Хапăлласа кĕтсе илетпĕр

 

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

 

Кĕнекесем

Кайăк тусĕПограничниксемКуçа-куçăнТаркăнЙĕрсем çухалмаççĕÇут пайăркаЙышăнман сăмахсем

Мĕн-ма иртни çеç ман чуна килет...


Мĕн-ма иртни çеç ман чуна килет,

мĕн-ма улшăнуран ялан хăратăп?

Хваттерĕмре курап тăван киле,

ачалăха паянхинче шыратăп?

 

Кирек мĕн кур – теме ас илтерет,

ялан туяп хама çĕр-çĕр çул пурннăн,

çак çĕр çинче пурне те пĕлнĕн, курнăн…

Чухласчĕ ман, мĕне ку пĕлтерет?

 

Поэзипе ытла супсах курман.

ăсран та тайăлман.

Ватах та марччĕ. –

Туссемшĕн хаклă кашлакан вăрман,

ман куçăм умĕнче ялан тымарччĕ.

 

Вăл курăнмасть.

Унран сĕткен илет

чăваш чунне упран çăки-юманĕ...

Иртни кăна ман чунăма килет.

Этем хăй тымарне мĕскершĕн манĕ?

 

1.09.2007. Шупашкар.

Куян тус


Куян кулянать тееççĕ,

Куян йăваш тееççĕ:

Эп куйланмасăр кам куйланас?

Кăмакине пăхрăм — кукли çук,

Хуранне пăхрăм — яшки çук:

Куйланмасăр кун иртмес,

Шукăшламасăр çĕр иртмес.

Хăнана кайма хӳрем кĕске,

Çынсене хăратма шăлăм сайра.

Улма йывăççи патраки çисе,

Тутам катăк пулчĕ,

Тутама шăлма тутăрам çук.

Аллăма кĕрепле турăм,

Пуçăма шăпăр турăм,

Çапах юраймарăм (хуçана).

Йĕри-тавра тимĕр хапха,

Кирак кăçталла пăхсан та - тăвăр хапха.

 

1880-1890

Кăлтăрттин, кăлтăрттин...


Кăлтăрттин, кăлтăрттин

манăн пуйăс чупать,

инçетре акă тин

Шупашкар курăнать.

Мăшăра ыталам,

ачашлам ачама,

чăннине эп калам:

кансĕр уйрăм пурнма.

 

Пултăр пирĕн тымар,

ăш йăва пултăрах.

Хăнара япăх мар,

килсенче аванрах.

 

Çулĕ пулĕ ытти,

çын килнех таврăнать.

…Кăлтăрттин, кăлтăрттин

пуйăс-ут чарăнать.

 

18.09.2007. Шупашкар. Ир.

Виçĕ çыншăн


— Аранах тупрăм сана, — клуб пуçлăхĕн пӳлĕмне кĕнĕ-кĕменех калаçма пуçларĕ выльăх самăртакан комплекс зоотехникĕ Илья Петрович Башлыков, — тăваттăмĕш кун ир те каç сăнатăп клуб алăкне — çăра. Аван мар, Меркури шăллăм, халăхран аван мар! Ĕçлемесĕр укçа илсе выртать теме пултараççĕ. Эсĕ комплекса артистсем илсе пыратăп тесе евитленĕ те, ĕçлекенсем тек минретеççĕ: «Хăçан килет Меркури концертпа?» — теççĕ.

— Вăт ман пуçа та эсĕ минретни кăна çитместчĕ, — умĕнчи журнала айккинелле кăмăлсăррăн сирчĕ клуб хуçи. — Пĕлетĕн-и, Башлыков юлташ, эпĕ паян кун, çак самантра пĕччен виçĕ çын ĕçне туса пынине? Сана, хăв лавна кăна туртакана, калама çăмăл: «Аранах тупрăм» — теме. Пĕр кут та пĕр пуç сан — унталла та ирĕк, кунталла та чару çук. Эх, ман вара...

Килнĕ çын ăнланмасăр хулпуççине сиктеркелерĕ.

— То-тă çав. Пĕлместĕр. Калаçма тесен вара... — Меркури кĕç-вĕç ӳксе вилес çын пек питĕ эрленсе каларĕ ку сăмахсене.

