Чӑваш Енре каллех суя укҫасем тупнӑ. Чи хӑрушши — вӗсем нумай. Юлашки 5 уйӑхра кӑна 212 суя укҫа тупса палӑртнӑ.

Ултавҫӑсем ытларах суя укҫапа аптекӑра, заправкӑсенче усӑ кураҫҫӗ. Ытларах чухне нухрат чӑн-чӑнни пулманнине сутуҫӑсем мар, банк ӗҫченӗсем тавҫӑраҫҫӗ. Унта укҫана ятарлӑ аппаратпа тӗрӗслеҫҫӗ-ҫке.

Суя укҫасене Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта тупса палӑртнӑ. Ытларах чухне ултавҫӑсем 5 тата 1 пин тенкӗлӗххисене туса кӑлараҫҫӗ. Вӗсем унпа часрах мӗн те пулин туянаҫҫӗ. Чылай чухне 500 тенкӗлӗх тавар илсен 5 пин тенкӗлӗхипе тӳлеҫҫӗ.

Суя укҫана ахаль ҫын та уйӑрса илет. Лупӑпа пӑхсан пӗчӗк детальсене курма пулать. Ҫавӑн пекех хут укҫан сери номерне тасатса пӑхмалла. Иккӗленӳ ҫуралсан тӳрех полицие шӑнкӑравламалла.

Ҫак кунсенче Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑхӗн биотехнологипе агрономи факультетӗнче ӑс пухакан студентсем шӑматкунлӑха тухнӑ. Ҫапла майпа вӗсем тавралӑхри хӑтлӑх мӗнле пулни кашни ҫынран килнине кӑтартнӑ.

Студентсем ҫурт картишӗсенче пулнӑ, хӑтлӑха тӗрӗсленӗ, сӑн ӳкернӗ. Студентсем ҫӑпла майпа «Ачасем — пирӗн пуласлӑх» проекта пурнӑҫа кӗртме тытӑннӑ.

Акци пулӑшнипе вӗсем халӑха тавралӑха хисеплеме, ӑна упрама вӗрентесшӗн. Ҫамрӑксем хӑйсен ӗҫне яваплӑ пурнӑҫлаҫҫӗ. Вӗсем хӑтлӑх кӗртмелли объекта тӗплӗн пӑхса ҫаврӑннӑ. Малтанах студентсем Шупашкарти Мускав проспектӗнчи, Кривов тата Пирогов урамӗсенчм ача-пӑча лапамӗсене ҫӳп-ҫапран тасатма палӑртнӑ. Ӗҫ хӑвӑртрах пултӑр тесе вӗсем ушкӑнсем ҫине пайланнӑ. Лапама тирпейлесе пӗтерсен вӗсем наклейка ҫыпӑҫтарса хӑварнӑ. Ҫапла ку лаптӑка Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн студенчӗсем пуҫтарни паллӑ.

Шупашкарти хӑш-пӗр суту-илӳ павильонне йӗркене пӑхӑнмасӑр вырнаҫтарнӑ. Ҫак кунсенче хула влаҫӗнче ӗҫлекенсем хулари павильонсене тӗрӗсленӗ.

Кӗҫех вӗсен тара илмелли срок тухать. Кун хыҫҫӑн вӗсене ишсе антарма пултараҫҫӗ. Нормӑпа килӗшӳллӗн, павильонӑн ҫул хӗрринчен 3 метртан кая мар аякра пулмалла. Йӗркене пӑсни ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗшӗн япӑх. Темӗнле водитель те пур-ҫке. Унашкаллисем вирхӗнсе кӗме те пултараҫҫӗ.

Павильонсен шӑпине хулари пурлӑх управленийӗнче татса парӗҫ. Ведомствӑра пӗлтернӗ тӑрӑх, чылай тӗслӗхре вӗсене ҫулран шаларах куҫарма меллӗ мар. Кун пек чухне инженери коммуникацийӗсене те куҫармалла.

Тепӗр тесен, пӑлханса ӳкмеллех-ши? Ку ыйтӑва 2014 ҫултах ҫӗкленӗ. Анчах вӑл пӑчланнӑ.

«Савӑнмашкӑн сӑлтав пур» тесе ҫырни те Элтепере савӑнтарайман

Ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн тӗп хулинчи пысӑк пӗлтерӗшлӗ объектсене тунипе паллашнӑ чух кӳлмекре те пулнӑ. Ҫула май вӑл унти суту-илӳ точкисем мӗн сӗннипе кӑсӑкланнӑ. Элтепере хамӑр патра, Чӑвашра, туса кӑларакан апат-ҫимӗҫ кӑсӑклантарнӑ. Хӑш-пӗр точкӑра пирӗн патрисем е пачах та пулман, е мӗнпур ассортиментӑн 10–15 процентне кӑна йышӑннӑ.

