Ӗнер Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ «Константин Иванов тата шкул вӗренӗвӗ» конференци ирттернӗ. Унта Чӑваш, Тутар, Пушкӑрт республикисенче, Чӗмпӗр облаҫӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен 70 ҫын хутшӑннӑ.
Конференцие ЧР Вӗренӱ институчӗн ректорӗ Юрий Исаев уҫнӑ.
К. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗн ертӳҫи Ирина Оленкина ӳнер учрежденийӗ поэт эткерне шкул вӗренӗвӗнче усӑ курма сӗнекен майсемпе мелсемпе паллаштарнӑ. К. Иванов пултарулӑхӗ шкул программинче мӗнле вырӑн йышӑнни ҫинчен Чӑваш Республикин Вӗренӱ институчӗн этнокультура вӗренӗвӗ кафедрин доценчӗ Надежда Иванова каласа панӑ.
Чӗмпӗр хулин 57-мӗш шкулӗн вӗрентекенӗ Владимир Грузин К. Ивановӑн «Нарспи» поэмине хӑйсен шкулӗнче мӗнле вӗрентни ҫинчен, аслӑ поэтӑмӑр юбилейне Чӗмпӗр облаҫӗнче епле уявлани пирки каласа кӑтартнӑ. Шупашкар хулин 33-мӗш шкулӗн вӗpeнтекенӗ рӗ.
Ирина Диарова, Шупашкар районӗнчи Атайкасси шкулӗн вӗрентекенӗ Светлана Ефимова, Ҫӗнӗ Шупашкар хулин 18-мӗш лицейӗн вӗрентекенӗсем Любовь Севрикова, Елена Иванова тата Алевтина Такина, Шупашкар хулин 40-мӗш шкулӗн вӗpeнтекенӗ Александр Степанов, Тутар Республикин Элкел районӗнчи Кивӗ Матак шкулӗн вӗpeнтекенӗ Ольга Салюкова, Пушкӑрт Республикин Пелепей хулин Чӑваш гимназийӗнче вӑй хуракан Полина Кирилловӑпа Вера Алексеева, Вӗренӳ институчӗн этнокультура вӗренӗвӗн кафедрин ертӳҫи Анна Егорова сӑмах илнӗ.
Шупашкарти шӑл тухтӑрӗсене ирӗксӗр кантараҫҫӗ текен сас-хура сарӑлнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Паян ҫак ыйтӑва Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн Социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗн ларӑвӗнче тишкернӗ.
Унта ЧР Патшалӑх ӗҫ инспекцийӗн ертӳҫи Алексей Метелкин, Чӑваш Ен прокурорӗн аслӑ пулӑшуҫин тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Денис Лаврентьев, республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗн пӗрремӗш ҫумӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Алексей Кизилов хутшӑннӑ.
Чӑваш парламенчӗн Патшалӑх строительстви, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх тата депутат этики енӗпе ӗҫлекен комитет ертӳҫин ҫумӗ Константин Степанов 200 ытла ҫынна шалу тӳлемесӗр отпуска янине пӗлтернӗ.
Алексей Метелкин Патшалӑх ӗҫ инспекцийӗнчен стоматологсем пулӑшу ыйтманнине, прокуратура ҫынни вара стоматологи поликлиникинче ӗҫлекенсене отпуска яма ирӗксӗрленине тупса палӑртманнине пӗлтернӗ.
Республикӑра тепӗр ҫын кӑшӑлвируспа вилнӗ. Вӑл – Улатӑрти медсестра. Унӑн анализӗ вирус пуррине ҫирӗплетнӗ.
44 ҫулти хӗрарӑма Улатӑрти пульницӑн инфекци уйрӑмне ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче вырттарнӑ. Унӑн ун чухне ӳпки икӗ енчен те шыҫнӑ пулнӑ. Кунсӑр пуҫне хӗрарӑмӑн ытти чир пулнӑ: гипертони, чӗре чирӗ, сахӑр диабечӗ. Ҫитменнине, вӑл самӑр пулнипе аптӑранӑ.
Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче сывлӑхе тата хавшанӑ, сывлама йывӑрланнӑ. Ҫавӑнпа ӑна Шупашкарти васкавлӑ медпулӑшу пульницине куҫарма шутланӑ. Анчах ҫитеймен – хӗрарӑм ҫул ҫинче вилсе кайнӑ.
Ӗнерхи кун тӗлне Чӑваш Енре 2472 ҫын кӑшӑлвируспа чирленӗ, вӗсенчен 765-шӗ сывалнӑ. Паянхи кун тӗлне каварлӑ инфекцие пула 12 ҫын вилнӗ.
«Чебоксары» (чӑв. Шупашкар) хурал карапӗ ҫинчи ялава вӑхӑтлӑха антарнӑ. Ӑна Шупашкара илсе килме ҫыран хӗррине куҫарнӑ. Халӗ вӑл Калининград облаҫӗнчи Балтийск хули ҫывӑхӗнче ларать. Ҫакӑн пирки Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Инстаграмра ӗнер хыпарланӑ.
Карапа кӑштах юсӗҫ те унтан ӑна Шупашкара илсе килӗҫ. Вӑл ҫӗртме уйӑхӗн 3-мӗшӗнче ҫула тухмалла. Шупашкара 20 кунран, ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, ҫитессе шанаҫҫӗ.
«Шупашкар» карап 26 ҫул ӗҫленӗ. Ҫак вӑхӑтра тӑван ҫӗршывӑмӑрӑн чиккипе 65 пин миль тӑршшӗ хутланӑ. Экипаж 1,5 пин ытла Раҫҫей тата ют ҫӗршыв карапӗсене тӗрӗсленӗ, патшалӑх чиккин режимне пӑсма хӑтланнӑ 150 ытла тӗслӗхе сирнӗ. Ун ҫинче Чӑваш Енри 100-е яхӑн пограничник службӑра тӑнӑ.
«Карап ҫинче тепӗр ҫулталӑкран музей уҫса экскурсисем ирттерме палӑртатпӑр», – тесе пӗлтернӗ хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ.
Ҫанталӑк ӑшӑтать, ҫынсем чӳречесене москитлӑ сеткӑсем караҫҫӗ. Канмалли кунсенче Чӑваш Енре икӗ ҫын ҫӳллӗшӗнчен ӳкнӗ.
Пӗр тӗслӗхӗ ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Тӑвай районӗнче пулнӑ. Унта чӳречерен 3 ҫулти ача тухса ӳкнӗ. Юрать, пӗрремӗш хутран ҫеҫ персе аннӑ. Ача кӑштах аманнӑ, ӑна тӗрӗслеме пульницӑна илсе кайнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче ҫӗрле Шупашкарта 4-мӗш хутран хӗрарӑм тухса ӳкнӗ. Вӑл чӳрече янахӗ ҫинче москитлӑ сетка ҫине чавсаланса ларнӑ. Анчах сетка чӑтайманнипе хӗрарӑм аялалла вирхӗннӗ. Реанимаци бригади вырӑна 6 минутранах ҫитнӗ. Ӑна тӳрех суранӗсене ҫыхнӑ, ыратнине чакаракан эмел панӑ, шина хунӑ. Халӗ хӗрарӑм реанимацире выртать.
Чӑваш Енре пурӑнакан, кӑшӑлвирус диагнозӗ ҫирӗпленнӗ тата тепӗр ҫын вилнӗ. Чӑваш халӑх сайчӗ ун пеккисен йышӗ 10 ҫын тесе хыпарланӑччӗ-ха. Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче чӗре тата пӳре чирӗпе нушаланакан 74 ҫулти арҫын Йӗпреҫ район пульницинче пурнӑҫран уйрӑлнӑччӗ.
Чӑваш Ен Сывлӑх сыхлав министерствинче ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗ тӗлне тата тепӗр ҫын вилнине ӗнер пӗлтернӗ. Ҫапла вара пирӗн регионта кӑшӑлвирус диагнозне ҫирӗплетнисем 11-ӗн пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Хальхи пациент та ҫамрӑк мар. Вӑл 81 ҫулта пулнӑ. Ӑна Шупашкарти васкавлӑ медицина пулӑшӑвӗн пульницине ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче вырттарнӑ. Арҫын виҫҫӗмӗш стадири юн пусӑмӗн тата пуҫ мимин чирӗсемпе чирленӗ.
Ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Шупашкарта ӑс-тӑн енчен чирлӗ арҫын килтен тухса кайнӑ та таврӑнман. Тӑванӗсем ӑна шырама тытӑннӑ, пулӑшу ыйтнӑ.
Вӗсем ҫухалнӑ арҫынна пульницӑсене шӑнкӑравласан тупнӑ. Тӑванӗсем ӑна илме пульницӑна кайнӑ, анчах вӗсем ҫитнӗ тӗле лешӗ каллех ҫухалнӑ. Арҫын йышӑну уйрӑмӗнчен тухса кайнӑ, ӑна никам та чарман.
Хайхискер ҫӳхе тӑхӑннӑ пулнӑ, урамра вара каҫхине 3 градус ҫеҫ ӑшӑ тӑнӑ. Ӑна ҫур ҫӗр иртсен ҫеҫ тупнӑ. Вӑл Шупашкарти пӗр картишре кӗтесе йӑпшӑнса ларнӑ. Сивӗ ҫанталӑкра ҫӳхе тӑхӑннӑскер шӑнса кайнӑ, хӑй вара ӑҫталла каймаллине пӗлмен.
Шупашкарта ӗнер автобус ҫунма тытӑннӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ.
Ку каҫхине, 19 сехет те 20 минутра, тӗп хулари ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнче пулнӑ. 35-мӗш маршрутпа ҫӳрекен автобус салонӗнче тӗтӗм йӑсӑрланса тухнӑ. Юрать, ҫав вӑхӑтра салонра никам та пулман.
Автобусра ҫӑра тӗтӗме пула нимӗн те курӑнман. Лайӑх мар шӑршӑ урамра та сарӑлнӑ. Транспорт мӗншӗн ҫунма тытӑннине палӑртас тӗлӗшпе ӗҫлеҫҫӗ.
Чӑваш литературин классикӗн, прозаикӑн, публицистӑн, куҫаруҫӑн Илпек Микулайӗн ҫуралнӑ кунӗ иртсе кайрӗ пулин те ун пирки асӑнма кая юлман-ха.
Вӑл 1915 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Виҫпӳрт Шӑмӑршӑ ялӗнче ҫуралнӑ. Патӑрьелти педагогика техникумӗнче, Чӑваш патшалӑх институтӗнче (халӗ – университет) вӗреннӗ. Шкулта учительте ӗҫленӗ, Радиофикаци тата ралиовещани комитетӗнче тата Чӑваш кӗнеке издательствинче аслӑ редактор пулнӑ.
Калавсемпе повеҫсем, романсемпе статьясем ҫырнӑ. Вырӑс тата ют ҫӗршыв классикӗсен хайлавӗсене чӑвашла куҫарнӑ. Унӑн «Хура ҫӑкӑр» романне кӗнеке вулама юратман ҫын та пӗлетех.
Шупашкарти Литература музейӗнче ҫыравҫӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштаракан экспонатсем чылай упранаҫҫӗ.
Шупашкарти «Лапсар проездне юсаса ҫӗнетес ыйту тинех вырӑнтан хускалчӗ», – тесе ҫырнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев Инстаграмра.
Паянхи куна илсен, ҫулӑн ҫав пайне республика харпӑрлӑхне куҫарасси юлнӑ. Ҫитес эрнере вӑл ыйту татӑлмалла. Ун хыҫҫӑн реконструкци валли проект хатӗрлӗҫ.
Лапсарти промышленность зонинче вырнаҫнӑ 40-е яхӑн предприяти-организаци проектпа смета документацийӗ валли 5 миллион тенке яхӑн пухнӑ. Шупашкар хула администрацийӗ хыснаран та уйӑрма шантарнӑ. Проект экспертизине тӳлевсӗр ирттерме калаҫса татӑлнӑ.
Газ валеҫекен станцие е куҫарӗҫ, е сӳтӗҫ. Унтан газ илсе тӑракансене тепӗр магистральпе ҫыхӑнтарма пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Ҫула юсамалли проектпа смета документацине кӑҫал, ҫула 2024-2025 ҫулсенче туса пӗтермелле.
+19.0 °C