— Мĕншĕн-ха тăрук виçĕ çыншăн пилĕк авмалла?

— Лару-тăру çапла хушать. Мĕнле вăхăтне манса ан кай. Пасар экономики текен саманара пурăнатпăр. Эсĕ комплекс пуçлăхĕсенчен пĕри. Ĕçе ытлашши çын йышăнса тултармалла маррине те пĕлетĕн. Кашнинех тӳлемелле.

Малалла

Сывă пул, Ăстампул...


Сывă пул,

Ăстамбул,

чыс-мухтав

сан Мускав —

самолет чиперех вĕçсе анчĕ.

Тĕрлĕ сăн,

тĕрлĕ çын

çăксемпе,

тюксемпе

пасара е ăçта-тăр саланчĕ.

Тĕрĕкри –

тĕлĕкри

пурнăçсем,

курнăçсем

пиншер байт-асăмран епле тухĕç?

Е канас,

ИКАНАС?

Тăн-ăспа,

тăнăçпа –

ак епле тĕллевсем лартать тухăç.

Мĕн унта,

мĕн кунта,

кам апла,

кам çапла

пулнине чухласа эпĕ илтĕм.

Тĕрĕксен

тĕррисен

эрешне,

ĕретне

ăнланса, улшăнса халĕ килтĕм.

 

17.09.2007. Мускав. Ир кӳлĕм.

Чĕкеç


Чĕкеç килет сассипе,

Çавăрса юрлать юррине:

Çынсем тухаççĕ курмашкăн,

Илтелеççĕ кайăксем чĕкеç юррине.

Курма тухнă ырă çынсем,

Курса тăранас çук вĕсем,

Илтелекен кайăксем

Ĕненмеççĕ сассинчен:

Чĕкеç сасси мар теççĕ,

Патне пырса пăхас теççĕ.

Патне пырса пăхсассăн,

Кайăксем курчĕç чĕкеçе —

Хура пурçăн тумтирпе

Ларать чĕкеç юрласа,

Тĕлĕнтерет сассипе.

Кайăксем тăраççĕ тăнласа,

Хытса кайнă сăнĕсемпе;

Лараççĕ пырса юнашар

Чĕкеçпе пĕрле юрлама,

Тухаймаççĕ сассисем

Чĕкеçпе пĕрле юрлама.

Вĕт кайăксем хушшине

Çерçи пулнă сутникĕ.

Пырса ларнă чĕкеç патне

Чĕкеçе хуса ярас тесе;

Чĕкеç ячĕ юрласа,

Çерçи кайрĕ тĕлĕнсе.

Пуçларĕ чĕкеçе йăлăнма:

Вĕрент юрруна тесе.

Ларчĕ чĕкеç юрласа,

Хăй юррине юхтарса.

Çерçи: чим-чим-чим!

Тесе тăрса юлчĕ.

 

1880-1890

Мереç шывĕ юхать Пăлхартан...


Мереç шывĕ юхать Пăлхартан,

Эдирне тĕлĕнче тем васкать вăл.

Ик тăван чиккинче пулнăран

чĕреме çакă вырăн хускатрĕ.

 

Тĕрĕксем пурăнма пит пĕлеççĕ:

тавраллах канмалли чайхана,

Кунта юлмăн пирн пек чухăна,

пуплесе ерипен чей ĕçеççĕ.

 

Тухса пăхăр-ха Атăл хĕрне,

канма тухнă яшне те хĕрне.

Çамрăксем хаярри çеç ĕçеççĕ,

ясарланнă куçсем шав çиçеççĕ.

 

ĕçнинчен ытларах калаçни,

кирлĕрехчĕ пире чун уçни.

Апла мар çав эпир. Йăлт супатпăр,

пĕр васкатпăр, ир кӳлĕм сыпатпăр.

 

Хамăра упрама ӳркенетпĕр,

пĕтсен сывлăх тинех ӳкĕнетпĕр.

…Тĕрĕкре чайхана тавраллах.

Çын лартать-ши ăна е Аллах?

 

16.09.2007. Эдирне – Ăстамбул. Каç пулттипе.