Уйӑх каялла та Михаил Игнатьев Атӑл хӗрринчи суту-илӳ точкисене пӑхса ҫаврӑннӑччӗ-ха.

«Патриотизм тата Тӑван ҫӗршыва юратни пирки эпир нумай калаҫатпӑр. Анчах кӳлмек хӗрринчи пӗр суту-илӳ точкинче те эпӗ чӑвашри ӗҫмелли шыва курмарӑм, сентре ҫинче Чӑваш Енри тавар туса илекенсен ҫимӗҫӗ ҫук», — тӗлӗннӗ Элтепер.

«Хула ҫыннисемпе хӑнасем уҫӑлса ҫӳреме кӑмӑллакан вырӑнта урӑх регионсенчи шыва сутни» Михаил Игнатьева хытах пӑшӑрхантарнӑ май ҫу уйӑхӗн 10-мӗшӗнчи канашлура та вӑл темӑна хускатнӑ. Ку ыйтӑва тӗрӗслесе тӑма хула пуҫлӑхӗсене тата экономика министрне хушнӑ. Каярах лешсем йӗркеленине ӗнентернӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра вӗсен мӗншӗн апла маррине ӑнлантарса пама тивӗ.

Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа Шупашкарти икӗ шкулти апатланӑшсем кафе пек ӗҫлеме пуҫлӗҫ. Ку проекта хула администрацийӗ ҫирӗплетнӗ, ун валли 2 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.

59-мӗш шкулти тата 4-мӗш лицейри апатланӑшсене ҫӗнетӗҫ. Сӗтелпе пукансене улӑштарӗҫ. Ашшӗ-амӑшӗ тата ачасем сӗннӗ проектра куҫса ҫӳрекен вулавӑш тума та палӑртнӑ. Унта пралуксӑр тӗнче тетелӗ те пулӗ.

Ку проекта мӗншӗн пурнӑҫа кӗртеҫҫӗ? Ачасем пысӑк тӑхтавра кӑритур тӑрӑх ҫапкаланса ҫӳресрен те. Кафере ачасем апатланма ҫеҫ мар, вӑхӑта усӑллӑ ирттерме те пултараҫҫӗ. Унта тӗрӗс апатлану пирки калаҫӗҫ. Тӗлпулӑва тӗрлӗ професси ҫыннисене чӗнӗҫ.

Шупашкарта пурӑнакан ватӑран ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑха тытса тӑракан компанисенчен пӗри миллион тенкӗ ыйтса квитанци ярса панӑ.

Цифрӑна курсан кинеми сехӗрленсех ӳкнӗ. Хутра «1 160 000,00» тенкӗ тӳлемелле тенӗ-ҫке.

Пӑтӑрмахӗ республикӑн тӗп хулинчи Ҫӗнӗ кӑнтӑр районта пурӑнакан иккӗмӗш ушкӑн инваличӗпе сиксе тухнӑ.

Аптӑранӑ ватӑ Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Сергей Муравьев патне йышӑнӑва кайнӑ.

Халӑх тарҫи Фейсбукри хӑйӗн страницинче ҫырнӑ тӑрӑх, кинемей: «Ывӑлӑм, мӗншӗн? Мӗншӗн манӑн миллион тӳлемелле? Ӗмӗрӗпех ҫӗршывшӑн ӗҫлерӗм, вӗсем манран миллион тенкӗ ыйтаҫҫӗ», — тесе куҫҫуль витӗр каланӑ.

Сусӑра кӑна мар, вӑйпиттине те ним мар чӗресӗр тӑвакан цифра Шупашкарти «Водоканал» предприятирен ҫитнӗ пулать. Хайхи шывшӑн тата канализацишӗн ҫавӑн чухлӗ сумма ыйтать-мӗн.

Кун пек пӑтӑрмах пирки депутат яваплӑ органсене ҫырупа тухнине пӗлтернӗ.

ЧР Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енре 5,5 пине яхӑн ҫын официаллӑ майпа ӗҫсӗр шутланать. Ваканси вара темиҫе хут нумайрах.

Халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен ценрсенче паянхи куна 14,5 пин ваканси шутланать. Ведомство ертӳҫи Сергей Дмитриев пӗлтернӗ тӑрӑх, ака-ҫу уйӑхӗсенче републикӑра ӗҫсӗррисен йышӗ тӑрук чакнӑ. Ҫак тапхӑрта тӳрех 700 ҫын ӗҫ вырӑнӗ тупнӑ.

