагаузинчи, Кӑркӑстанри, Азербайджанри киноӑстисем хутшӑннӑ.
Тӗлӗнмелле хӑватлӑ ҫак ҫынсем Казахстанӑн тӗп хулинчен, Астанаран, ҫула тухнӑ. Куҫ курманнисенчен йӗркеленнӗ велочупуҫасемпе мӑшӑррӑн ҫула тухнӑ. Пӗтӗмпе вӗсен 5 пин километра хыҫа хӑвармалла, 6 ҫӗршыв урлӑ иртсе 30 хулара пулмалла, Европӑпа Азине ҫыхӑнтармалла.
Ҫӗркаҫ спорстменсем Чӑваш Ене килсе ҫитнӗ. Кунта пӗр каҫ выртнӑ хыҫҫӑн хастарсем ирех ҫула тухнӑ. Казахстанран Раҫҫее ҫитнӗскерсем ҫывӑх кунсенче Беларуҫ, Польша, Германи ҫӗршывӗсенче пулӗҫ, унтан Францие ҫитӗҫ.
Казахстанри велосипедистсем пуҫласа 2016 ҫулта ҫул ҫӳрев йӗркеленӗ. Пӗлтӗр Кӑркӑстанри Иссык-куль хӗррине кайнӑ. Сывӑ пурнӑҫ йӗркине тытса пыраканскерсем халӑхра велоспорта, сусӑрсен хушшинче спорт ӑмӑртӑвӗсене тата Паралимпиадӑна сарасшӑн.
Иртнӗ уйӑхра Иркутск облаҫӗнчи «Байкал-Трек» кану базинче «Этноподиум на Байкале» (чӑв. Байкал ҫинчи этноподиум) пӗтӗм тӗнчери фестиваль иртнӗ. Юбилейлӑ, вуннӑмӗш, мероприятие чӑвашсем те хутшӑннӑ. Асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗ йыхравланипе ҫавӑнта художество промыслисен «Паха тӗрӗ» фирми ҫитнӗ. Унччен вӑл ҫав фестивале хутшӑнса курман.
Фестивале Раҫҫейри, Казахстанри, Кӑркӑстанри тата Монголинчи 150 ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем — паллӑ та ятлӑ-сумлӑ дизайнерсем, ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем, ӳнерҫӗсем. «Этноподиумӑн» эксперт канашӗн ертӳҫи пулма мода историкне, Мускаври Лидия Соколова-Сербскаяна ҫирӗплетнӗ.
«Паха тӗрӗ» фирмӑн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Маргарита Павлова «Времен связующая нить» (чӑв. Вӑхӑта ҫыхӑнтаракан ҫип) конференцире чӑваш тӗррине упраса хӑварас енпе ӗҫлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
«Этностиль в современном костюме» (чӑв. Хальхи тумтирти этностиль) номинацире «Паха тӗрӗ» фирма I степеньлӗ лауреат ятне тивӗҫнӗ.
Чӑваш Енри ҫул ҫинче кӑркӑссем вилнӗ. «Волга» (чӑв. Атӑл) М-7 федераци ҫулӗ ҫинче виҫӗ ҫын вилнӗ, ҫав шутра — икӗ ача. Трасса ҫинче ҫӑмӑл машина грузовикпа ҫапӑннӑ.
Инкек автоҫулӑн 725-мӗш километрӗнче сиксе тухнӑ. Инкекре пилӗк ҫын шар, вӗсенчен виҫҫӗшӗ — Кӑркӑстан ҫыннисем. Вилнӗ ачасенчен пӗри пиллӗкре, тепри иккӗре пулнӑ. Инкеке лекнисенчен тепӗр иккӗшне пульницӑна ӑсатнӑ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин информаци тата халӑхпа ҫыхӑну тытакан уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Олег Ашнин журналистсене ҫӑмӑл машинӑн водителӗ хирӗҫ ҫул ҫине сиксе тухнине пӗлтернӗ. Инкекре хыҫалти ларкӑч ҫинче ларса пынӑ хӗрарӑмпа икӗ ача вилмеллех аманнӑ. Водительпе юнашар ларакан хӗрарӑм-пассажир тата водитель аманнипе пвльницӑна лекнӗ.
Чӑваш Ен Хусанта иртекен Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк киновӗн фестивальне хутшӑнать. Кинофорума пуш уйӑхӗн 21-25-мӗшӗсенче пуҫтарӑнӗҫ.