Ик саспалли тӳпкелештерчĕ


Вăрçăран таврăнсанах Хусанти юристсем хатĕрлекен института вĕренме кĕтĕм. Вăрçă вăхăчĕ хăварнă юхăнчăк пур çĕрте те палăратчĕ. Институтăн общежити те çук, вĕренӳ класĕсен пӳлĕмĕсенче пурăнатпăр. Пӳлĕмре вун пилĕк студент таран, икĕ çын валли пĕр тумбочка, пысăк ушкăна вулама-çырма — пĕр сĕтел. Тăвăр ĕнтĕ, анчах никам та харкашман, килĕштерсе пурăннă, кашнин ĕçĕ куç умĕнче, пĕр-пĕринчен нимĕн те пытарман. Вăрăм коридорта лартса панă сĕтел патĕнче çĕр каçа черетпе дежурствăра пулаттăмăр. Пăтăрмах, хирĕçӳ-мĕн сиксе тухсан, çивĕч ыйтусене хамăрах татса параттăмăр.

Пирĕн тавра курăма анлăлатас тесе пулĕ çул пуçсен кĕнекисемпе статйисене нумай вулаттаратчĕç. Пĕррехинче Ленинăн «Мĕн тумалла?» статйи пирки реферат çырма каларĕç. Темиçе кун библиотекăна çӳресе хушнă ĕçе пурнăçларăм та преподавателе пама тесе пурин куçĕ умĕнчех тумбочкăна хутăм. Виç-тăватă кун иртсен Мордва Республикинчен килнĕ Антон Григорьев та реферат çырса пĕтерни çинчен сăмах хушрĕ.

— Хăçан ĕлкĕртĕн-ха? Библиотекăна кайса çӳремерĕн, Ленин статйине вуланине те курмарăмăр, — тапăнчĕç çакна ачасем. Чăннипе ачасем мар ĕнтĕ, вăрçăри вут-сулăм витĕр тухнă çамрăксем.

Малалла

Хĕвелтен малтан эп çитрĕм...


Хĕвелтен малтан эп çитрĕм

Огузхан Эдирнине.

Темле кайăк сасне илтрĕм,

ӳхĕ пек ӳхĕрнине.

 

Тĕрĕк тусăм çывăрать-ха,

вăл пĕлмест эп çитнине.

Шăнкравларăм та вăратрăм,

палăртмас кӳреннине.

 

Хĕвел тухрĕ те пĕр кулчĕ

чăваша кунта курсан.

Ман каллех ак кăмăл тулчĕ,

Огузхан çитсе тăрсан.

 

16. 09. 2007. Эдирне. Ир кӳлĕм.

Пирĕн телей


Чăваш эпĕр полтăмăр,

Атăл патне килтĕмĕр,

Онта тăтăх лартăмăр.

Халĕ т(и)яксем ы(й)таççĕ:

Штан чăвашсем каяççĕ?

Эпĕр чăваш — тăтăх чăваш,

Тотар пирĕн хорăнташ;

Пирĕн чĕлхи — чăваш чĕлхи.

Хăш чохне полать хойхи:

Торă патне пыратпăр,

Киреметри прахатпăр

Прусене, ĕнесене:

Торă патăр сывлăхне,

Торă патăр телейне.

Ӳкерме эпĕр пĕлместпĕр,

Счотлама та пĕлместпĕр,

Пач(ăш)ка пирĕн ы(й)татпăр:

Мĕн тăвас хойхă чухне,

Мĕн парас тияксане?

Çапла эпĕр порнатпăр,

Çапла телей коратпăр;

Тапакне те тортатпăр.

Мĕн тăвас — пирĕн телей!

Пирĕн полать выльăхсем;

Ут, сысна, чăхă, хортсам,

Сорăх, хор, лайăх мăкăр,

Кăвакал, сĕт, çăмарта;

Çи, чăваш, хора çăккăр,

Сотса яр выльăххуна;

Нумай полĕ сан окçа

Т(и)яксене хойхă чохне.

Çи, чăваш, хора çăккăр.

Мĕн тăвас? — пирĕн телей!

■ Страницăсем: 1... 719 720 721 722 723 724 725 726 727 ... 794