Министерство панкрута тухма пултаракан предприятисене сӑнасах тӑрать. Тӗслӗхрен, Шупашкарта пулнӑ «Данон» савутра вӑй хунӑ ҫынсене пурне те ӗҫпе тивӗҫтернӗ. Ҫавах центр «пушӑ» юлмӗ, кунта кӗҫех «Чӑвашавтодор» ӗҫченӗсем килме тытӑнмалла.

Тулли мар ӗҫ кунӗпе ӗҫлекенсем тӗлӗшпе те питӗ тимлӗ. Халӗ 17 предприятире 7857 ҫын кунашкал мелпе тӑрӑшать. 7400 ҫын эрнере 4 кун тӑрӑшать. «Трактор савучӗсем» концернра тулли мар ӗҫ кунӗпе тӑрӑшакансем нумай.

Ӗҫсӗрлӗх ыйтӑвӗ Канашра, Шупашкарта, Ҫӗмӗрлере, Шупашкар районӗнче ҫивӗч.

Ҫак хӗрарӑма шыраҫҫӗ

Пӗр пульницӑра ӗҫлекен ҫын 39 ҫулти хӗрарӑм юмӑҫ пӑхнине ӗҫтешӗсенчен пӗлнӗ. Хайхискер хӑй те унпа тӗл пулма шухӑшланӑ.

Юмӑҫ пӑхакан ҫак хӗрарӑм пульница ӗҫченне пӑснине сирмешкӗн 15 пин тенкӗ ыйтнӑ. Лешӗ суммӑна илсе килнӗ. Хӗрарӑм енчӗкӗнче укҫа юлнине пӗлнӗ-мӗн — татах илсе килме ыйтнӑ. Ҫапла мӗскӗн хӗрарӑм 31 пин тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ.

Юмӑҫ укҫа-тенке «тасатса» ӑна тепӗр кунхине тавӑрса пама шантарнӑ. Ҫак вырӑнтах курнӑҫма калаҫса татӑлнӑ вӗсем. Анчах юмӑҫ ку йӑла-йӗрке пирки никама та шарлама хушман.

Ултав серепине лекнӗ хӗрарӑм полицирен ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче пулӑшу ыйтнӑ. Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ хӗрарӑма шыраҫҫӗ. Вӑл 50 ҫулти пек курӑнать, 165–170 сантиметр ҫӳллӗш. Ҫӳҫӗ хура. Сумки те хура тӗслӗ. Вӑрӑм чечеклӗ юбка, тӗттӗм футболка тӑхӑннӑ пулнӑ.

Надя Корнилова

Йӗпреҫ районӗнчи Йӗпреҫ поселокӗнче ҫуралса ӳснӗ 19 ҫулти пике ӑнсӑртран вилнӗ. Ку пӑтӑрмах иртнӗ эрнере Шупашкарта пулнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Надя тусӗн хваттерӗнче пулнӑ. Унта вӑл вӑхӑтлӑх пурӑннӑ. Каҫхине ҫывӑрма выртнӑ вӗсем, анчах ирхине Надя вӑранайман.

Аппӑшӗ каланӑ тӑрӑх, Надя хаваслӑ, ырӑ чунлӑ пике пулнӑ. Ҫак кунсенче вӑл ППЭ тытма хатӗрленнӗ. Повара вӗренме ӗметленнӗ. Надя сывлӑхӗ начарри пирки нихӑҫан та каламан. Пике мӗншӗн вилни хальлӗхе паллӑ мар.

Тӑванӗсем каланӑ тӑрӑх, ку ӗҫ тӗлӗшпе судпа медицина экспертизи ирттернӗ. Пӗтӗмлетӗвне тепӗр уйӑхран ҫеҫ калӗҫ.

Раҫҫейре чи туслӑ халӑх пурӑнакан хуласен танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Шупашкар хӑш йӗркене йышӑннӑ?

Шел те, тӗп хуламӑр ку енӗпе мухтанма пултараймасть иккен. Вӑл малти вырӑнсене йышӑнайман. Шупашкар танлаштарӑмра 48-мӗш вырӑна лекнӗ.

Чи туслӑ хуласем — Грозный, Орск, Нальчик. Списока 100 хулана кӗртнӗ. Чи юлашки йӗркесене Калуга, Амур ҫинчи Комсомольск, Якутск хулисем йышӑннӑ.

Танлаштарӑма хатӗрлемешкӗн 310 пине яхӑн ҫынран ыйтса пӗлнӗ. «Эпӗ кӳршӗллӗ пурӑнакан ҫынсем туслӑ, ырӑ кӑмӑллӑ» предложение 10 балпа хаклама ыйтнӑ. Шупашкарта 1155 ҫынран ыйтса пӗлнӗ.