Вӑл Стамбулта пӗлтӗр иртнӗ Тӗрӗк тӗнчи кино ассоциацийӗн президиум ларӑвӗн йышӑнӑвӗпе пулать. Кинофорум валли Тутарстана суйласа илнине темиҫе сӑлтавпа ӑнлантараҫҫӗ. Тутарсен, сӑмахран, мӑсӑльман киновне ирттерес опыт пур тата республикӑра халӑхсен йӑли-йӗркине аталантарассипе ҫине тӑраҫҫӗ.
Тӗрӗк киновӗн фестивальне Турцирен, Казахстанран, Кӑркӑстанран, Узбекистанран, Азербайджанран тата Туркменистанран килсе ҫитмелле. Хамӑр ҫӗршыври регионсенчен, Тутарстансӑр пуҫне, Пушкӑртстанран, Якут Республикинчен, Хакас Республикинчен тата, маларах каларӑмӑр ӗнтӗ, Чӑваш Енрен хутшӑнмалла.
Пирӗн республикӑри Кинематографистсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫин ҫумӗ Ильтимер Ефремов ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑвашсем Марат Никитинӑн «Хорло» фильмӗпе кайӗҫ.
Пушкӑртстанра ҫывӑх кунсенче иртекен «Туганлык» пӗтӗм халӑхсем хушшинчи тӗрӗк халӑхӗсен фестивалӗ 11 театра пӗр сцена ҫине пухӗ. Унта Хакас Республикинчи, Кӑркӑстанри, Дагестанри, Азербайджанри, Кабарда Балкарти, Тыва Республикинчи, Казахстанри, Тутарстанри, Пушкӑртстанри, Чӑваш Енри тата Турцири театрсем ҫитӗҫ.
Шупашкарти теартсенчен фестивале К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ каймалла. Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче вӑл «Куккуклӑ сехет» спектакльне кӑтартӗ. Пьеса авторӗ — Марина Карягина.
Фестивальте ҫичӗ номинаципе чыслӗҫ: «Чи лайӑх режиссура», «Арҫыннӑн чи лайӑх сӑнарӗ», «Хӗрарӑмӑн чи лайӑх сӑнарӗ», «Чи лайӑх сценографи», «Чи лайӑх юрӑ-ҫемӗ», «Иккӗмӗш планти чи лайӑх арҫын сӑнарӗ» тата «Иккӗмӗш планти чи лайӑх хӗрарӑм сӑнарӗ».
Ҫурла уйӑхӗн 12-15-мӗшӗсенче Чӗмпӗр облаҫӗнче спортӑн тата вӑйӑсен наци енӗсемпе Никама Пӑхӑнман Ҫӗршывсен пӗрремӗш фестивалӗ иртнӗ. Унта пирӗн республикӑри ҫамрӑксем те хутшӑннӑ.
Спорт ӑмӑртӑвне хутшӑнакансен пиҫиххипе кӗрешме, кире пуканӗ йӑтса, шашка выляса, самбо енпе, вӗрен туртса, ухӑран персе, чушкӑлла выляса тата мас-рестлинг енӗпе тупӑшма тивнӗ.
Ӑмӑртӑва Азербайджанран, Арменирен, Беларуҫран, Казахстанран, Кӑркӑстанран, Таджикистанран, Молдавинчен, Туркменистанран тата Раҫҫейрен пухӑннӑ 300 ытла ытла спортсмен хутшӑннӑ.
Мас-рестлингпа Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ ушкӑнне пирӗн республикӑран Роман Савинов, Екатерина Тришина, Надежда Осипова тата Алина Алексеева кӗнӗ. Вӗсем Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ тренерӗ Алексей Атласкин патӗнче ӑсталӑха илеҫҫӗ. Ҫак маттурсем кӗнӗ команда ыттисем хушшинче пӗрремӗш вырӑна тухнӑ.
Елчӗк районӗ 90 ҫул тултарнине халалласа «Улӑп» спорт керменӗнче профессилле панкратион енӗпе тӗнчери ӑмӑрту иртнӗ. Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, унта пухӑннӑ Раҫҫей, Азербайджан, Кӑркӑс спортсменӗсем Елчӗк тӑрӑхӗнче ҫуралса ӳснӗ, самбо, каратэ, джиу-джитсу енӗпе Мускав тата Азипе Еврази чемпионӗ ята тивӗҫнӗ Олег Захаров кубокӗшӗн тупӑшнӑ. Пухӑннисене Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн председателӗ Олег Мустаев тата ыттисем ӑнӑҫу суннӑ.
Ун пек ӑмӑрту Елчӗк районӗнче пӗрремӗш хут иртнӗ. Спортсменсем валли 8 кӗтеслӗ ринг йӗркеленӗ. Турнирта тӗрлӗ ҫӗршыври 77 кило таякан 14 спортсмен вӑй виҫнӗ. Пӗрремӗш вырӑна Мускав облаҫӗнчи Шамиль Рамазанов йышӑннӑ. Кӑркӑс спортсменӗ Алманбет Жаныбеков 2-мӗшне тухнӑ. Чечен Республикин спорт мастерӗн кандидачӗ Ислам Дадаев — 3-мӗш. Куракансем Елчӗк районӗнчи Лащ Таяпара ҫуралса ӳснӗ Геннадий Дмитриев (вӑл — ветерансем хушшинчи самбо енӗпе тӗнче чемпионӗ) тата Кӑркӑстанри Калдарбек Касимов раундне те кӑсӑкланса йышӑннӑ. Пилӗкшер минут пыракан 2 раундра та пӗр пек паллӑ пухса иккӗшӗ те ҫӗнтерӳҫӗ пулса тӑнӑ.
Ҫак кунсенче Чӑваш Ене Кӑркӑстан хӑнисем килнӗ. Ахаль мар — ӗҫпе. Михаил Игнатьев вӗсемпе тӗл пулса ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явнӑ.
Хӑнасем Шупашкарти темиҫе предприятие ҫитсе курнӑ, усламҫӑсемпе тӗл пулнӑ.
Кӑркӑстан Правительствин элчи Мамасалы Акматов кунта туса кӑларакан процукцин 80 проценчӗ хӑйсем патӗнче кирлине палӑртнӑ.
Кӑркӑстанри «Нур» акционерсен уҫӑ обществин президенчӗ Абдыжапар Тагаев ҫапла каланӑ: «Юнашар — Узбекистан, Тукрменистан. Вӗсем газ кӑлараҫҫӗ. Анчах кӑмӑл ытларах Раҫҫей патне выртать, эпир сирӗнпе пӗр чӗлхе тупрӑмӑр».
Хӑнасем хӑйсем патӗнче Чӑвашри суту-илӳ представительствине уҫма сӗннӗ. Тӗслӗхрен, вӗсене Трактор савучӗн тата «Яхтинг» фирмӑн продукцийӗ кӑсӑклантарать.
Хӑнасем ЧР Элтеперне тата республикӑри усламҫӑсене Кӑркӑстанра ҫӗртме уйӑхӗнче иртекен бизнес канашлӑвне чӗннӗ. Шупашкарпа Кӑркӑстанри Джалал Абад хула туслашма пултараҫҫӗ. Леонид Черкесов документсене хатӗрлени пирки пӗлтернӗ.
Уйрӑмах вӗренӳ ҫинче те чарӑнса тӑнӑ. Кӑркӑстанра пирӗн ҫамрӑксене йышӑнма хатӗр-мӗн. Вӗсене Чӑвашри аслӑ шкулсем те кӑсӑклантарнине палӑртнӑ.
Хусанти «Волга» (чӑв. Атӑл) ҫамрӑксен центрӗнче авӑнӑн 5-мӗшпе 9-мӗшӗсенче Тӗрӗк ҫамрӑкӗсен 1-мӗш фестивалӗ иртнӗ. Чӑвашсемпе тутарсемсӗр, пушкӑртсемпе карачайсемсӗр пуҫне унта ют ҫӗршывсенчен те пуҫтарӑннӑ — Кӑркӑстанран, Казахстанран, Узбекистанран, Азербайджанран, Турцирен. Ҫавӑн пекех ҫамрӑксем Екатеринбургран, Перӗмрен, Сарӑтуран, Чӗмпӗртен килсе ҫитнӗ.
Фестиваль хӑйен тӗллевӗсем шутне тӗрӗк ҫамрӑкӗсене политика, ӑслӑлӑх, культура, вӗренӳ шайӗнче пӑтӗҫтерессине лартнӑ. Ҫавӑн пекех унта пур тӗрӗк ҫамрӑкӗсем умӗнче те тӑракан ыйтусене сӳтсе явнӑ. Фестивальте ҫавра сӗтелсем, тӗлпулусем иртнӗ.
Чӑвашран фестивале чӑваш ҫамрӑкӗсен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗ, наципе культура аталанӑвӗн «Ирӗклӗх» обществи, ЧНК ҫумӗнчи ҫамрӑксен «Хастар» пӗрлешӳ кайнӑ.
+8.3 °C